→
isteach
sín (50+)
Thug sé feánach dom agus taoscán fuisce ann. Sin í clár na fírinne dhuit! "Ara céard tá annseo", adeirimse. "Níl aon-ghloine agam", adeir sé. "Ól foracún agus nuair a bhéas do sháith agad sín agamsa é"
+
→
fiar
Bhí sé sínte ar an teallach ar fiar = ní raibh sé sínte díreach, ach claonta
TUILLEADH (1) ▼
Ní chodlódh aon-duine beó néal in éindigh leis ar leabaidh. Sén chaoi a síneann sé é féin ar fiar = treasna ó chois na leabthan go dtí an cúinne is fuide uaithe sin ag a ceann
→
fáideog
Tá mé faoi fháideógaí fuara ar fad, in áit a raibh mé sínte san gcoirce sin. Nach diabhlaí sin anois! An chruach a bhuail muid inné, ní raibh ceann dhíobh ag gabhail léithe
→
cadhail
Is beag a' dochar dhó a bheith sínte fhéin, má bhí sé dhá chaidhleadh le sneachta ar feadh an lae mar sin, a's gan fascadh ná dídean aige, ach mar bheadh lorg coise na bó ar a' gcneagaire (Féach "cneagaire")
→
caothach
Tá an-chruadhas sa sliabh atá a' síneadh le L. F. ach maidir leis an íochtar anuas annseo, caoch-phuill a's cíocraí a's caethachaí fré chéile é.
→
carn
Dhá mbeadh sé a' cur na díleann a's an sneachta a bheith dhá chárnadh adtuaidh; A's le mo ghrádh dhá bhfaghainn cead síneadh, bheidhinn chomh h-aoibhinn leis an eala ar cuan (As "Diombuadh Ríogh na h-Aoine").
Tiocfa an-uair as an aimsir choimhightheach seo. Tá'n oiread báistighe caithte anois aige, a's gur tiormach go Samhain é. Cothramacan síne na h-uaire a mhic ó!
→
coirpéis
Níl mórán coirpéis' a' bith ag a' teach sin. Tá mé 'ceapadh gurb shin é an fáth a mbreathnuigheann a' ceann chomh sínte air.
Déanfa sí sin an-rúisc mná, sin nó tá sí fhéin a's a cosamhlacht in aghaidh a chéile. 'Bhfeiceann tú an síneadh atá fúithe cheana fhéin, a's gan í ach trí déag nó ceathar déag.
+
'Comhar na gComharsan a's Cothromacan Síne na h-Uaire an dá rud is cinnte 'bith' (leath-fhocal) = níl rud a' bith is cinnte ná go gcongbhóchaidh na comharsana le chéile i gcúrsaí oibre, a's go gcúitighthear deagh-shíon le na comh-fhad nó a coimhmhéad de dhroch-shín, a's a mhalrait.
TUILLEADH (22) ▼
Deir na sean-anndúirí gurb iad an dá rud is siúráilte amuigh Comhar na gComharsan a's Cothromacan Síne na h-Uaire. Well, níl locht a' bith ar Chothromacan Síne na h-Uaire, ach 'sé mo mheas go bhfuil Comhar na gComharsan caithte in aer. D'fheicinnse le mo linn fhéin iad, a's dheamhan ceann oibre dhá mbeitheá a dhéanamh — crapadh an fhoghmhair, a' baint mhóna, ná 'bualadh coirce — nach mbeadh daoine sa mbealach ar a chéile a chongnamh dhuit. Ach dheamhan méitheal a d'fheicfeá in aon-áit anois. Caitheadh an obair sin igcártaí. 'Sé do chloch-neart é, scurach a fhaghail a leigfeadh súgán dhuit, tada leis.
Má tá Comhar na gComharsan as gnás, tá Cothromacan Síne na h-Aimsire fós ann, a's beidh go dteighe an saoghal ar suidheachan. Níl aon-duine indon an aimsir a athrú ach Dia, moladh go deo Leis."
