Foclóir Mháirtín Uí Chadhain

obair (100+)

+
abair
Dar mo choinsias, d'fhéadfá a rádh nach bhfuil sé sin ag leigean aon-bhuille marbh in a chuid oibre
TUILLEADH (2) ▼
D'fhéadfá a rádh inDomhnach! Is iomdha a leithide eile a bhuailfeadh amach ar cuairt agus a d'fhágfadh an obair sin faoin a bhean.
Mar adéarfá anois, meastú a bhfuighinnse obair ann = an gceapann tú go bhfuighinn; an mbeitheá indon aon-chongnamh a thabhairt dom. Cineál slosaidheachta nó evasion é igcásannaí de'n tsórt seo
 
Bhí sé ag obair indé mar adéarfá leis é, ach in a leabaidh sin, dheamhan buille ar bith indiu
 
Tá an scanrachán seo thoir ag dul ins na céad-déaga le obair. Nach dona na gnaithí atá air a bheith dhá chur fhéin thar fholann mar sin. Sínfidh na clochair siúd leis, feicfidh tú féin air. Níl rud ar bith indon fear a shníomh, ach ag briseadh cloch.
 
dáil
Bhí sé indáil le briste de'n obair, marach an chaoi a ndeacha mise 'un cainte leis an "mboss"
 
Ó a dhaingneós droch-ghalra mar sin in do chnámha, is obair a chur asta. Chaith casacht shlaghdáin ráithe fada in a lionnán (leannán) agamsa anuiridh.
 
dair
Th'éis cho molta agus atá an dair, ní adhmad maith í ar mhodh. Níl aon-chúis innte le h-aghaidh na h-oibre seo ar chuma ar bith, mar níl aon-lúbadh innte agus d'fhuireasbhaidh an lúbadh, is beag an mhaith é seo
 
Tá sé ag obair gan a bheith dháiríre faoi
+
dairt
Is túisce a ghabhfainn ag caitheamh dairteachaí le Árainn ná a bhuailfinn faoin obair gan tabhairt sin, agus gan a fhios agam cá'il mo luach saothair mar adeir an ceann eile. Meas tusa a dtiocfainnse do mo mheath féin agus ag cur mo chuid alluis ag iarraidh sean-mhóinteáin atá annsin suas a shaothrú — scáth chúig phunt airgid. Nach mé atá adhartha, mar adeir fear an Achréidh. Is deacair a dhul ag iarraidh maitheasa ar dhream ar bith a shíleas go mbeidh aon-tabhairt go bráth ins an muing chaca sin
TUILLEADH (1) ▼
Ní obair atá ar na bóithrí sin chor ar bith. Caitheamh dairteachaí atá innte i gcomórtas oibre. Chonnaic mise fadó an uair a bhí muid ag obair thuas ar an s., dhá dtóigtheá do cheann chor ar bith, gheobhfá bóthar abhaile. Bhí siad dubh-ghéar. Chonnaic mé meitheal ar fad — cho maith le scór fear — dhá mbriseadh in éinfheacht ann aon-lá amháin faoi seasamh ag éisteacht le fear a bhí ag gabhail fhuinn. Ní raibh siad ala an chluig féin in a seasamh, an uair a díbrigheadh abhaile iad
+
Bíonn siad ag obair i Sasana anois Domhnach agus Dálach. Tá an t-an-deifir orra nó go gcriogaidh siad an Gearmánach
TUILLEADH (1) ▼
Níl lá ar bith is mó súnás oibre é ná an Domhnach. B'fhéidir gur in a chodladh a d'fheicfeá é ar an dálach
 
dalba
Is dalba an obair a rinneadh annsin. Ach b'orra nach raibh an mhoill. Is beag a aireochas daoine obair a dhéanamh, 'nuair a bhéas 'chuile shórt ar a mian aca
 
