→
anam
anama (50+)
+
→
buail
Bhuail siota mé thuas ar a' gcoca, a's bhí faitchíos m'anama orm, go mbuailfeadh sé an coca a's mé fhéin druim ar ais.
TUILLEADH (1) ▼
Is diabhaltaidhe tráthamhail a bhuail fonn pósta é, a's a shean-athair in achar an anama.
+
→
anam
Níl ag aonduine breitheamhnas anama thabhairt ar dhuine eile, ach ag Dia.
TUILLEADH (46) ▼
Ágrócha Dia ort breitheamhnas anama a thabhairt ar chréatúr a' bith mar sin.
Choimrighe m'anama ort. = mo chara a's mo choimirce ort; tárrtháil mé; tabhair párdún nó maithteanas dom.
'Ní bailtí fearanna, stoc, ná tréada; a mhúineas an tslighe go Flaithis dé dhúinn; ach leasú ar n'anama 'léar (de réir) mar léightear; le breitheamhnas aithrighe, trosca a's déirce' (Rafteri)
'Sé atá coinneál an anama ann = dhá choinneál beo; a' tabhairt slighe mhaireachtála dhó.
'Sé Seán atá coinneál an anama ionnta(b) fré chéile.
Sé'n 'dole' ata 'coinneál an anama 'sna daoine. Bheadh muid thart dhá uireasbha.
Is mór atá sé 'cruthachtáil, a's é bheith coinneál an anama uiliog ionnta(b).
Níl líon léith ag Muirréad, ach léar (de réir) mar tá an dearbhráthair a' coinneál an anama ínnte.
Tá tú tabhairt t'anama leis, a's luighe na bréige ar do chuid cainnte.
Tá sé in achar (?) (dochar?) an anama = ar na preaba deireannacha.
Tá déanta le na bhás le seachtmhain, ach ní raibh sé in achar an anama ceart críochnuighthe go dtí indiu.
Indé tháinic a' t-árdú mór air, a's tá sé in achar an anama anois.
Is gearr uaidh anois. Tá sé in achar an anama.
Bhí sé in achar an anama cheana, a's tháinic sé as.
Tá sé in achar an anama le uair a' chluig, a's tá srannán a' bháis a' teacht ann anois.
Is minic ariamh a bhí duine in achar an anama a's a shrian sé thríd in a dheidh sin = a tháinic sé as; a fuair sé biseach.
Ní shárócha sé an oidhche mar tá sé in achar an anama cheana fhéin.
Tá sé in achar an anama le scath(amh). 'Sé clochar a' bháis atá toidheacht anois ann.
Bhí sé réasúnta indé, ach tháinic barr air, tuairim's árd-trathnóna. A' dul 'un donacht atá sé ó shoin, a's tá sé in achar an anama amach a's amach anois.
Níor chuir siad fios ar a' sagart dó go raibh sé in achar an anama.
Ní dhéanfa sagart ná dochtúr aon-mhaith dhó anois, arae tá sé in achar an anama, a's níl ann, ach go bhfuil sé dí-bheo.
Bhí réidh an achar aige, cupla uair ó shoin, ach tá sé in achar an anama anois.
Tá biseach beag air anois, aindeoin go raibh sé in achar an anama ó eadarshuth. Biseach a' bháis, is dóigh.
Bhí sé annsiúd in achar an anama a's a tabhairt na gcor.
Dheamhan deoch uisce 'bhéarfadh sí duit, dhá mbeitheá in achar an anama.
Ní thóigfead sí an splannc de do chois a's bí in achar an anama.
Níl ceathramhadh anama a' bith le fághail uaidh = spás, cáirde, maithteannas (féach "ceathramhadh")
Tá sé ag déana(mh) anama = a' deanamh aithrighe, a' déana(mh) lóin do'n tsíorruidheacht.
Tá sé chomh maith do na daoine a dhul a' déanamh a n-anama, mar 'sé 'chosamhlacht gurb é deire an domhain é.
Ba chóra dhó go mór a bheith 'déana(mh) anama, a's an aois atá aige, ná amuigh ag obair.
A' déanamh t'anama ba cheart duit a bheith, a's ní do do mheárú fhéin faoi obair.
Tá sé in am aghad feasta a dhul a' deana(mh) t'anama, nó'n ceapadh atá agad, go mairfe tú choidhchin.
A phaidrín ba cheart dó bheith aige, a's é a' déanamh anama, i leaba a bheith ag imtheacht ag damhsaí.
Bhí sé rith i muinghnín a anama = i muinghnín a chruite; chomh maith a's bhí sé indon.
Bhain sé as i muinghnín 'anama go ndeacha sé abhaile = rith sé abhaile i muinghnín a chruite.
Tá sé ag obair i muinghnín 'anama, go gcríochnuighe sé an cúilín siúd. = tá bun anama (Achréidh) amuigh aige ag obair, go gcríochnuighe sé an cúilín siúd
Bhí sé 'cur dhe i muinghnín ghéar anama = bhí sé cainnt chomh tapa a's bhí sé indon.
Tá sé 'baint fhataí i muinghnín ghéar anama ar an aimsir seo.
Leig sé leis fhéin soir a' bóthar, i muinghnín ghéar anama, a's níor facthas ó shoin é.
Dhá gcloistheá é a' sioscadh bréag i muinghnín 'anama!
Bhí sé gearradh criathraigh i muinghnín ghéar anama, nuair a chonnaic mise é = bhí sé siubhal go scafánta ar a' gcriathrach etc.
Tá muid a' déanamh bóthair i muinghnín a' (ar) n-anama anois.
Caithfe mé 'dhul a' cur amach fheamuinne i muinghnín m'anama an tseachtmhain seo chugainn.
Níl aon chall dhuit a bheith 'coimhlinnt i muinghnín t'anama mar sin = a' coisidheacht go géar; forrú mór oibre bheith ort.
Glac go réidh leat fhéin. Cé'n chabhair dhuit a bheith deifriú i muinghnín t'anama mar sin?
Thaosc sé an bád i muinghnín 'anama, ach bhí sí 'líonadh dhá bhuidheachas 'na dheidh sin.