Uair bhreagh a thiocfas as a' bhfearthainn a's as a' bhfearadh gráin seo, a's ó thiocfas sé ar bhreaghaichte chor a' bith, gheobha tú tamall di. Tá air (aige) uair bhreagh a thabhairt uaidh, go ceann fada anois. Cothromacan Síne na h-Aimsire, nar chuala tú ariamh é.
Dhá mbadh báisteach go Nodlaig é, caithfe sé cothromacan síne na h-uaire a thabhairt uaidh uair eicínt.
Má thagann an geimhreadh go maith, 'san Earrach a thiubhras sé cothromacan síneadh na h-uaire uaidh. Luigheann sé le réasún, mara dtuga sé an droch-aimsir uaidh sa ngeimhreadh, go gcaithfe sí a theacht 'san Earrach.
'Samhradh riabhach, foghmhar grianmhar'. Sin é cothromacan síne na h-uaire. Má bhíonn samhradh fliuch ann, tiocfa an foghmhar thar cíonn. Caithfe sé.
Má chothuigheann sé an ghlas-aimsir seo i bhfad eile, dheamhan 'fhios beo cé'n aimsear bhreagh a thiocfas na diaidh. Deir siad nach bhfuil rud a' bith is siúráilte na cothromacan síne na h-uaire.
Tá faitchios orm, ach grásta Dé má bhriseann an uair bhreagh seo, go dtiocfa seal maith droch-aimsire nó breac-aimsire. D'eireochadh dhó, a's ar thug sé d'aimsir bhreagh uaidh le tamall. Níor tháinic tiormach ariamh nach dtiocfadh cothromacan síne na h-uaire in a dhiaidh.
Caithfe anna breagh eicínt a theacht as an ngairbhshion seo, nó mara dteaga níl cothromacan síne ar bith ann, a's chuala muid ariamh go raibh.
M'anam muise nach raibh aon-chothromacan síne imbliadhna ann, má's shin é do scéal. Nach bhfuil ceann faoi air a' báisteach ó tháinic a' bhliadhain. Dheamhan seachtmhain bhreagh a tháinic as a chéile ó Lá Fheil Brighde seo caithte.
Tá marach eicínt ar a' saoghal nó ar na daoine, a's an chaoi 'bhfuil an uair. B'iongantas é anois, dhá dteagadh lá breagh. Ba mhór i gceist ag sean-daoine cothromacan síne na h-aimsire, ach inDomhnach d'fhéadfaí sneachta a chaitheamh ar a lorg anois.
Deireadh M. Ph. fadó nach raibh rud a' bith chomh 'siúráilte' le cothromacan síne na h-Uaire, ach dhá mbeadh sé básuighthe faoi chéad, deirimse go dtug sé 'éitheach. B'fhurasta ar tháinic de laetheantaí ar foghnamh imbliadhna a chomhaireamh — b'fhurasta sin.
Maran treáll a' bith atá a' bualadh na h-aimsire, dheamhan cothromacan síne a tháinic imbliadhna, ná cuid dhá theacht. Nach in a cithréabachaí atá an aimsir ar fad ó thús na bliadhna.
Tá sé fhéin a' faghail cothromacan síne na h-uaire anois, a's m'anam nach bhfuil mise in a dhiaidh air. 'Sé cóir Dé é, a's an cheird a bhí air fhéin, tamall = slat dá thomhas fhéin; an cleas a ghníodh sé fhéin ar dhaoine eile, tá sé 'teacht ar ais ar a mhéis fhéin anois aige.
Chomh uain's a bhí an dá shean-fhear bhochta sin annsin ag béal a' doruis aige, chaith sé a shaoghal a' meabhrú do lucht cuarta chuile bhiorán dá bhféadfaidís a dhéanamh orra(b) a dhéanamh dhóib. Dheamhan duine sa tír anois, nach a' deanamh bioráin air fhéin atá. Níorbh é leath-chóir Dé é, mara dteagadh cothromacan síneadh na h-uaire ar ais air fhéin.
