bliain (50+)
+
→
faitíos
Cuireadh faitíos ormsa cheana san ngleann sin, agus tabhair faitíos air! Ba faitíos dháiríre é. Ní raibh mé chugam fhéin go ceann bliana aríst = faitíos neamh-shaolta — faitíos taibhsí — atá i gceist annseo
TUILLEADH (2) ▼
D'fhan faitíos air go ceann bliana in a dhiaidh sin
Ní thriomóidh aon-fhód móna i mbliana, tá faitíos orm
→
fara
Tá lot déanta ag an ógánach sin (an sionnach) annseo le bliain. Dar fiadh tá! Meastú nachar scuab sé sé cinn de chearca breá amach den fhara uaim. Fuair sé leigean eicínt orra. Sé atá i riocht
+
Níl aon-mhaith dhuitse a bheith ag caint ar sraith. Is measa an aimsir anois ná fadó. Nach bhfeiceann tú chuile bliain dhá bhfuil ag teacht go bhfuil sí ag baint fearasbár dhá chéile
TUILLEADH (1) ▼
Chuir tharasbár daoine cruineacht i mbliana le hais aon-bhliain eile
+
→
feadhain
Níl "stripe" ar an bhfeáin aca is measa ná mo "stripe-sa". Is gearr go mbeidh a bhfuil de phortaigh inte ídithe. Deich mbliana eile ar a mhéid agus deir tusa in a dhiaidh [sin] gur roinneadh an sliabh seo díreach! = ar an méid, nó an uimhir stripeannaí atá ann. Deirtear "féinn" freisin go háirid más daoine atá i gceist
TUILLEADH (1) ▼
Tá 'chuile fhata ar an bhfeáin aca lofa. Bhí a fhios agam sin. An chéad-bhéilí céad-fhómhair a bhain mé i mbliana, d'aithin mé go raibh siad roighnithe. Is beag an dochar dóibh ar scáth a bhfuair siad de thriomach
Nach cumasach an chaoi a bhfuil sé ag cothú ar an bhfearthainn seo? Ní thiocfaidh aon-aghaidh ar an aimsir i mbliana mara bhfuil ag Dia
Mharuigh muide breac eicínt annsin thíos an bhliain cheana. Ba ghradha feithideach é. Bhí sé an-chosúil le ceann cruacháin ach ní ceann cruacháin a bhí ann
→
feáin
Ní raibh fí ná feáin air go bhfádh sé a dhul ar an Achréidh i mbliana. Ach is cosúil nar thaithnigh leis! Dhá mhéad scímhle a bhí ag dul soir air, bhí a dhá oiread sin ag teacht anoir aríst air. Leabharsa dhuit ní hé an chéad duine aríst é a bhfeicfidh tú a láighe ar a ghualainn aige ag dul ar an Achréidh!
→
fiar
Má tá tú le portach nua a oscailt annsiúd i mbliana, tabhair fiar siar dhó, i gcruth agus go mbeidh ceann le fánaidh ag an uisce
→
fiosacht
Níor cheart duit na beithigh a chur san ngarraí sin agus a fhiosacht duit nachar cuireadh ann i mbliana iad
+
→
fliuch 1
Ní dheachaidh aon-fhliuchadh fuisce ar mo chroí (ar mo bhéal) le deich mbliana = braon ar bith
TUILLEADH (1) ▼
Ní dheachaidh an oiread sin óil de fhliuchadh ar mo chroí cheana le bliain mhór fhada
→
focal
Tá láimh agus focal tugha aige di go bpósa sé í faoi cheann bliana. Ach cá bhfios cá mbeidh sé sin an uair sin. Ná bac le saighdiúr!
Nach shin é a bhfuil d'fhortabháil ort aríst i mbliana: na cupla gitín fataí sin a bhaint? Feacha mise nach bhfuil sop raithní bainte agam fós, agus tá seachtain ar an bportach orm freisin!
+
→
fothair
Níl féar ná fóthar (fóir freisin) agamsa i mbliana = níl féar ar bith agam (cuirtear "féar" agus "fóthar" i gcuingir mar seo)
TUILLEADH (3) ▼
Tá an talamh cho spalpha i mbliana agus nach mbeidh féar ná fóthar ann mara bhfuil ag Dia. Níor buaileadh aon-deóir bháistí ar an talamh ó Lá Bealtaine
Tá féar agus fóthar aige sin, agus is beag an dochar dhó agus a gcuireann sé de mhúirín agus de leasú air. Thug sé suas le trí thonna amach as an bhfóidín i mbliana
Is deacair dhó féar ná fóthair a bheith aige lá agus gur fhága sé an garraí sin thuas gan baint, nó gur lobh sé ar a chois. Sin é a chleas chuile bhliain: Ag imeacht ag cipiléaracht, agus ag biorú claidheachaí nuair a bhí aige a ghnatha a dhéanamh
→
frasaíl
Sí a chuid frasaíl fhéin a d'fhága mar sin é. Níor sheas an uachta dhó mórán le bliain. Nach mbíodh sé ag glaoch is chuile theach ósta san tír
Cáid ag dul chuig an gcoláiste sin anois é? … Seacht nó hocht de bhlianta. Agus gan aon-chosúlacht air críoch ar bith a bheith air fós! Eiríodh sé as agus iarradh sé an "dole". Ba é ba samhaoiní dhó. Is olc an rud a bheith ag iascach ar pholl gan freagairt.
