→
dia 2
an Satharn (27)
→
focal
Chuir mé focal ar bheart slat le fear as an Taobh Mín Dé Sathairn seo caite, ach níor thug sé chugam inniu iad
→
fág ag
Fágaim an Satharn ag Muire Mháthair agus bím ag an Aifreann Dé Domhnaigh = sin é an leiscéal a thug an leadaí fadó
Sén áit a bhfeicfeá anois chuile Shatharn é ag fáinneóireacht ar mhargadh na mbanbh ag tnuthán go gcaithfeadh duine eicínt pionnta aige. Is suarach an tslí do dhuine ar bith a bheith ar a cheird
Meastú tuige an coimhightheas atá sa mí seo 'chor a' bith? Ní fhaca mé an mhí seo a' teacht chomh dona ariamh cheana. Ach b'fhurasta 'aithne é, a's an lá 'dtáinic an ghealach. 'Gealach Sathairn a's í 'thoidheacht sa bhFoghmhar — uair sa seachtmhadh bliadhain, is maith leis a' máirnéalach í 'fheiceál.
→
antlás
Marach a chuid an-tláis, ní bheadh sé ar an táirm chéadna ó mhaidin go faoithin agus ó Luan go Satharn = marach é bheith fíor-shanntach, ní bheadh sé ag obair síorruidhe.
+
→
fómhar
Gealach Shathairn agus í a theacht san bhFómhar. Uair san seachtú bliain ba mhaith leis an máirnéalach a feiceál = tá geis ar an ngealach Shathairn a theagas san bhFómhar. Tugann sí droch aimsir, feothan agus fearadh ghráin léithe
TUILLEADH (2) ▼
Gealach Shathairn í seo. Agus san bhFómhar freisin. Is olc í sin. Ní mholfadh an máirnéalach í, adeir siad. Uair san seachtú bliain a d'iarrfadh sé a feiceál.
B'fhurasta aithinte. Gealach Shathairn a bhí ingealach bhreacachain an choirce an fómhar seo. Is cóir a tháinig an chaint isteach in a dheidh sin. 'Ar ndú ní raibh aon-stoirm ann ó oíche na Gaoithe Móire ba mheasa ná a bhí le na linn. Fuair an máirnéalachín bocht faoi na foraí uaithe é
→
foighid
Tá foighid aice, agus a bheith indon éisteacht leis an ruibhseach de shean-bhean siúd ag ithe agus ag gearradh uirre ó mhaidin go faoithin agus ó Luan go Satharn
→
daigh
Sin í annsin an cailín a bhfuil na doigheachaí innte. Tá poll innte agus fearsad eile ag dul anonn thríd an bpoll, agus feicthear dhom gur thríd an bhfearsaid sin a theagas an driog i gcomhnaí. Beidh a shliocht uirre: ní bheidh sí ann ach feadh's mise a dhul 'na bhaile mhóir Dia Sathairn
→
dealaigh
Níor dhealuigh na diabhail de dhoigheachaí seo liom fós. Tá an tseachtain saothruighthe go maith agam [...]éid a shliocht orra: tiubharfaidh mise gaoth bhuird amach dóibh Dia Sathairn seo chugainn faoin a bheith slán dúinn
+
→
dia 2
Tháinig an Satharn agus d'imigh sé, ach dheamhan cos Ph. a tháinig
TUILLEADH (7) ▼
Ní thiúrfaidh sí an Satharn léithe go deó = ní mhairfidh sí go Satharn
Níl ag dul síos leis ó Luan go Satharn ach an cheird sin
Sin é an marú salach Sathairn! Ní thaithníodh sé le sean-Bh. chor ar bith go ndéanaidh Dia grásta uirre!
Má's pirseóg ná pirseóg anois é, is gránna é an marú Sathairn. Marú salach Sathairn! Chuala muid caint 'chuile lá ariamh air!
Má fheiceann tú deireadh Sathairn ag teacht anuas, tá tú réidh le triomach a fháil an lá sin
Sin é baislín broghach an tSathairn = is iondúil an níochán a ghnítear Dé Sathairn go mbíonn fuíoll an fhoruithe air, mar gur le h-aghaidh an Domhnaigh a bhíos chugad é
Baislín broghach an tSathairn atá mise a dhéanamh. Dheamhan falach léine a bhí agam a chuirfinn le mo chraiceann amáireach
Tá an-lághaidheacht ann mar sin, ach ní fhágann sin nach bhfuil sé deangmháilte in a dheidh sin féin. Breathnuigh air Satharn ar bith inG. Níor léar dhó duine, leis an dearcadh a bhíos aige fea'int (feachaint) a bhfeicfeadh sé na boicíní. Cuirfidh mé geall leat nach bhfeicfidh tú ag bualadh aon-bhleid ar fhear na tíre é. Mo chreach mhaidne ghéar thú!
→
Domhnach
Tús Aoine agus Deireadh Sathairn. Tá an Aoine in aghaidh na seachtaine. Lomadh Luain agus bearradh Céadaoine. Biseach an Domhnaigh agus árdú na Céadaoine. Dé Luain soir agus Máirt siar, agus tá an Diardaoin sonaí soir nó siar: anois a bhfuil aon-cheann eile aca agad. Bhí siad sin ann ar fad roimhe seo, ach tá siad caithte in aer anois
→
droim
Dar diaguidhe, dhéanfadh an cráidhteachán sin slí amach ar dhruim an diabhail, ní hé amháin a mhalrait. Bean ar bith a bhí ag cur trí scóir uibheacha go G. chuile Shatharn dhá n-eirigheadh ar a súil an geimhreadh seo (gha)bh thart! Sin í an cailín nach ndrannann Seascach na gCearc len a cuid cearc. Ní hé sin do chuid eile againn muis. Ní raibh ubh le cur ar a mbéal againn ó lá 'eil Míchil go Lá 'eil Bríde
→
díle 1
Is gearr an tobar i bhfus déanta chor ar bith: ó a rinneadh tigh J. ach tobar Ch. Sin sean-tobar ó'n Díle. Bhí tobar beannuighthe ins an ngarrdha gleannach ó dheas, agus dhúin sé suas ar fad in áit a ndeacha bean — bean de na D. í — ag nigheachán éadaigh ann Satharn amháin. Nach gann a chuaidh an saoghal uirre go gcaithfeadh sí a dhul dhá dhéanamh sin. Baislín broghach an tSathairn arsa tusa
→
dúil
Ó a tháinig dúil aige ins an ól, is beag a bhíos de bhrabach air. Chuir sé taobh le dhá scilling muid as luach na "crib" mhóna Dé Sathairn seo 'bh thart (ghabh thart). Dheamhan sásamh ná séanadh a bhí le fáil uaidh faoi
→
dúnáras
Tá sí cuibhrighthe istigh ins an mbráicín údan anois agus gan mac an aoin bheo dhá taobhachtáil ó Luan go Satharn. Ach is beag an mhaith d'aonduine í a thaobhachtáil. Tá an oiread de'n dúnárus innte, agus nach n-innseochadh sí dhuit é, dhá mbeadh cruadhóg an tsagairt uirre. Mara bhfuil ag Dia sin é an chaoi a mbeidh sí maidin eicínt: básuighthe gan ola gan aithrighe