gabháil (50+)
Níl garraí ag gabháil leis nach ag baint farasbarr donacht dhá chéile atá. Diabhal mé go bhfuil roinn thalúna ansin thiar aige agus nach mbeadh sé inrásta agat a siúl, tá sí chomh hachrannach sin. Is beag nár bascadh mé an lá faoi dheireadh inti agus mé ag briseadh trasna go dtí an bóithrín thiar.
→
fearann
Níl d'fhuílleach an cháca ach an méid sin. Beidh sé siúd ag gabháil le buile. Bíonn sé chomh goineach le carraera ar theacht ó chuairt dó chuile oíche. Is gearr air an fearann sin ar chaoi ar bith. Shílfeá go bhfuinfeadh sibh arán ó tharla nach raibh mé fhéin istigh
Bhí sé fhéin ar an teile ag gabháil an bháid agus an fear fobhairne chun tosaigh ag crapadh an tseoil chinn. Sin é an uair a tháinig an chuaifeach. Scuab sí an fear fobhairne i bhfarraige. B'fhada a chaith sé os cionn uisce i sruth na stiúrach. Chaith an fear eile ceann téide chuige, ach níor éirigh leis a tapú
+
→
focal
Ag gabháil an fhocail a bhí sé an uair sin — rud adéarfá i gcaint nó i sáraíocht, agus bheifeá ag iarraidh an ghoimh nó an bhrí áirid a bheadh leis an rud sin a bhaint as, nó a thláthú anuas, nó a athrú; a dhul siar ar scéal nó ar chaint agus athrú fánach a chur ann
TUILLEADH (4) ▼
M'anam muise gur thug sé cneámhaire air i dtosach, ach nuair a ceisníodh faoi é, chuaigh sé ar ghabháil an fhocail. Ba mhian leis a rá ansin, nach raibh sé ach ag magadh, agus nach raibh sé ag samhailt cneámhaireacht 'ar bith leis
Ag iarraidh a bheith ag gabháil an fhocail a bhí sé an uair sin. Bhraith sé nár thaitnigh sé linne gur dhúirt sé gur thug na deirfiúrachaí a raibh d'éadach sa teach leo thar éis na sochraide. Chuir sé luí eicínt eile air in athuair. Sea a mhaisce! Lena níochán, agus ní lena choinneáil a thug siad leo é. Nach tráthúil! Breá nár nigh siad é san áit a raibh sé?
Mo láimh agus m'fhocal duit, níl gráinne tobac ag gabháil liom
Níl aon phíopa ag gabháil leis an siopa, ach chuir mé ceann i bhfocal duit ar an dá luath is a bhfaighidh sé iad. Ar ndóigh is fada é sin. Tá aon mhí amháin orthu ar chaoi ar bith!
→
folach 1
Dheamhan mála ag gabháil liom ach folachín. Ceannaíodh cupla mála anuraidh, ach níl snáth dhíobh i ndiaidh a chéile anois. Chuaigh siad síos sa dá theach sin thíos agus chuir siad sin a gcaoi fhéin orthu
→
frídeoir
Níl ann ach frídeoir de dhuine, agus ina dhiaidh sin fhéin, is diabhlaí go deo an gníomh atá ann. M'anam mura bhfuil gabháil na gaoithe ann go bhfuil déanamh na ngnaithí ann, go bhfuil sin.
+
→
fág ag
Níor fhága sleánnaí na raithní sin aon ionga ag gabháil liom anuraidh
TUILLEADH (1) ▼
Fágaim ag Dia nach bhfuil pínn ag gabháil liom!
