→
athraigh
athrú (50+)
+
→
focal
Níor chuir mé cor an fhocail air; níor chuir mé ionntú an fhocail air; níor chuir mé athrú an fhocail air = ceó ar bith bréige ach mar a bhí an scéal; an scéal a innseacht amach gan frapa gan taca mar a bhí sé; gan agús ar bith a chur san scéal, ná bréag ná áibhéil a dhéanamh faoi
TUILLEADH (1) ▼
Bhuel chuir sé athrú an fhocail air thar mar a chuala sé agamsa é. Séard adúirt mise … Tá sin cho siúráilte leis an lá beannuithe
→
fág
Sin ní fhágfainn le mo ló marach go raibh lón ar iompar agam. Sliabh gortach a tháinig orm. Ní hé a athrú a bhí ann. B'fhurasta aithinte dhom é
→
comaoin
Má tá indán's gur caitheadh cumaoin le aon-duine sa teach sin, muis, tá athrú mór ar a' saoghal.
Má tá Comhar na gComharsan as gnás, tá Cothromacan Síne na h-Aimsire fós ann, a's beidh go dteighe an saoghal ar suidheachan. Níl aon-duine indon an aimsir a athrú ach Dia, moladh go deo Leis."
→
beart
Sin beart eile atá sé a chuir in a shuidhe anois, an cneamhaire, le é fhéin a dhaingniughadh isteach tuille. Dheamhan 'athrú 'riamh! A' féidir a bheith suas le na chuid gleacuidheachta chor a' bith?
Is maith a rinne siad é, a's athrú síos Conndae na Midhe. Níorbh áit buaile ná sean-bhaile dóib, an tamhnach sin thiar.
→
beo 2
Dubhairt cailleach na clúide nar bheo léithe a beo, ó b'éigean di, athrú as a' mbaile. Ach dheamhan mórán clóice 'bhí uirre 'na dheidh sin, i gcosamhlacht.
Diadhachta dhuit má fuair tú deis athrú, nár athruigh dhuit fhéin, fharrus do chuid alluis a bheith tugtha chuile lá sa mbliadhain ag breaclachaí bradacha an bhaile seo.
+
→
aer
Níor mhór dhuit a dhul ar athrú aeir = athrú go dtí áit eile. Ceaptar go gcuideochadh sin le slainte dhuine.
TUILLEADH (4) ▼
Má tá mío-shláinte air, b'fhearr dhó 'dhul ar athrú aeir.
Mara dteightheá ach síos Gaillimh coicís nó mí, is mór a' t-athrú aeir dhuit é.
D'íosfainn a' t-ádh Mhuimhneach anois, maran athrú aeir a rinne dhom é.
Tá athrú ar an aer ann in a dheidh sin, fharrus an áit seo.
Tá athrú eicínt le theacht ar a' saoghal, muis, má tá indán's go raibh an oiread boig-shíne i J. M. a's gur sheas sé leath-ghalún!
→
ainm
Bhí a cleamhnas in ainm's a bheith déanta le fear Achréidhe athrú anuraidh, ach deir siad gur briseadh aríst [é], in áit nach raibh aon-mheas aice air.
+
→
amuigh
Tá'n oiread amuigh orm tigh J. F. agus níl aon-ghoir agam athrú as, go n-íoca mé roinnt dhe.
TUILLEADH (1) ▼
Mara dtaga aon-athrú ar a' saoghal, cínnfe orainn leath dhá bhfuil amuigh orainn a ghlanadh.
+
→
athraigh
Tá'n saoghal athruighthe go mór sa tír seo le cupla bliadhain, a's is fearrde cuid de na daoine an t-athrú, ach ní fearrde cuid eile.
TUILLEADH (24) ▼
Tá chuile rud ag athrú anois, ach a' ghealach 'sa ghrian.
Is mór a' t-athrú é.
Athrú mór é.
Is mór a' t-athrú a tháinic ar a' saoghal ó'n uair sin.
Tá athrú a' teacht ar a' saoghal 'chuile lá.
Tháinic athrú mór ar na daoine ó shoin.
Cé shílfeadh go dtiocfadh athrú chomh mór sin ar a' saoghal in imtheacht fiche bliadhain.
Sin é an t-athrú is mó fós.
Tá athrú ar a' saoghal 'chuile sheachtmhain.
Chuir a' cogadh athrú mór ar a' saoghal.
Theastuigh an t-athrú sin.
Tá an oiread d'athrú air anois, a's nach n-aithneochadh aon-duine beo é = malrait gotha ar dhuine.
Ar chuir Meriocá aon-athrú uirre; a' ndearna Meriocá aon-athrú uirre? Freagra — athrú fánach é; rinne, a's an-athrú.
Ní donaide é an t-athrú 'tháinic air, ó d'imthigh sé.
Níor chuir Meriocá aon-athrú ar a chuid cainnte.
Tá na daoine ag athrú ar a' nGaedhilge go mór le goirid = a' labhairt na Gaedhilge in áit an Bhéarla.
Níl cuimniú 'bith féin aige béasa 'athrú.
Baol ar siúd go deimhin béasa 'athrú: tá'n iomarca dúil 'san ól anois aige le eirigh as.
Is beag an baol air, béasa 'athrú: beidh sé ar a' gcóir céadna an fhad's mhairfeas sé.
Nach bhféadfá béasa 'athrú uair eicínt, agus gan a bheith ar a' táirm chéadna igcomhnuidhe.
Caithfe tú athrú béasa a dhéanamh = caithfe tú do chuid béas athrú; caithfe tú eirghe as a' gceird atá ort (deirtear le duine olc, caithmheach, achrannach, leisceamhail etc é.)
Tá sé ar athrú béasa anois.
Bhí sé in am aige athrú béasa 'dhéanamh.
Ní dhéanfa sé sin aon-athrú béasa fharrus mar atá sé, go h-éag.