Chonnaic mise bó thiar annseo ag N. Mh. Bhí an úgh calctha aice. Chinn orra aon-deor bhainne a fháil uaithe th'éis a ndichill. Bhí fear beag ag obair annseo thoir ag C. — níl a fhios agam beirthe ná beo cérbh as é. Tháinig sé ag breathnú ar an mbó agus í cínnte ar C. agus ar 'chuile dhuine. Fuair sé ruainnín de'n "wire" beag sin a d'fheicfeá ar scluig na mbuidéil "lemonade". Dhírigh sé amach é nó go raibh sé cho díreach le dorugha. Sháith sé suas is 'chaon dollán de'n úgh é indiaidh a chéile. Dheamhan cor na car a rinne sé len a láimh ach é a sháthadh leis suas. B'iongantas an chaoi a raibh sé indon é a dhéanamh ach níorbh é a chéaduair é. Bhuel tháinig an bainne, gan bleaghan ar bith. Tháinig sé mar a bheadh Dia dhá rádh leis. Bhí bleaghánach dhó (dhe) ar an talamh shul'ár féadadh soitheach a fháil. Is diabhaltaí stuama a bhíos daoine thar a chéile
 
Bíonn sé in a dhall dúda 'chuile oíche ag an naoi a chlog. Ach cé'n t-iongantas é. Marbhuigheann sé sin é féin le uathbhás oibre i gcaitheamh an lae. Is minic a thuiteas sé in a chodladh amuigh ins an ngarrdha th'éis a dhínnéir, agus codluigheann sé uair agus dhá uair go minic. Eirigheann sé annsin agus buaileann daol oibre é, agus shílfeá gurb é an Fathach Mór fadó é ag dul faoi mhuintir an Rí. Ní fheicfeá tada ach púir chréafóige ag dul go h-aer
 
Is damanta an lear oibre atá déanta aige le seachtain. [Má] mhaireann dó ar an dubhachan siúd, beidh siad curtha aige Lá Fheile Pádraig.
+
danra
'Sé an mac is danra a chonnaic mé ariamh é. An t-am a raibh muid ag obair ar bhóthar Sh. Ú. theagainn ag glaodhach air 'chuile mhaidin. Bhí sé ag troid agus ag bruighin agus ag dul anonn agus anall ar fud an tighe, agus a mbíodh ins an teach in a suidhe aige ag iarraidh a chur amach agus é ag cínnt orra. Is iomdha maidin a raibh mé thar am dhá bharr
TUILLEADH (6) ▼
Dithreabhach dan(d)ra í le cur amach ag obair. Chaithfeadh sí lá fada samhraidh annsin ag faire na splaince gan iarraidh buille maitheasa a dhéanamh. 'Sí atá coilgneach freisin má fhaghann duine ar bith aon-chaidéis dhá cuid díomhaointais
Mo chreach mhaidne, tá a bhfuil ins an teach annsiúd cho danra le chéile faoi bhuille ar bith oibre a dhéanamh: dair leat féin gur ag comórtas le chéile a bheidís, go bhfeicidís cé'n duine aca ba deacra a chur amach agán a chuid oibre. Gróigfidh fear aca é féin ar an teallach agus déanfaidh fear eile agus fear eile an cleas céadna, nó nach mbeidh áit ag míoltóig in a ngoire. Níl go dona ann ach an dithreabhach bocht is athair dóibh, atá amuigh moch deireannach ag saothrú. Sin é an díol-truaighe ar chaoi ar bith
Is danra an áit ar chaith sé in a cheann teach a dhéanamh — istigh ins an gcaracán údan. Dheamhan réidhteach a bhéas ar an ngiodán siúd aige bliain ó indiu, hébrí cé'n cuthach oibre a bhéas air. Beidh ordlaidheacht agus "bleaisteáil" agus allus ar na carraigreachaí údaidh.
Ag lánú ingarrdha beag N. atá mé na laetheantaí seo agus is dan(d)ra an obair sin. Ní mór duit a bheith ag priocadh i gcomhnuí, arae tá sé faoi chlocha ar fad. Bheadh ciall leath-chlocha, ach gruadháin mhóra mhillteacha atá annsiúd. Ba bheag na clocha a bhíodh i ngarrdha N. chor ar bith fadó. Tá an talamh spíonta anois is cosamhail
Obair dhanra a bheith ag plé le feamuinn. Tá a fhios ag m'anam go sáróchadh sí thú. Sclábhuidheacht uiliog í
Tá obair na móna féin sáthach dan(d)ra. Tírtheál mhór a fhaightear uaithe. Ach dar mo choinsias tá iarmhuis uirre le blianta beaga anuas an té a chaithfeadh léithe. Theastuigh rud eicínt ins an tír dhona seo.
 
