→
beo 1
Béal beo (50+)
Rinneadh flaisc agus fraiseach anseo thíos aréir. Níor sheas cheithre galúin fuisce achar ar bith. Bhí a shliocht orthu: ní raibh ginealach an bhéil bheo ann nach raibh dallta ar meisce
→
comaoin
Dheamhan firnéad an bhéil bheo istigh in do phobal nach bhfuil faoi chomaoin dó sin, i ngeall ar é a bheith ina dhochtúr beithíoch.
→
bealach
'Sé an rud is luath (luar) liom beo, duine a bheith i mbéal an bhealaigh romham ag súil le tuairisc.
+
→
beo 1
Impím ar an Domhnach muran beo mé ach mí; seal fada a bheith ag gabháil leat ar thórainn Bhéal Átha an Rí.
TUILLEADH (45) ▼
Shílfeá le bheith ag caint mar sin léithe nach leáfadh an t-im ina béal, ach déarfadh an dream a bhfuil eolas acub uirthi gurb í atá beo drochmhúinte.
Dar mo choinsias duit, is beo drochmhúinte adúirt sé liom mo bhéal a dhúnadh agus éirí as an ngráiscínteacht!
Ní raibh ginealach an bhéil bheo ann — ní raibh duine ná deoraí ann; ní raibh mac na sceiche ann; ní raibh aon duine ann. Measaim gur sceithe nó sceithí an litriú ceart air seo agus nach bhfuil baint ar bith aige le sceach. Mac na sceithí = duine a sceithfeadh nó a d'inseodh rún, nó a mbeadh caint aige, nó é beo, le rud a inseacht. Tá sé ag luí le réasún. Cuir i gcoimeas é le ginealach an bhéil bheo, Críostaí an bhéil bheo srl.
Dheamhan ginealach an bhéil bheo a bhí ann cé is moite dhom fhéin
Ní raibh ginealach an bhéil bheo agam le blas a dhéanamh dhom.
Dhá mbeadh duine ar bith ann, ach dheamhan ginealach an bhéil bheo a bhí ann le dhul in éindí liom.
Ná hinis é sin anois do ghinealach an bhéil bheo; fainic an labhrófá le ginealach an bhéil bheo ar an méid sin.
Dheamhan ginealach an bhéil bheo anois aige le fad méire a dhéanamh dhó, ach de réir mar gheobhas sé fear ar a lá páí.
Ní raibh an oiread uaignis ariamh orm, arae dheamhan ginealach an bhéil bheo a bhí ar a mbóthar, agus shílfeá nár cheart dó a bheith an-deireanach.
Dheamhan ginealach an bhéil bheo as D. L. a bhí ann, agus b'annamh leob nach ag seasamh ar a chéile a bheidís in áit den tsórt sin.
Chaith mé seachtain ar an luí chuige (heig an fhuaim) istigh san ospidéal, agus dheamhan ginealach an bhéil bheo (ón mbaile) a thaobhaigh mé ar an bhfad sin — bhí mé seachtain in mo luí tinn ann agus níor tháinig deoraí ón mbaile do m'fhéachaint an t-achar sin
Dheamhan ginealach an bhéil bheo istigh ar an mbaile a bheannódh dó, ná a thaobhódh é anois. Tá chuile dhuine gráinithe air anois agus ní hionadh dhóibh.
Ní bhfaigheadh sé ginealach an bhéil bheo anois le comhluadar a thabhairt dó. Tá a fhios ag chuile dhuine cé hé fhéin.
Ar an dá luath agus ar bhain an bheirt amach chun achrainn, bánaíodh an teach. Ginealach an bhéil beo fhéin níor fhan istigh, cé is moite den chúpla acub fhéin.
Is furasta dhó sin a bheith ag caint agus nach bhfuil ginealach an bhéil bheo le beathú aige ach é fhéin.
Bhí mé in anchaoi chríochnaithe agus gan ginealach an bhéil bheo fhoisceacht fáir ná freagra dhom.
Ní raibh ginealach an bhéil beo ag an scoil inniu cé is moite den mháistir agus den mháistreás. Dheamhan a raibh sé inrásta ag aon ghasúr a theacht ar aon chor lena raibh de shneachta ann.
Ní thiocfadh Críostaí an bhéil bheo amach anocht. Ní oíche ineolta í.
Níor casadh Críostaí an bhéil bheo liom i mbóthar ná i mbealach go dtáinig mé abhaile aríst.
Ní bhfaigheadh Críostaí an bhéil bheo ina chlaonta a leithide de chleas a dhéanamh ar dhílleachta bhocht lag, ach níl scrupall ar bith ina chroí siúd.
