Leigean amach (50+)
An dtarraingeóidh tú amach in a gceann-fhearann iad annseo. Bheadh sé cho maith na hiomrachaí a leigean síos in a ladhrógaí go dtí claise an tsrotha. Déanfamuid crúbáin ann
→
fara
Tá lot déanta ag an ógánach sin (an sionnach) annseo le bliain. Dar fiadh tá! Meastú nachar scuab sé sé cinn de chearca breá amach den fhara uaim. Fuair sé leigean eicínt orra. Sé atá i riocht
→
fálach
Tóigfeamuid an féar le faitíos na fálach thuas. Níl aon-deá-ghothadh ar an spéir sin ó dheas. Níorbh fhiú dhuinn a leigean amach beag ná mór ar scáth an scaláinín sin
+
→
féar
Tá mé ag brath air an garraí sin a leigean amach 'un féir i mbliana = é a choisint le haghaidh féir tirm
TUILLEADH (1) ▼
Tá sé ag leigean amach an fhéir (fc. leig)
→
cadhail
Níor mhór a bhfuil de chlocha sa ngarrdha sin a phiocadh a's iad a chaidhleadh suas in áit eicínt as a' mbealach, má's linn é 'leigean amach 'un féir imbliadhna. Tá an draoi cloch air.
→
cailm
Dhá mbeadh an oiread cailm air, a's atá a leigean amach fhéin, inDomhnach ní bheadh an oiread fíbín ag imtheacht air, a's tá.
→
cuideáin
Ní de'n ál an sicín ghliadh-bhuidhe sin chor a' bith. Sé'n chaoi ar casadh in a h-éan coideáin ar a' tsráid í, scathamh th'éis an chuid eile a leigean amach. Chuir muid tuairisc le 'chuile theach ar a' mbaile, a's dheamhan duine ar bith a tháinic in a coinne. InDomhnach d'fhága mise annsin í, nuair nar chuir aonduine bonn uirre.
M'anam muise gur maith é faoi na chuid buillí, dhá chúiliallta dhá bhfuil a leigean amach. = sé'n t-abhras a bhainfeá as a chuid cainnte féin, go bhfuil sé lághach, socair, ach tá sé buailteach 'na dheidh sin.
→
bannaí 1
Chuir mé bannaidhe béil air, gan an scéal sin a leigean amach ar a bhfaca sé ariamh, a's sílim nar leig ach an oiread, arae níor chuala mé aon-cheo in a dhiaidh ariamh faoi.
→
bealach
Ba mhór a' comhluadar dhom abhaile é. Ghiorruigh sé an bealach dhom, le na chuid cumadóireachta. D'éist mise leis, a's mé dhá leigean isteach i gcluais, a's amach sa gcluais eile.
→
beo 1
Tá amhuis amach 'sna réigiúin choimhthigheacha sin, a's d'íosfaidís beo, beithidheach thú, dhá bhfaghaidís aon-leigean ort.
→
beoigh
Cé’n chiall nach mbeodhuigheann ("nach mbeodhann" freisin) tú amach a's gan an oidhche a leigean ort fhéin?
Sin í an imirt agad, mo chreach! An bhainrioghan a leigean isteach biorach, faoi fhear falamh, a's an bun a' gabhail amach.
Shílfeá nach leigfeadh an náire dhá mháthair é 'leigean amach taobh le na sean-bhriollachaí údan atá air.
→
breoigh
Tháinic sé in a dhórtadh an lá a raibh muid a' cur isteach na cruaiche sin. Shíl mé go gcaithfinn í a chaith(eamh) anuas, a's a leigean amach aríst i gceann dhá lá. Ach dheamhan téitheadh ná breodhadh a rinne sí, in a dheidh sin.
→
buail
Chuaidh beirt as an áit seo fadó, amach ar a bhfeatha mhóir (meath?) ag iascach cholmóirí. Ná raibh ann mara dtáinic sé in a lom gaoithe aduaidh orra(b), a's b'éigean dóib leigean leis a' mbád iomramha gur bhuail siad tír imBaile Uí bhFiadhcháin i gConndae an Chláir. Ach níor chás dóib é, ó bhuail siad tír in aon-áit.
+
→
buille
Níor fhéad mé aon-bhuille marbh a leigean in mo chuid oibre indiu, arae bhí féar leigthe amach agham, a's dheamhan a rabh fhios agham, cé'n puinnte a dtiocfadh an múr.