dara
Ní bhfuighidh chaon dara duine dhíob sin obair
 
de
Tá sé ag fáil tuirsiú a láimhe d'obair (de mhná, d'iomra, agus rl.) anois = a dhóthain, a dhíol, ach gan an iomarca
+
Déan deabhadh. Mara mbeidh tú bruideamhail thairis sin, is truagh shaoghalta duit amach annseo, an uair a bhéas an obair ar fad fút féin
TUILLEADH (1) ▼
Breagh nach mbeadh deabhadh ionnad agus an obair a dhéanamh de ghort an gharta. Annsin bheadh an chuid eile de'n lá agad in do chomhnaí
 
deacair 2
Is deacair do dhuine a bheith scanruighthe ag obair i gcomhnaí. Ní mór do na daoine scíth corr-uair
+
Bhí cion cheithre cléibh fhataí annsin thuas agam arbhú aréir. Níor fhéad mé dhá gclúdú in áit a dtáinig scéala agam go raibh an bhudóig i dtinneas laoigh. Bhí sé amach in am suipéir go raibh an gó (gábh?) sin thart. Ba duibhe an oíche ná an phic, agus bhuail drugal mé a dhul soir ag plé leo an tráth sin d'oíche. Shíl mé dheamhan clóic a bheadh orra. Ní raibh amuigh ach corr-réaltóg agus ní raibh an ghaoth ó thuaidh. Ach mo léan deacrach, rinne sé an sioc deireadh oíche, agus mhill sé iad fré chéile. Níor chás é dhá mbeidís cruínn baileach fhéin, ach bhí siad fágtha in a scaipiúch agam ag ceapadh go sroichinn ar ais. Níl luach leithpighne mhaith anois ionnta ach a gcaitheamh ag an deachma. Is deacair do dhuine aonraic a bheith suas le 'chuile obair. Níl aon-ghoir aige air
TUILLEADH (3) ▼
Níl siad ag cur cuibhriú ar bith ar an sean-asal sin aca anois, ach cead scuir ar bhóithrí aige, agus má fhéadann sé aon-bhearradh a bhaint amach do'n chomhursa. Tá siad an-cheanamhail ar na h-asail eile. Bíonn siad go dtí na mbolg i bhféar i dT. na M. 'chuile oíche aca. Ní mór dóibh a mbeathú go maith agus a gcuirtear d'obair orra. Tá obair an tsean-asail ar iarraidh. Tugaidís é siúd do'n deachma anois. Is beag thairis is fiú é
Tugtar dreoilín eicínt aca i gcomhnuí do'n deachma … Tuige nach bhfaca tú aon-dhuine ariamh ag iarraidh dreoilíní do cheirt na n-easbaí. Caithfidh tú a bheith ag tóruidheacht agus ag síor-thóruidheacht go bhfaghaidh tú nead a mbeidh dhá dhreoilín déag innte. B'fhéidir nach mbeadh call mórán tóruigheacht' dhuit chor ar bith, scaithtí. Bíonn neadrachaí dreóilín thar a chéile ann blianta. Scaithtí eile ní fheicfeá ceann ar bith … An uair a gheobhas tú an nead, níl agad le déanamh ach na luipreacháin — na dreoilíní — a mharbhú agus a gcuid fola a chur ar shean-cheirt. Caithfidh tú fuil as 'chaon cheann aca a chur uirre. Mara gcuiridh ní bheidh aon-mhaith dhuit ann. Breith ar an sean-cheann annsin — an Rí — agus deirtear í a thabhairt do'n deachma. Ach is cuma cé'n ceann de na trí cinn déag a thiubharfá do'n deachma ins an gcás sin. Bíonn muirghín mhór ar an dreoilín. "Is mór mo mhuirghín: is beag mé féin" adeir sí … Beidh do chuid oibre déanta annsin, le ceirt na n-easbaí … Chuala mé go minic an scéal sin faoi'n dreoilín a tugadh do'n deachma. 'Tuige nach gcloisfinn. An bhfuil tú dhá iarraidh … (giota as cunntas faoi cheirt na n-easbaí a fuair mé ó m'athair)
Is breagh an scéal atá agad: go gcaithfear deachma na sláinte a íoc. Ach ní sásamh mór é sin domsa atá ar chúl mo chinn annsin thiar le coicís, agus mo chuid coirce scrútuighthe cheal a bhainte. Dá mbuaileadh sí mé uair ar bith eile ins an mbliain, ach ní bhuailfeadh, ach go mí-thráthamhail an uair is mó an chruadhóg. Diabhal mé go sílfeá gur h-aisteach an tráth de bhliain ag duine slaghdán a tholgadh: imbrollach an Fhoghmhair. Seo é anois an slaghdán caorach a raibh bean Chonamara ag caint air. Narba hé amháin dó ar chuma ar bith! Cuirim leis í agus ní hí an óige í. Tá mé siar le obair mo bhliana in geall air
+
Mo léan deacrach é! Fuair sé amach an té a thiubharfadh lá oibre in aisce dhó muis!
TUILLEADH (1) ▼
Déanfaidh sé siúd obair! Mo léan deacrach muis, an obair sin!
 
