imnidhe (50+)
→
cuntanós
Is fada an ceann céadna a' tuaradh an méid sin dó fhéin. Bhí sé gan contanás, gan cuibheas a' bith. Níl imnidhe 'bith orm ach nar buaileadh a cheart air.
+
→
bannaí 1
Bheadh imnidhe ar dhuine 'bith a dhul imbannaí air, faoi lán laidhre mar sin.
TUILLEADH (1) ▼
Tá S. Mh. in imnidhe anois, má's é 'bhí imbannuidhe air, a's ní h-iongnadh dhó.
+
→
beo 2
Ní hé a bheo ná a mharbh, atá a' cuir imnidhe ar siúd ach ól a's eirghe-in-áirde.
TUILLEADH (2) ▼
Is furast aithinte ort, nach hé do bheo ná do mharbh atá a' cur imnidhe ort, a's a dhul sa gcontabhairt sin.
Dhá mbadh é a bheo nó a mharbh a bheadh a' déanamh imnidhe dhó, is fada amach ó na h-amhuis sin a' d'fhanóchad sé — is fada sin.
→
bocht 1
Má tá imnidhe fhéin orm nach bocht dom sin! Cé'n uair cheana a d'fhan sé amuigh go mbeadh an oidhche caithte thar druim, mar seo.
→
bocht 2
Ná bíodh fhios ag bocht ná ag nocht do scéal. An rud nach mbeidh 'fhios aca(b), ní dhéanfa sé aon-imnidhe dhóib.
→
bruach
Má tá sé ar bhruach na h-uaighe, is maith griodánta an glór atá aige fós. Chuala mé aniar as a' seomra indé é, a' fuagairt orra(b) na claidhtheachaí imbarr a' bhaile a bhiorrú a bhí sé. Sin é an buachaill a bhfuil an saoghal a' déanamh an imnidhe dhó fós!
+
→
buail
Bhuail faitchíos, fuacht, imnidhe etc é = tháinic faitchíos, fuacht etc air; tháinic sé in a fhaitchíos, in a fhuacht etc air; bhain fuacht dó; ghlac sé faitchíos etc" (le "buail", bíonn sé i gceist go tagann an fuacht, faitchíos, etc go tobann, nó nach mbíonn aon-tsúil leis).
TUILLEADH (1) ▼
Má bhuaileann an imnidhe cheart duine, is geárr a bheadh sí dhá chlaoidheadh.
+
→
bualadh
Má tá indán's nach n-imtheocha an bualadh croidhe dhíom, cuirfe sé 'un báis le imnidhe mé.
TUILLEADH (1) ▼
Bhí bualadh croidhe orm le neart imnidhe a's an-bháthadh: is olc a' saighdiúr mé i gcúrsaí de'n tsórt sin.
+
→
anó
Anshógh agus imnidhe atá air, chuile lá san aer = bíonn sé i gcomhnuidhe priaclach
TUILLEADH (1) ▼
A anshógh fhéin a bhío(nn)s a' déanamh imnidhe de chuile dhuine. ('Sna trí shompla dheireannacha seo, ní móide gur éalang ná cithréim a bheadh i gceist. Déarfaidhe é le rud a' bith a ghoillfeadh ar dhuine).
+
→
imní
Bhí imnidhe uirre agus is aice a bhí ughdar.
TUILLEADH (28) ▼
Ná bíodh imnidhe ar bith ort faoi, ní bhainfidh duine ar bith leis.
Bhí lán a cruite d'imnidhe uirre, gurb é a mharbhú ar an mbóthar a déanfaidhe.
Tá ar gceart imnidhe orainn, agus gan tusa a bheith ag cur tuille orainn = duine a dhéanfadh nó adéarfadh rud eicín leis an imnidhe a mhéadú.
I dteannta gach's a raibh d'imnidhe air, chuir fear an phosta tuille air.
Is bocht an rud í an imnidhe, go bhfoire Dia orainn = fágann an imnidhe duine in ainriocht.
Dheamhan imnidhe ormsa ná cuid d'imnidhe.
Dheamhan a dhath ariamh imnidhe a bheadh ar sin dhá dtuiteadh an t-aer.
Is aoibhinn do'n té nach mbíonn aon-imnidhe air
Nach aoibhinn duit nach gcuirfeadh tada imnidhe ort.
Sighle: Shílfeá go bhfuil imnidhe eicínt ort anocht;Siubhán: Nach bocht dhom sin, agus Seán gan a theacht fós.
Nach bocht dom imnidhe a bheith orm, agus nar facthas aon-amharc imbealach ná indearmad le dhá [lá] air = is suarach an t-iongnadh go bhfuil imnidhe orm.
Imnidhe orm nó dhíom, is beag an mhaith dhom thusa anois
Tá mo sháith imnidhe orm agus ceart agam air = tá mo dhíol imnidhe orm agus a ughdar agam.
Dhá mbadh imnidhe bheadh uirre, ní ag imtheacht le teasbach ar fud na tíre a bheadh sí.
Tabhair an leabhar go raibh imnidhe ormsa aréir.
Nóirín: Céard atá ort a mhama; [Mama:] Tá'n imnidhe, ní ceasacht ar Dhia, agus ní measa rud eile.
Sí an imnidhe an galra is measa a bhí ar aon-duine ariamh.
Bhí sí ag leigint imnidhe uirre fhéin
Shílfeá mar a mbeadh aithne agad uirre, gur uirre a bhí imnidhe an domhain = bhí sí ag leigean imnidhe uirre mar dhóigh dhe.
Níl a dhath imnidhe ó Dhia anuas air! (Ó neamh; dhá bhfaca tú ariamh, agus rl.)
Má bhí imnidhe air, níor leig sé sin chugamsa (liomsa) = má bhí imnidhe air, ní raibh gothadh air, ná níor dhubhairt sé tada liomsa faoi.
Nuair a chuala sé an méid sin, chuir sé fearr a's barr imnidhe air, idteannta a raibh air cheana = tuille.
Is beag aice siúd imnidhe orainn nó dhínn = ní miste léithe, má bhíonn imnidhe orainn, nó nach mbíonn.
Ní beag a bhfuil imnidhe orra agus gan imnidhe a bheith orainne = tá imnidhe ar cuid mhaith daoine, agus ní ceart dúinne a bheith ag cur tuille leo.
Is beag an dochar dhom imnidhe a bheith orm, agus nach bhfuil fhios agam an beo marbh é = ní h-iongnadh ar bith imnidhe a bheith orm, agus gan fhios agam nach marbh atá sé.
Má's cúrsaí imnidhe é, tá sé chomh córa dhúinn uilig imnidhe a bheith orainn leatsa = má's rud é go bhfuil imnidhe ortsa, ba cheart go mbeadh imnidhe ar an gcuid eile againn chomh maith (le foighid a chur induine, nó le na chuid imnidhe a mharbhú, deirtear é — deirtear ar bheagán sásaimh é freisin)
Má's in é an scéal é, is suarach an t-iongnadh dhuit imnidhe a bheith ort = má tá an scéal mar adeir tú, ní h-iongnadh ar bith go bhfuil imnidhe ort.
Is mairg dhomsa a mbeadh imnidhe orm, sgáth a raibh d'imnidhe ar a bhean fhéin = is mór an díthchéille dhomsa a bheith in imnidhe faoi, agus gan imnidhe ar bith ar eigin ar a bhean.