→
téigh
Chuaigh sé (50+)
+
→
faitíos
Chuaigh an faitíos cráite air cheana. Tá sé ag dul chun dánaíocht aríst muis
TUILLEADH (4) ▼
Chuaigh sé chun faitís air — tháinig faitíos air
Bhí faitíos aige roimh an deartháir, ach chuaigh ag an bhfonn ar an bhfaitíos air ina dhiaidh sin, agus thosaigh sé ag spochadh léithe. Diabhal easna den deartháir nach dteagann isteach agus nach mbeireann air …
B'fhada a chaith sí idir fonn agus faitíos, ach chuaigh ag an bhfonn ar an bhfaitíos uirthi sa deireadh, agus m'anam ón diabhal go ndeachaigh sí ag an damhsa. Tháinig an t-athair i lár an mheán oíche thall agus fás fuinseoige aige, agus thosaigh sé ag gleadhradh an dorais leis …
Chuaigh an faitíos go smior ann an oíche sin, agus níor scar sé leis ó shin
An gcuimhníonn tú ar an Lá Nollag a raibh muid ag ól thoir tigh Ph. Sh.? Tháinig M. P. Th. isteach agus d'ól sé buidéal pórtair. Chuaigh an láimh síos sa mbrollach, agus go deimhin tháinig sí aníos (le) sparán a raibh ceangal air! D'iontaigh sé a chúl linn gur thug sé an t-airgead aníos as agus gur chuir sé taisce aríst ar an sparán faoin gcích. An dara buidéal a d'ól sé, chuaigh sé siar sa sáinn siúd ar chúla an tsiopa leis an sparán a bhaint aníos aríst. Le earasbarr a chur ar an gcuibhiúlacht. Deile? — chuaigh sé ar cúlráid i riocht is go mbeadh cuibhiúlacht ní b'fhearr aige le luach na dí a fháil
+
→
fearacht
M'anam nach é fearacht cheana é, má bheirimse ort ann aríst, nach ngabhfaidh sé chomh saor leat agus a chuaigh sé an uair dheiridh — lig mé uaim réidh go leor thú an uair cheana, ach ní hamhlaidh a bheas sé aríst
TUILLEADH (2) ▼
Níl sé siúd t'fhearacht fhéin chor ar bith. Chuaigh fír na maitheasa ansiúd agus tá a shliocht air: ní fhágfaidh sé a ghnaithí ar lár
Chuaigh sé amach go doras fearacht is dhá mbeadh rún aige a bhualadh ach d'fhill sé aríst
Chuaigh an feithideach is aistí dhár leag mé súil ariamh air isteach faoi bhruach in íochtar Gharraí an Chladaigh an lá faoi dheireadh. Péist a bhí ann agus feirí siar uileag air. Bhí sé fad crobh na láimhe. Thíos leis an ngaineamh rua a thaithíos sé, pé ar bith cén sórt feithideach é
+
→
focal
M'anam muise gur thug sé cneámhaire air i dtosach, ach nuair a ceisníodh faoi é, chuaigh sé ar ghabháil an fhocail. Ba mhian leis a rá ansin, nach raibh sé ach ag magadh, agus nach raibh sé ag samhailt cneámhaireacht 'ar bith leis
TUILLEADH (3) ▼
'Sé an sciorradh focail a chuir amú mé. Shíl mé gur tigh J. a chuaigh tú in áit tigh Mh. Tuigim anois thú. Tigh Mh. a shíl tú a rá
Dhá seasadh sé seo thíos ar a fhocal, chaithfinn J. sa gcúirt. Dúirt sé seo thíos liom gur dhúirt J. leis fhéin … ach ní mhionnódh sé ina dhiaidh sin é. Chuaigh sé siar sa gcaint
Chuaigh sé thar a fhocal — chuaigh sé siar ina fhocal
→
fothair
Sách rite a chuaigh sé liom a dhul an fhad sin fhéin, ní áirím dhá mhíle eile a chur orm fhéin. Bhí titim feoir ionam leis an tuirse. Ní fearrde mé é go ceann fada aríst
Cén sórt fothramán é sin a chuala muid ar ball? Blastannaí a chuaigh amach ab ea? Ba diabhaltaí an fothramán a rinne sé mura ndeachaigh amach ach ceann
→
framsóg
Framsóg mná a fuair sé. Ach deir tú léithe ar chuma ar bith a chuaigh i gcois dhá leith ar an gcapall! A dhiabhail nach í an marcach í!
Tháinig an bullán mór sin aige isteach an bhearna chugam tráthnóna agus thosaigh sé ag bualadh na mbeathach orm. Dheamhan a leithide d'fhudairnéis a chonaic tú ó chuaigh tú in ord Mhuire agus a bhí ann. Shíl mé nach bhféadfainn a chur amach chor ar bith
→
fág
Chuaigh sé isteach sa mbainc ag iarraidh airgid, adeir tú. Sin é a fhágas bocht é — cruthaíonn sin go bhfuil sé bocht
→
fáinneog
D'ardaigh sé an fháinneoig agus chuaigh sé ag plé léithe ar feadh scaithimh, ach chinn air a cur i dtiúin
→
fána
Bhí sé thuas ag deasú an tsimléir agus thit sé anuas le fána an tí. Nach maith a chuaigh sé as?