Diabhal mé go bhfuil an píosa oibre sin deádhéanta slachtar
+
déan 1
Is furasta do'n ghiolla gan náire obair a dhéanamh
TUILLEADH (5) ▼
Níl sé ag déanamh cúis mhór ar bith len a chuid oibre
Níl déanamh d'fhuireasbhaidh "bicycle" ag fear ar bith atá ag obair cho fada sin ó bhaile
M'anam nach ndéanfadh sé gnatha (gnotha) do dhuine a gharrdha a fhágáil annsin lá oibre agus a dhul ag breathnú ar rudaí de'n tsórt sin. Breagh nach mbíonn siad aca Dé Domhnaigh?
Má shíleann tú go ndéanfaidh an obair sin gnatha dhuit oibrigh ort. "A chomhairle fhéin do mhac dhantra" adeir siad "agus ní bhfuair sé ariamh níos measa"
Tá sé ag déanamh go h-óg. Deir tú leis a chaitheas an lá ó mhaidin go faoithin amuigh ar an talamh ag obair. 'Sé'n gnaitheach é anois, agus daoine ag rádh nach ndéanfadh sé sin aon-bhuille maitheasa len a ló
 
Níl múr ar bith is deannachtaighe ná an múirín gréine 'ar ndú. "An múirín gréine an múirín is déine" adeir siad. Caitheann sé an bháisteach an-leathtromach amach ins an samhradh. Bheadh ráig dheannachtach annseo, agus dheamhan agus móide deoir ar bith b'fhéidir a bheadh thiar ar an gC. Bhí mé ag teacht anuas le fánaidh Cnoc Bh. lá. Tháinig sé in a bháistigh orm. Tabhair báisteach uirre: ní leigfeadh sí luch as poll na diabhal as Ifreann. Chuaidh mé ag tóruigheacht fascadh. Mo chreach an fascadh annsiúd. Ach mar sin féin shugh mé mé féin isteach in áit eicínt go leiginn tharm é. Bhí mé ag breathnú síos ar mhuintir Bh. ag obair ar na portaigh inG. na B. Leathnuigh m'amharc orm. An uair ba déine a bhí sé ag cur ins an áit a raibh mise, bhí siadsan ag obair thíos ar na portaigh. Dheamhan an sileadh a chaith sé ann ach in a scaladh gréine, th'éis gur gearr ó'n a chéile an dá áit. Ní fhaca mé ariamh in mo shaoghal sílim báisteach tí (ní) ba deannachtaighe ná a chonnaic mé an lá sin
 
Bíonn siad cho déanta suas le "ladies" Dé Domhnaigh, ach dhá bhfeictheá lá de'n tseachtain iad, ní fhaca tú i gcaitheamh do shaoghail ariamh aon-tsraoilleannaí go dtí iad. Chuirfidís uais ort. Ach déanann siad sin an oiread oibre agus a dhéanfadh triúr fear ar bith
 