Cén aois an stuimpín sin? Sé bliana? Sí atá freochanta a mh'anam. Níl a dhath coimhighis uirre a thiacht isteach annseo. Dheamhan é muis
+
→
froigisí
Ach cén sórt fruigisí atá sé [seo] thíos a chur ar an teach? … Rud l'aghaidh solais a thabhairt isteach ann! An n-éistfidh tú liom! Solas mar atá sna tithe i nGaillimh, nach bhfuil ort ach cnaipe a chasadh agus beidh sé lasta! Muise muise! San saol a tháinig sé! Agus nach raibh aige go dtí an bhliain cheana ach fáideógaí agus cam! Tá na caisleáin ag tuitim agus na carnaoilíochaí ag eirí inDomhnach!
TUILLEADH (1) ▼
Ní iarrfadh sé go deó ach ag deismínteacht timpeall tí mar sin. Tá sé an-stuama ceart go leór, ach caitheann sé a shaol ag cipiléaracht agus ag déanamh rudaí nach mbíonn call ar bith leó. Rinne sé teach nua cupla bliain ó shoin, agus chuir sé an oiread freigisí istigh ann, agus nach raibh an oiread áite fágha aige ann san deireadh agus go suíofadh sé síos! B'éigin dó tosaí dhá mbriseadh agus dhá gcaitheamh amach aríst ar ais!
+
→
fág ag
Níor fhága an dúchan fata de bhláth bliana agam
TUILLEADH (2) ▼
Níor fhága an bháisteach aon-fhód móna ag na daoine i mbliana
Fágaim dhá scór bliain ag an mac is sine. Níl sé lá thairis. Sin é a d'fhágfadh an ceann is óige tuairim 's chúig bhliana fichead, agus sé a chloch neart é … Ara bail ó Dhia ar do dheich mbliana fichead. Is fada uaithi é
+
→
fág i
Níor fhága mé pínn ruadh in a shiopa le bliain. Go deimhin ní theastódh uaim ach sin
TUILLEADH (1) ▼
Fág in a dhá chéad fhéin é. Tá an méid sin aige san mbliain ar a laghad ar bith = you can count (suppose, take for granted) it at (as) a hundred.
→
fág
Tá do chuid dola dhíot agad aríst i mbliana. Is aoibhinn duit. Ach cár fhága tú tuarastal an tsagairt? Níor chomhair tú é sin chor ar bith
→
fágtha
Tá an dílleachta bocht an-fhágha anois, gan duine ná deóraí san teach ach é fhéin. Dheamhan mórán le dhá bhliain déag é cheapfainn
→
fálróid
Tá sé ag déanamh na fálróide, ach is beag é a chuid maitheasa ina dheidh sin. Dheamhan dhá chléibhín fátaí de bhláth bliana aige
+
→
fánach
Is fánach anois a chuir mé amach mo phunt ar an dá channa sin, agus dheamhan liobar dhíob a bhéas le chéile bliain ó inniu
TUILLEADH (1) ▼
Is duine fánach a phós i mbliana = corr-dhuine
Caithfidh sé an chuid eile den bhliain anois ar an bhfánaíocht sin (trifling with work). Ní fhaca mé aonduine ariamh is mó drugall leis an obair ná é
+
→
féarach
Cé mhéad a thug tú ar an bhféarach i mbliana?
TUILLEADH (1) ▼
Sílim go gcuirfidh mé na cupla bulán sin ar féarach i mbliana
+
→
féar
Dhá dhonacht dhá bhfuil an bháisteach seo ag féar atá ar sraith is measa go fada é ag an bhféar atá ar a chois. An féar atá "in a luighe" lobhfaidh amlú anois é. Tá sé buille deireannach san mbliain
TUILLEADH (8) ▼
Tá mé ag brath air an garraí sin a leigean amach 'un féir i mbliana = é a choisint le haghaidh féir tirm
An bhfuil mórán síol fhéir curha agad i mbliana
Tá dhá bhliain eile uirre siúd san gColáiste. Dhá mbeadh sí in a máistreás bheadh sí indon deóladh a choinneál leis an athair agus leis an máthair. Dheamhan slí ó Fhlaithis Dé aca. Ach faghann na ba bás an fhad agus a bhíos an féar ag fás
Níl ag Nóra se'againne anois ach bliain eile le dhul isteach ar an "Preparatory" (Examination). Agus níl sí ag breathnú ar leabhar ná ar pháipéar. Tán ghrian ag dul siar agus gan an féar dhá shábháilt
Cén mhaith dhuit a bheith de do mheath fhéin leis an bhféar gliomach sin. Is fhearr an fáisín bliana fhéin ná é sin. Fág i dtigh tubaiste annsin é. Faraor nach hé an barr-chuanla a chuaigh muid a bhaint
Ná bac len a bhfuil d'fhéar againne i mbliana! An dá phriobán sin thuas, agus gan orra sin fhéin ach féar gortach = bun-fhéar gann; ní cíb ar éigin
Níl mórán féar speile agam i mbliana = níl mórán féar móinéir agam
Níl gionnóid féar tirm de bhláth bliana agam
→
aer
Bhíodh an-tsiamsa ar na cleis ag na tórruidheachaí fadó, ach caitheadh in aer ar fad iad, le scath(amh) blianta anuas.