Dheamhan mórán díol-truaighe í, má tá sí fhéin a faghail cothromacan síne na h-uaire anois ó bhean a mic. Dheamhan leath-chirt a dhéanfadh sí léithe, dhá mhéad dhá ndéanadh sí uirre, arae mharbhuigh sí fhéin an tsean-bhean bhocht a fuair sí sa teach sin roimpe — máthair an fhir.
Foillseocha Dia É fhéin, ar a' té a dhéanfas an éagcóir. Is iomdha créatúlacht a rinne an diabhlánach sin ar dhaoine bochta, ach tá sé fhéin a' faghail cothromacan síne na h-uaire anois, a's dheamhan mórán cáis ag aon-duine céard a gheobhfas sé, ach oiread.
Bhí 'power' sáthach fada ag an dream sin, a's má bhí fhéin, b'olc iad faoi. Anois tá cothromacan síne na h-uaire a' teacht orra(b) fhéin, a's go dtaga!
Dheamhan mórán scéil a' ceann céadna hébrí cé'n millteanas a dhéanfaidhe air. Nach a' deanamh millteanais a chaith sé fhéin a shaoghal! Ach ní móide go dtaithnigheann leis cothromacan síne na h-uaire a bheith 'teacht ar ais ar fhéin anois!
Mara dtige cothromacan síne na h-uaire ar sa saoghal seo, tá'n chéad saoghal eile roimhe, tús na breithe ag Mac Dé! Níorbh é cóir Dé é, mara gcuirtí peirfhiachaí eicínt air, a's an splíontaidheacht a's an spídeamhlacht a thug sé fhéin do thuille.
M'anam go bhfeicfe tú go dtiubhra an cliamhain cothromacan síne na h-uaire dhó anois, a's má thugann féin is beag a' scéal é, a's an droch-cheann a chaith sé fhéin len' athair bocht.
Is maith an scéaluidhe í an aimsir, a's ní bheadh fhios aghad nach hé cothromacan síne na h-aimsire a thiocfadh ar ais ort fhéin fós.
→
bealach
Tá a chuid talmhana uileag imbéal a' bhealaigh. Is leis a' réimse talmhana sin atá a' síneadh le bóthar ó thuaidh.
→
béalóg
Tá béalóg de bhearna ann, a's féadfa tú an buicéad a shíneadh isteach thairti, (ch)uig a' laogh = maol-bhearna
Dheamhan lúd ná láthar sa dithreabhach siúd. Má thugann tú aon-chriogaide amháin dó, fágfa tú sínte é.
Breagh nar scaoil tú an craobh mhúirín sin thart, a's gan a dhul i gcleitheamhnas thú fhéin a fhliuchadh. Diabhal rud a bhuail ariamh thú is measa ná slaghdán samhraidh. Fhobair gur fhága sé sínte mise annseo an bhliadhain cheana.
Tá scóthach biorach amach sa bhfairrge ann, a's d'fhéadfá siubhal amach ann ar dhiaidh-thrágha = ros géar talmhan sínte amach sa bhfairrge, a d'fhéadfá a shiubhal, nuair a bheadh sé in a thráigh.
→
bríthín
Is beag a' chraith a d'fhaghainnse sa dá leath-chéad a shíneadh, nuair a bhí mé in mo bhrighthín óg, mar thusa.
Bhí sí ag ól an leanna go ndearna sí béiceadán di fhéin. Annsin shín sí siar ó chluais go rioball a's cailleadh í. Badh é an feall é, arae ba bhreagh, feiceálach a' bhó í, a's an-bhó bhainne.
+
Is beag a' bhuig-shíne í.
TUILLEADH (2) ▼
Níl a leath-oiread de'n bhuig-shíne a' siubhal léithe.
Ní bhfaigheadh sí in a claonta, an oiread sin buig-shíne a bheith innte, a's go gcaithfeadh sí scilling ag an ngasúr = 'Sé a nádúr a bheith cruadh coinneálach a's ceanamhail ar an airgead.