Chuaigh fear thart anseo an bhliain cheana agus é gléasta mar a bheadh tincéara ann. Ar a chaomhúint a bhí sé i ngeall ar bhean bhocht eicínt a robáil agus a mharú thart síos. Dheamhan duine beo nach gcuirfeadh sé dalladh púicín air. Siar faoi Chonamara in áit eicínt a rugthas air as a dheireadh agus cuireadh príosúntacht lena ló air. Má cuireadh fhéin, ba mhaith an oidhe sin air, ná ar aon duine eile a dhéanfadh a leithide de chleas.
→
carcair
Is diabhlaí an charcair sceach atá ann. Chuaigh sé rite liom mo bhealach a dhéanamh ann chor ar bith.
+
Má tá an mhuc sin deich gclocha ar a cois, 'sé a clochneart é. Bíodh sé buíoch má fuair sé chúig phunta uirthi. Chonaic mise muca thoir ar an aonach inniu a raibh dhá chloich agus trí clocha acub uirthi, agus is beag le cois na cúig phunt a chuaigh siad.
TUILLEADH (1) ▼
Is diachta dhuit a bheith ag clamhsán scáth an t-achar a chuaigh tú. Má tá sé míle bealaigh, 'sé a chlochneart é (bhí an gasúr ag casaoid faoi gur cuireadh ar aistear é)
Tá cion tí idir chaon bhord dhíobh. Deamhan bréag ó chuaigh sé ag leagan amach iomrachaí ann, nach é a rinne na cláirseachaí fada fairsinge
Théis an méid sin, ghlan leis as New York agus chuaigh sé amach i gceann eicínt de na státaí coimhthíocha atá in iargúil Mheirceá, agus níor frítheadh scéal ná scuan uaidh tí (ní) ba mhó. Chuile sheans gur cailleadh ann amuigh é.
Chuaigh sé fhoisceacht mbeannaí Dia dhá bheith aimsithe ag an madadh rua, agus é ag dhul isteach béal an choinicéir. Bhain sé fíonnach as, ach mar sin fhéin, thug sé a bheanna leis.
+
→
colg
Ar an dá luath is a chonaic an madadh é, chuir sé colg air fhéin agus thug sé abhóg lena fhostú. Ach níor leisean (cat) ab fhaillí é, chuaigh sé de léim ghlanoscartha sa gcrann, agus anuas as sin ní thiocfadh sé dhá gcaiteá leis go maidin.
TUILLEADH (1) ▼
Ar an toirt is ar samhlaíodh íocaíocht leis, tháinig colg air agus chuaigh sé i ngealta.
+
→
comaoin
Chuaigh sé sách gar dhomsa a rá leis nár chomaoin dó a dhul i gcleithiúnas S. a chaitheamh amach. Ba mhaith leis aige é nuair a bhí an chruóg air.
TUILLEADH (1) ▼
Má tá cion aige ar an tseanmháthair fhéin, is comaoin dó. Murach an oiliúint a thug sí sin dó, agus é ina pháiste, dheamhan an mbeadh beo inniu dhó. Chuaigh sé sách rite leis mar a bhí sé fhéin.
→
corradh
Tá sé corradh ar leathchéad míle as seo don Ch. agus shiúil mo sheanmháthair chuile mhíle coisméig dhe ina cosa boinn! Siar go gceadaíodh sí cailleach luibheannaí a chuaigh sí. Is beag a dhéanfadh anois é. Dheamhan aon duine!"
→
cóipís
Dar príosta muise, chuaigh sé fhoisceacht mbeannaí Dia dhó é a fháil garbh aréir faoina chuid cóipíse.
+
→
baile
Tá mé ag ceapadh gur suas go dtí tithe bharr an bhaile a chuaigh sé.
TUILLEADH (2) ▼
Is gearr ó bhaile a chuaigh sé ag iarraidh mná. Níor fhága sé béal a dhorais fhéin. Ach deir siad pósadh ar an gcarn aoiligh, agus do bhó a dhíol i bhfad ó bhaile.
Nach fada ó bhaile a chuaigh sé (scéal a bheifí ag iarraidh a choinneáil ina rún agus scaipfeadh sé ina dhiaidh)
+
→
bannaí 1
Níor chomaoin dhó a bheith coiriúint ar J. P. Nuair nach raibh líon léith le n-ithe aige, ná síol a chuirfeadh sé i dtalamh, chuaigh J. Ph. i mbannaí air thiar sa mbainc faoi chúig phunt fhichead, agus chuile dhuine eile théis cinniúint air.
TUILLEADH (3) ▼
Gheobhaidh sé an t-iasacht ceart go leor, má fhaigheann sé mórán airleacain ná ionú lena íoc nó nach bhfaighidh. Ar ndóigh is ag an gceann a chuaigh i mbannaí air is fhearr a fhios sin.
Ní hé is ciontaí ach mise a chuaigh i mbannaí air. Ba chóra dhom a fhios a bheith agam, má théann duine i mbannaí go ndéanfaidh sé díol.
Dhá mbeadh aon chuimhniú aige, nuair a chuaigh sé i mbannaí air, go gcaithfeadh sé díol a dhéanamh as a dheireadh, tá mé ag ceapadh nach mbeadh sé leath chomh spleodrach ag ól a bhfuair sé in aisce uaidh an lá sin. Sin é an déirce dhá chuid féin don amadán ar chaoi ar bith.
→
baorsa
Céard a chuir le baorsa anois é? Ní féidir gur faoin gcupla caoirín sin a chuaigh thar fál atá sé!
→
bealach
"Chuaigh mo ghrása an bealach seo, go deireanach aréir; Níor tháinig sé do m'éileamh, agus mise tinn liom fhéin" (as amhrán)