Foclóir Mháirtín Uí Chadhain
Buinneán
ainm-fhocal, firinscneach
uimhir iolraidh: buinneáin
+
Is breagh an buinneán gotha atá aige = tá guth breagh árd aige; is breagh uaidh amhrán a chuir amach dá chroidhe.
Nach breagh an buinneán glóir atá aige? = glór láidir, árd.
TUILLEADH (8) ▼
Is beag 'aireochas tusa amhrán a rádh, bail ó Dhia ort. Tá buinneán breagh gotha agad.
'Sé is fhearr buinneán gotha anois, sa taobh seo.
Sheasfá sa sneachta ag éisteacht léithe a' gabhail 'Bhean an Fhir Ruaidh'. Tá'n an-bhuinneán gotha aice, bail ó Dhia uirre.
Ba bhreagh an buinneán gotha a bhí aige, tamall, ach tá'n aois anois air.
Dheamhan de chailleadh air a' mbuinneán gotha atá aice fós, th'éis nach bhfuil fiacail in a dranndal.
Is gártha an buinneán de ghlór a bhío(nn)s aige, nuair a bhío(nn)s braon sa gcírín aige. Chloisfeá thiar adtuaidh é. Is beag a' dochar dhó tinneas cinn fhéin a bheith air, a's an bhúithreadhach a bhío(nn)s aige.
Shílfeá go dtóigfead sé an ceann de'n teach leis a' mbuinneán ceoil a chuir sé dhó.
Chuirfead sé na cuacha 'chodladh leis a' mbuinneán gotha atá aige.

Buinneán in iontrálacha eile (6)

 
airde 2
Tá 'chuile bhuinneán de na "meaingeals" sin aoirde mo chloiginn = tá siad chomh h-ard liom fhéin in áit ar rith siad.
 
Is iongantach fada a d'fhás na mangols sin. Tá siad in a mbuinneáin ó thús bliana = rinne siad luirgne nó cosa móra fada; "rith" siad.
 
feoigh
Na pabhsaethe a chuir mise annsin amuigh, rinne siad buinneáin idtosach, ach shlabhc siad annsin. Maran cheal uisce é. Tá siad feóite ar fad anois, ar chaoi ar bith
 
déan 1
Déanfaidh na turnapaí sin buinneáin ar fad, feicfidh tú féin air
 
Is deas dóigheamhail an buinneán mná í, bail ó Dhia agus ó Mhuire uirre. Ba dual di sin 'ar ndú'. Bhí a máthair féin amhlaidh
 
dún
Dá naomhtaí mé anois, chinnfeadh orm aon amhrán a rádh, agus ná bíodh aon-ghuth agad orm. Tá buinneán an ghotha ar fad dúinte le seachtain ag "fliú" nó cat mara eicínt