Foclóir Mháirtín Uí Chadhain

imtheocha (23)

 
InDomhnach muise, bhí cleachtadh mhór ar bhóithrí aice, a' spágaireacht thrídh chaethachaí a's lathachaí Ch. L. Imtheocha sí as a cranna cumhachta ar fad anois, ó theann sí anuas ar a' míneadas.
 
cobha
Dheamhan a' fiú biorán an méid sin. Níl ann ach cabh, a's imtheocha sé aríst.
+
beo 1
Dheamhan a bhfuil beo de 'Phateen', nó imtheocha sé fhéin anois, chomh maith le duine.
TUILLEADH (1) ▼
Mara 'ndán's go n-imthighe, tú anois go beo deifreach, imtheocha tú ar ball, a's thú in aithmhéala.
 
bruach
Imtheocha na bruachannaí sin lobhtha dhi, a's cneasócha sí annsin. Ach ní mór dhuit foighid a bheith agad.
 
Má tá indán's nach n-imtheocha an bualadh croidhe dhíom, cuirfe sé 'un báis le imnidhe mé.
 
aire
Tugaighidh aire do na h-asail, nó imtheocha siad ar strae = bígidh san áirdeall ar na h-asail, nó imtheocha siad ar seachrán.
 
Má tá'n anachain orra(b), imtheocha siad go tóin (túin adeirtear) = má tá'n bás orra, caillfidhear uilig iad.
 
Ná bí ghá árdú anois, nó imtheocha sé ar fad.
 
ardú
Imtheocha sé as sin anois — árdú na Céadaoine.
+
Ní imtheocha mé leis an gceird sin go gcinnfe orm = ní racha mé imbun oibre de'n tsórt sin, mara mbí orm é a dhéanamh d'uireasbha oibre ar bith eile.
TUILLEADH (1) ▼
Mara dtuga a h-athair cead pósta di, deamhan a cos nach n-imtheocha leis.
+
imigh
Ní imtheocha sé go n-imthighe an ball dubh de'n fheadóig = ní imtheocha sé go bráth.
TUILLEADH (10) ▼
Imtheocha sé agus gan é buidheach dhá mhargadh, feadh mise a bheith réidh leis = imtheocha sé go mío-shás[ta], ach a mbeidh deire ráidhte agamsa leis.
Ní imtheocha tú go mbí aithmhéala ort.
Imtheocha sé leis an aimsir = tinneas nó éalang
Ní imtheocha sé sin go mbeidh aois chapall na muinntire aige = ní bhfaighe sé bás go mbí sé in a Dhiabhal le aois
Má tá indán's go n-imtheocha sé an iarraidh seo, ní raibh a leithide de thórramh i bhfataí ná i gcoirce ariamh a's bheidheas air = má fhághann sé bás, an babhta seo, beidh an-tórramh amach a's amach air. (Aos óg a shamhlóchadh seo le sean-duine, arae bheidís ag súil le neart grinn a's óil ar a thórramh)
Bíonn daoine chomh h-amplúdhach sin, a's go síleann siad nach n-imtheocha siad choidhchinn.
Má tá sé indán ag Dia dhó, imtheocha sé, agus mara bhfuil, ní imtheocha.
Ní imtheocha tú go mbí do lá caithte. Ní choinneochadh an saoghal annsin thú. = ní fhághann duine bás, go mbíonn a sheal tugtha, nó pé'r bith cé'n saol a cheap Dia dó: tá sé fánach aige a bhí ag iarraidh maireachtáil níos fuide.
Pé'r bith cé'n saol a gheall Dia dhuit, ní imtheocha tú go mbí sé sin caithte (nó istigh)
Meastú cé'n chaoi a n-imtheocha an cruinniú imbárach = céard a thárlóchas ann.