Foclóir Mháirtín Uí Chadhain
bior

Bior eanga (26)

 
Bhí sí sin ina beathach chomh tógtha agus d'fheicfeá in do shiúl ionsaí nuair a cheannaigh sé ina gamhain í, ach chuirfeá amach i bhfáinne anois í. Níl bior eanga uirthi. Is beag an dochar di: cuibhrithe sna breaclachaí siúd ó tháinig an geimhreadh agus gan aon ghabháil a chaitheamh ariamh aici. Go deimhin ba chóir dhó náire a bheith air, amhgar a thabhairt do bheathach ar bith mar siúd
 
Is fear é sin atá ag fáil amhgair, mura bhfuil sé ag dul in aghaidh a chosúlachta. Bhíodh sé sin ramhar beathaithe, ach dheamhan bior eanga thuas air anois.
 
crinn
Is beag an dochar dá chuid beathach gan bior eanga a bheith thuas ar an gcraiceann, ag iarraidh bheith ag crinneadh na mbreaclach sin agus gan solamar ná súiteán orthub.
+
bior
Níl bior eanga air — níl scioltar air; tá sé chomh caite leis an bhfíóg; níl feoil ar bith air; tá sé snoite caite
TUILLEADH (14) ▼
Dheamhan bior eanga thuas uirthi, agus is diachta sin di, mar tá sí ag fáil a ceart le n-ithe
Dhá dtugtá a bhfuil istigh i nGaillimh dhi, ní bheadh bior eanga uirthi ina dhiaidh sin.
Níor fhan bior eanga orm le gairid agus ní airím tada ag gabháil dom — níor fhan scioltar orm le gairid, agus ainneoin sin; ní feasach dom céard atá orm.
Níl bior eanga uirthi ó phós sí. Is olc atá an t-athrú ag gabháil di — is olc sin
Má chuireann tú chun sléibhe na gamhna sin chomh luath seo sa mbliain, ní fhanfaidh bior eanga orthub. Tabharfaidh siad anuas ar fad
Níor fhága an príosún bior eanga air. Chaithfeadh sé nár caitheadh go maith leis ann nó ní bheadh sé chomh tugtha anuas agus atá sé.
Níl bior eanga ar an mbean bhocht, ach is suarach an t-ionadh sin agus lán an tí aici ar aon chéill. Níor bhris cearc an áil a heagán ariamh, agus sin é a fhearacht aicese é. Is geall le dhul ar a muirín an saothrú beag sin atá ag a fear.
Scaoinn mhór ard í agus gan bior eanga uirthi — bean shínte chaol í agus gan aon fheoil uirthi
Dheamhan bior eanga orm, ní ag ceasacht ar Dhia é!
Deir siad an té nach mbeadh bior eanga air, dhá bhfaigheadh sé feoil chearc, smior mairt, nó bainne bó gamhnach ar feadh aon mhí amháin go mbeadh sé tite i bhfeoil ina dhiaidh.
Mura bhfuil bior eanga uirthi muis, ní cheal aire é, arae tá chuile shórt ar fheabhas aici sin dhá bhfuil sí in ann caitheamh a chur ann.
Is mór de na daoine uaisle sin nach bhfeicfeá bior eanga orthub, théis go mbíonn fuíoll na bhfuíoll acub, ní hionann sin agus créatúir bhochta.
Tá ithe a codach go maith inti, agus dheamhan bior eanga uirthi ina dhiaidh sin.
Is gránna an rud bean a fheiceáil iata le feoil, ach is gránna an rud freisin í a fheiceáil gan bior eanga ar a corp.
 
Má tá mé brúidiúlach beathaithe fhéin, cá'il do chaillteamas-sa? Nach mbeadh ciall i nduine a mbeadh slacht a chodach air tharas an té nach gcuirfeadh tada bior eanga air.
 
Má thagann sé anuas aon cheo eile, ní bheidh bior eanga air (fc. bior)
 
Is furasta le corp fíniú ar aimsir the, go mórmhór corp nach raibh ídithe ag tinneas. Ní fhíneodh corp théis luí fada go deo mar ní bhíonn bior eanga orthu. Bhí corp sheanN. chomh héadrom le cleite, go ndéana Dia grásta uirthi!
 
fuil 1
Tá sé in aon chorcán amháin agus bhainfeadh dealg spíonáin fuil as. Is cuma sa diabhal é, ach rinne an t-aistriú maith dhó. Ní raibh bior eanga air sa mbaile
 
Is diachta dhó a bheith chomh suaite sin; shílfeá go bhfaigheann sé aire mhaith. Ach ní chuirfeadh an saol mór ar fad bior eanga air. 'Sé an duine is dothógtha a chonaic mé ariamh é
 
diaidh
Níl ann ach go bhfuil sé i ndiaidh a chéile anois. Ní fhaca mé duine ar bith ariamh, is mó a d'ídigh ná é le gairid. Níl bior eanga féin air
 
dream
Is furasta a aithinte as a dhream é: luisneachán mór fada agus gan bior eanga air
 
Ní bhaileodh seisean a bhfuil de mhóin ann le trí aistir, agus an díthreabhach de chruib (chrib) atá aige. Ar ndóigh ní thoillfeadh dhá ghabháil inti. Ach ní raibh aon ghnaithe aici a bheith mórán níos mó. Ní bheadh an díthreabhach capaill atá aige in ann a tarraingt. Níl bior eanga uirthi cheal tógála