Foclóir Mháirtín Uí Chadhain

Feoil bheo (11)

+
beo 1
Go méaduighidh Dia feoil bheo a's daoine slána aghainn (agaibh etc). = beannacht nó guidhe adeirtear th'réis feola a ithe idteach comharsan, nó dhá mbeithí a' cainnt ar eallach, nó ar bhris a d'eireochadh do dhuine eile idtaobh eallaigh. Ach le béilí feola a altú é, go h-áithrid.
TUILLEADH (8) ▼
Go méaduighe dia feoil bheo a's daoine slána [againn], a's nar fheice Dia feoil anachain aghainn.
Is fadó an lá cheana nar ith mé béilí feola chomh deas sin. Go méaduighe Dia feoil bheo a's daoine slána agaibh, a's ag 'chuile dhuine eile.
Ba mhaith iad 'chuile lá ariamh faoi'n a gcuid feola. Go méaduighe Dia feoil bheo, a's daoine slána aca(b), a's ag chuile chréatúr eile.
Is fhearr do dhuine í 'mharbhú (muc) dhá dheoin fhéin, ná caitheachtáil í 'mharbhú (le tinneas). 'Go méaduighe dia feoil bheo, a's daoine slána aghainn'.
Ó thárla í bheith de bhiseach orainn, mharbhuigh muid caora do Mhártan (in omós na Féile Mártan) imbliadhna. 'Sé'n ceart é, má bhíonn do chuid ag eirghe leat. 'Go méaduighe Dia feoil bheo a's daoine slána againn fhéin, a's ag 'chuile dhuine eile'.
'Ní sheo í an fheoil ab fhearr linn dá mbeadh neart air. Ach céard tá le rádh aghainn, ach 'go méaduighe dia feoil bheo a's daoine slána [againn]', a's go bhfága Dia a chuid fhéin ag 'chuile chréatúr'. (B'éigean an mhuc a bhíothas 'ithe a mharbhú, arae facthas go raibh tinneas na muc a' teacht uirre).
Níor mharbhuigh sé muc ná mart ná caora ariamh, nach roínnfeadh sé le 'chuile dhuine ar a' mbaile í. Bhí sé an-chóir ar a' mbealach in. Ro-chóir, go minic, b'fhéidir, arae is iondamhail go mbíodh sé fhéin ar deire. 'Go méaduighe dia feoil bheo a's daoine slána' aige, arae is maith an aghaidh sin air.
Má mharbhuigh muid muc do Mhártan fhéin, tiubharfa dia muc eile dhuinn in a leaba, le congnamh dé. 'Go méaduighe dia feoil bheo, a's daoine slána againn.
 
bruach
Níl aon-cheo feoil bheo 'sna bruachannaí sin; ainfheoil lobhtha iad.
 
dia 1
Go méadaighidh Dia feoil bheo agus daoine slána agaibh!; go méaduighidh Dia 'chuile shórt ar fheabhas agaibh; go méadaighidh Dia cac bó agus lochán agaibh!; go méadaighidh Dia fataí (im, feoil etc.) agaibh! = biadh a altú i dteach strainséara