TUILLEADH (1) ▼
Tá sé chomh maith dhaoibh an lá breagh a thapú, a's an garraidhe féir sin thiar a bhaint as a bhuille, a's é leigean amach. Má sheasann a' bhroththaighil seo, beidh sé indon cocaí beaga a dhéanamh dhe trathnóna.
+
→
amach
Dhá mbeitheá gan Pádraic a leigean isteach biorach, choinneo(chth)á an bun gan a dhul amach.
TUILLEADH (1) ▼
Tuige nach gcuimhnigheann tú ar a' gcomhaire(amh) agus gan a' bun a leigean amach.
+
Is deacair leis tada a leigean amach, mara dteightheá dhó, go h-an chliste = is deacair leis labhairt ná trácht ar thada gan pléidh leis go h-ealadhanta.
TUILLEADH (27) ▼
Má tá sé chomh maith le na leigean amach, níl aon-fhear ar a mbaile, nach mbuailfeadh sé = má tá sé chomh maith agus adeirfeas sé, bhuailfeadh sé 'chuile dhuine ar a' mbaile.
Má tá sé chomh saidhbhir a's tá leigean amach, is mór a' t-iongnadh nach gcuirfeadh sé caoi eicínt ar a' mbráicín de theach atá aige fharrus a' bháisteach anuas a bheith air, le chuile dheoir dhá séidfe as aer.
Sílim nach bhfuil sé ingaobhar dhá bheith chomh láidir a's tá leigean amach.
Ba truagh do'n tír, dhá mbeadh sé in' fhear chomh maith lena leigean amach
Ara níl sé baol ar a bheith chomh dona a's tá 'leigean amach.
Go dtuga Dia ciall duit, dá mbeadh sí chomh dona a's tá a leigean amach, is fadó an lá a bhí sí thíos sa talamh.
Ní shin é a leigean-amach fhéin muis = ní hé sin adeir sé fhéin.
Dhá mbeadh sé in a fhear chomh maith le na leigean amach, dheamhan a' mbeadh de chailleadh air = dhá mbeadh sé chomh maith in a fhear a's adeir sé fhéin, ní bheadh daor-bhasctha dhe.
Ní móide go bhfuil sé chomh maith le na leigean-amach — ní móide sin.
Dhá mhéad a chuid leigean amach, b'fhéidir gur beag a' mhaith é, dhá dteigheadh an crudh ar a' tairnge.
Má tá sé bocht, ní shin é 'leigean-amach fhéin, inDomhnach.
Sin é a leigean amach fhéin, ach ní thiubharfainn lá áirde air.
Níl goir a' bith aige 'bheith chomh saidhbhir a's tá a leigean amach.
Tá sé 'leigean amach airgid ar 'trust' = a' tabhairt airgid uaidh ar cáirde.
Tá fear eicínt inGaillimh a' leigean amach 'low money'.
Tá 'Committee' le leigean amach go goirid ("Committee" = plúr, nó min bhuidhe a thugadh an Riaghaltas do na daoine bochta in aisce roimhe seo. "Bóithrí Committee" = bóithrí a rinneadh sa droch-shaoghal le obair a thabhairt do na daoine. "Tá mo chuid móna ag imtheacht in a 'committee' ag a' mbaile = tá chuile dhuine dhá goid.)
Ba cheart dóib riar airgid a leigean amach ar a' tír, fharrus mar tá siad = airgead a roinnt nó a thabhairt.
Ó tosuigheadh a' leigean amach na mbuilíní seo ar na scoileannaí, ní thagann siad (i.e na páistí) abhaile mar thagaidís, a's a ngoile in a nglaic aca(b).
Tá tighthe le leigean amach ar cíos aige.
Tá sé leis a' talamh fré chéile a leigean amach ar cíos imbliadhna má fhaghann sé aon-duine len' aghaidh.
Tá siad a' leigean amach fhéir indiu = a' craith an fhéir as cocaí, ar a' talamh lena thriomú.
Is maith an lá é le féar a leigean amach.
Níl an lá in araidheacht an féar a leigean amach.
Ní 'thrustfainn' é leigean amach faitchíos báistighe.
Is beag eile leigean amach is call dó anois, mar tá sé ionann's triomuighthe mar 'tá sé. (Scaoil amach an féar = leig amach é)
Tá sé in am na bainbh a leigean amach 'san iothlainn.
A' bhfuil cuimhne bith agad an fear eile a leigean amach = freastal a dhéanamh air (cuirigcás i siopa), i riocht's go bhféadfadh sé dhul amach in a ghna(ithe).
Níl sé chomh h-an-shóighteach le na leigean amach = níl sé chomh dona agus a leigea(nn)s sé air fhéin.