Ní raibh Críostaí an bhéil bheo ar an tórramh ach iad fhéin fhéin.
Dheamhan Críostaí an bhéil bheo ag dul isteach ná amach ina shiopa anois. Sin é an gléas air!
Ní bhfuair sé Críostaí an bhéil bheo le dhul in éineacht leis. B'éigean dó fhéin bóthar a bhualadh!
Dheamhan Críostaí an bhéil bheo a bhí ar phortaigh inniu cé is moite dhúinn fhéin, le féar a bhí chuile dhuine inniu is cosúil.
Ní fhágfaidh mé Críostaí an bhéil bheo agaibh beo mura n-éirí sibh as bhur gcuid míoladóireacht.
Dheamhan Críostaí an bhéil bheo acub nár thug sé an tsráid amach dhó. Bánaíodh an teach d'aon iarraidh.
Dheamhan Críostaí an bhéil bheo a chonaic mé le dhá lá. Bhí mé ag obair ansiúd i ngan fhios den tsaol.
A thiarna nach uaigneach an áit a bhfuil sé, amuigh ar an oileán sin, agus gan Críostaí an bhéil bheo a fheiceáil ó bhliain go bliain.
Tá sé ina chónaí i dteach maoir isteach faoin sliabh agus dheamhan Críostaí an bhéil bheo a fheiceanns sé ó sheachtmhain go seachtain.
"Amuigh ar shliabh uaigneach, ag buachailleacht beithíoch a bhíodh Buachaill Bó Shliabh Luachra. Dheamhan is móide Críostaí an bhéil bheo a d'fheiceadh sé ó bhliain go bliain. Ansin lá amháin, chonaic sé seala ag dul thairis … srl." (Buachaill Bó Shliabh Luachra)
Is bocht an rud do dhuine a shaol a chaitheamh mar sin agus gan Críostaí an bhéil bheo a fheiceáil ó mhaidin go faoithin ná ó oíche go maidin.
Ní théann Críostaí an bhéil bheo amach sna bólaí siúd mura dtéadh lucht caorach go díreach, agus tá mé ag ceapadh gur annamh a théanns siad sin fhéin chomh domhain sin faoi shliabh.
Ní fheicfeá Críostaí an bhéil bheo ar an tsráid ann Dia Domhnaigh. Dheamhan corraí amach ar bith a dhéananns siad ar an Domhnach. Sin cuid dhá gcreideamh chomh maith le chuile shórt eile.
I nDomhnach bhí an áit bánaithe romhainn. Ní raibh an oiread agus Críostaí an bhéil bheo ann.
Ar a dhul isteach sa séipéal dhom inniu, ní raibh Críostaí an bhéil bheo istigh romham, agus maidineachaí eile, bheadh sé lán. An drochmhaidin a rinne é is dóigh.
Dhá mbeadh Críostaí an bhéil bheo fhéin ann, ach ní raibh!
Ní raibh Críostaí an bhéil bheo acub nach mar a chéile a bhí.
Níl firnéad an bhéil bheo istigh romhat.
Dheamhan firnéad an bhéil bheo ó Chois Fharraige a chuaigh soir inniu, agus b'annamh leob.
Má chloisimse go dtiocfaidh firnéad an bhéil bheo agaibh a chúnamh dhó, gheobhaidh sibh garbh é, feicfidh sibh fhéin air.
Níor fhan firnéad an bhéil bheo acub liom. B'éigean dom a theacht abhaile asam fhéin, trí mhíle bealaigh. Ach beidh a shliocht orthub: déanfaidh mise an cleas céanna leob uair eicínt eile.
Má fheicimse go dtaobhóidh firnéad an bhéil bheo agaibh an teach sin aríst, níl aon ghnaithe aige a theacht abhaile. Fanadh sé ann más breá leis é.
Níl firnéad an bhéil bheo agaibh nach mar a chéile atá. Dheamhan ceachtar agaibh le baint as margadh, hé brí cé leis a ndeachaigh sibh chor ar bith.
Dheamhan firnéad an bhéil bheo acub a fuair obair ar an mbóthar, agus tá beirt agus triúr as an teach as an mbaile seo thoir ag obair ann. Neart fabhair a mhic ó! Is maith é an fabhar!
Níl firnéad an bhéil bheo díobh le baint as margadh. Aon mhuintir amháin iad muintir Ard Raithin, mar adeireadh P. Mh. fadó agus é ag sciolladóireacht ar na cliamhaineachaí.