→
fáideog
Tá mé faoi fháideogaí fuara ar fad an áit a raibh mé sínte sa gcoirce sin. Nach diabhlaí sin anois! An chruach a bhuail muid inné, ní raibh ceann dhíobh ag gabháil léithe
→
fáinne
Bhí sí sin ina beathach chomh tógtha agus d'fheicfeá in do shiúl ionsaí nuair a cheannaigh sé ina gamhain í, ach chuirfeá amach i bhfáinne anois í. Níl bior eanga uirthi. Is beag an dochar di: cuibhrithe sna breaclachaí siúd ó tháinig an geimhreadh agus gan aon ghabháil a chaitheamh ariamh aici. Go deimhin ba chóir dhó náire a bheith air, amhgar a thabhairt do bheathach ar bith mar siúd
+
→
féar
Níl aon tsop féir ag gabháil liom nach bhfuil ar a chois fós — ina sheasamh gan baint
TUILLEADH (2) ▼
Uchtóg fhéir, bréidín féir, scuabán féir, gabháil fhéir srl.
Níl a fhios cén talamh atá socraithe aige le aghaidh fataí agus gan aon tsop leasú ag gabháil leis. B'fhéidir go gcuirfeadh sé ar an bhfód iad. Cuireadh cheana, ach deir siad nach mbeathaíonn an féar an phis.
→
fíóg
Ba cheart duit gabháil fhíóg a bhaint. Bheadh solas breá orthu tharla nach bhfuil aon ola lampa le fáil
→
fóir
Ag baint seansceacha síos ansin atá sé anois an áit nach bhfuil fód móna ag gabháil leis le cur ar an teallach. D'fhóirfeadh rud ar bith d'fhear nochtaithe, adeir siad
→
caidhfte
Ar an dá luath agus ar fhuagair mé air, sheas sé suas ina chaidhfte agus níor fhan smid aige. Bhí sé ag gabháil na huaire móire air, déarfainn, ach i nDomhnach, ba bheag sin agamsa.
→
caidhl
Rinne mé caidhlín dhá raibh de leithpínneachaí agam agus meas tú nach raibh scilling agus pínn ann. Sin é a raibh ag gabháil liom de bharr na hoíche
→
caidéis
Chloisfeá daoine ag clamhsán nach bhfuil cinneadh ar bith lena bhfuil sna bólaí sin. Well, tá mise ag gabháil an bhealach sin, go hacht is go háirid, le cheithre bliana agus dheamhan caidéis a cuireadh ariamh orm.
→
caolóid
Níl caolóid ag gabháil leis an ngarraí nach bhfuil cis ar easair déanta ag na beithígh dhe.
Tá sé ag déanamh cipiléireacht eicínt le móin le gabháil chun seachtaine, ach dheamhan mórán cosúlacht ar an bportach go raibh sé ann.
→
ciseach
Níl aon fhód móna ag gabháil liom nach bhfuil ina ciseach ag beithígh ag taltú uirthi. Spóirt a fhaigheanns na gasúir sin orthub. Dheamhan a mbacfaidís iad, dhá mbeidís ag breathnú orthub choíchin.
An bhfuil aon rath ort ag ciseadóireacht? Má tá, dhéanfá grá Dia agus ciseog a dhéanamh. Dheamhan fad méire de chiseoig ag gabháil liom a gcuirfinn cupla fata uirthi.
Níl cló stiúrtha ar bith ar na scoláirí atá ag gabháil chuig an scoil seo thíos, ó tháinig an philibín de mháistir nua seo ann. Neart bata nár mhór dófa sin lena gceansú. Tá an domhnaíocht slat síos sna rosáin sin thíos, dá mbeadh fonn air iad a bhaint. Níorbh fhearr sa mbealach iad.
Rinne sí an-teanntás orm i dtosach, ach shílfeá go bhfuil sí ag gabháil chun coimhthís liom le gairid pé ar bith cén fáth é.
→
colg
Dar a shon go ngéillfinnse dhá chuid coilg. Dheamhan scóchas a chuirfeadh sé ormsa, dá mbeadh sé ag gabháil le cuthach ar feadh na hoíche.
→
cosúil
Ba cosúil le póilí a chonaic mé ag teacht anoir an bóthar inniu agus ag gabháil isteach tigh Mh.
+
Dar príosta má tá sé go lách, tá sé ag gabháil in aghaidh a chosúlacht, arae tá gotha crochadóra air.
TUILLEADH (4) ▼
Tá sí sin agus a cosúlacht ag dul in aghaidh a chéile go mór. Shílfeá ar a buaic agus ar a slinneán gur togha capaill í, ach dhá bhfeicfeá faoi ualach í, dheamhan a dtabharfá do sheacht mallacht uirthi. Ach níl a fhios agam nach bhfuil codaíocht ag gabháil di freisin, arae mhill sé í an chéad am.
Drochbhliain a dhéanfas sí, tá faitíos orm. M'anam go bhfuil a chosúlacht lena chois. Níl barrann shlán ag gabháil liom nach bhfuil ite ag dúchan agus gan é ina Fhéil San Seáin fós.
Is leis an athair is mó atá sé ag gabháil i gcosúlacht. Níl mórán cosúlachta aige leis an máthair chor ar bith.
Is mór atá sé ag gabháil i gcosúlacht leis an bplíoma is seanathair dó.
Thosaigh sí ag réabadh, agus ag gabháil le buile, ar an dá luath is a raibh sí faoin gcarr, agus níor fhága sí mion mullóg den ghléas nár bhris sí ina chíréabachaí.
+
→
cóineas
Is mór an cóineas do na daoine an bus a bheith ag gabháil an bóthar seo anois, seachas a bheith ag gabháil an bóthar eile.
TUILLEADH (2) ▼
Is mór an cóineas do na daoine margadh muc a bheith ansin thoir anois, seachas do lá a bheith diomalaithe ag gabháil ar aonach go Gaillimh. Agus ina cheann sin, mura dtaitní leat féadfaidh tú a dtabhairt abhaile aríst.
Níl aon chóineas dhá raibh ag gabháil le teach ariamh nach bhfuil aige siúd. Ní raibh acra ariamh ag siúinéara ná ag gabha nach bhfuil aige. Más í an tsnáthad mhálaí fhéin í, tá sí aige.
Dar mo choinsias, is dochreidte an scéal é, scorach chomh cúirialta leis sin a bheith ag gabháil thart ar an gceird sin. Ach d'íosfadh na muca ciúine fhéin an triosc arsa tusa.
Tá sí ag gabháil in aghaidh dúchais má tá sí chomh míchuntanósach sin, arae ní casfaí aon bhean in do shiúl lae ort ba laethúla ná ba láí ná a máthair. Ó mhuintir a hathar a thug sí an stróic sin, ach i nDomhnach, dheamhan a raibh siadsan daorbhasctha ach an oiread.
+
→
baile
Níl garraí ceart cuir ag gabháil leis an mbaile céanna ó thulaigh go farraige.
TUILLEADH (3) ▼
Is fada soir a bheadh sí gabháil go dtí baile na gortan (bean a samhlófaí pósadh léithe i mbaile eicínt a bhí i gceist a bheith bocht)
Cér chás dom é dhá mbeadh luach brioscaí fhéin agam, ach dheamhan cianóg rua a bhí ag gabháil liom, agus mo sheaneire ocrais orm. Agus deirimse leat gur deacair an seanfhocal a shárú: fear gan airgead i mbaile mór is olc an lón dó goile géar.
D'fhan tusa sa mbaile le do bhanríon, agus fios agat, go raibh sé ag gabháil fiche!
→
baing
Ní chuirfinn ag déanamh fail mhuc é, ní áirím teach. Dheamhan baing ag gabháil leis an mballa sin a rinne sé.
+
→
bealach
Níl aon gharraí ag gabháil leis nach bhfuil bealach cairr ann.
TUILLEADH (2) ▼
Ó bhí mé ag gabháil an bealach, bhuail mé isteach.
Is fada aríst go mbeidh mé ag gabháil an bealach — is fada aríst go dté mé don áit sin (an áit atá i gceist).