Ní iongantas ar bith dhó a bheith mí-stuama agus gan é déanta ar an obair chor ar bith fós. Tóigfidh sé scathamh air a theacht isteach uirre. Is námhaid í an cheird gan a foghluim bíodh a fhios agad
+
Ní fhágfaidh an "dole" sin déantús maitheasa ar bith ins an aos óg. Duine ar bith aca a bhfuil aon-traidhfilín (trifleeen) dó, níl aon-tsástaigheacht air a dhul ag obair. Is fearr leis an díomhaointeas 'fhad agus a bhéas luach tobac aige agus luach céilidhe ins an oíche Dé Domhnaigh. Sháruigh sé gach agus a dtáinig amach ariamh, feicthear dhomsa. Seo é an saoghal ar chuma ar bith a bhfuil na daoine ag fáil a mbeatha ó Neamh
TUILLEADH (1) ▼
Togha fear oibre a bhí ann ach ní raibh aon-déantas (/d′īɴtəs/) maitheasa ann in a ghnatha féin = ní raibh aon-mhaith ann san obair a bhí sé a dhéanamh; ní raibh aon-ghus na aon-dul chun cínn ann len a chuid cúrsaí féin; ní raibh sé barainneach
+
deara
'Siúd é a chuirfeas faoi ndeara dhi áird a thabhairt ar a gnatha. Má bhí saoghal na bhfuigheall aice ins an am a caitheadh, dar brigh an leabhair, caithfidh sí obair a dhéanamh feasta. Tiubharfaidh an sean-chonablach siúd ruaigeadh na Muice Báine amach di 'chuile mhaidin
TUILLEADH (1) ▼
Measann tusa go bhfuil an scrománach mór siúd ann amuigh in a mháistir scoile. Tabhair faoi deara. Cá raibh sé le cupla bliain. Dubhairt siad féin gur thuas i mBaile Átha Cliath é, ach an gcreidfeá céard a chuala mise fear eolasach ag rádh: go raibh sé ag obair in éinfheacht leis féin i "bhfactory Ford" i gCorcaigh, ag déanamh carrannaí. Breathnuigh ar an dá láimh atá air. Ní ag plé le peann a bhíos siad. Is beag an baoghal
 
dearg- 3
Tá dearg-ghliondar air, faoi gur briseadh as mo chuid oibre mé (ach "tá an-ghliondar air (nó an t-an-ghliondar, nó fíor-ghliondar agus rl.) faoi gur eirigh liom)"
+
Deargán! Mo chreach do chuid deargáin! Is maith an bheatha ag fear oibre deargán. Ní thiubharfainn deich triuf ar do chuid deargáin
TUILLEADH (1) ▼
'Sé a bhíodh ag na daoine ar fad fadó, an deargán sin. An uair a bhí mise ag eirghe thuas, níl lá ar bith nach mbíodh sé againn — scaithtí de'n bhliain. Ach h-eirigheadh as uiliog. Ní móide gur donaide na daoine sin ach oiread. Pébrí cé'n moladh a chloiseas tusa ag daoine ar an saoghal fadó, ní raibh aon-ghoir aige ar an saoghal atá ann anois. Tá na daoine ag fáil dalladh len ithe ar chaoi ar bith anois, ní hé sin do'n tsaoghal fadó é. Is cam a bhreathnóchadh fear oibre anois ort dhá dtairgtheá deargán dó le h-aghaidh a dhinnéir. Fadó féin 'ar ndú bhí rud aca thairis
 
dearmad 1
Tá a chuid oibre leigthe indearmad aige ó tháinic "gaedhilgeoirí". Ní dhéanfaidh sé smeach aríst go n-imighidh siad más fada gearr é
 
dearna
Tá mé siongtha. Is mór an obair a bheith ag imeacht ar do dheárnachaí féin, ach is gearr go mbeidh sé bainte agam anois, agus ní miste sin liom
+
deas 1
Is deas atá sé ag fáil na h-oibre leis
TUILLEADH (4) ▼
Ba deas éascaidh uaidh obair a dhéanamh go ndéanaidh Dia grásta air
Is mian leis obair a dhéanamh dhó i gcomhnaí go deas slachtar. Níl aon-ghnatha ag putrálaí in a ghoire
Ba deas í mo cheird muis, ag brú sean-chaillí thart i gcáirrín! Dhá mbeinn gan aon-bhuille oibre a fháil le mo ló, ní dhéanfainn é
Is deas an obair atá ort: ag caitheamh smugairlí le na daoine. Béidh a shliocht ort ach a dteagaidh t'athair. Gheobhaidh tú garbh é
+
Tá déidín tuithte agam leis an bhfuacht, leis an ocras, le codladh; ag fanacht le duine eicínt, cheal tobac, go dteightheá ag damhsa, ag obair agus rl. = ní bheadh an déidín tuithte dháiríre, ach go mbeitheá thart, nó scrútuighthe cheal an rud áirid sin; nó go mbeitheá in ainriocht de bharr rud áirid a bheadh ag gabhail duit. (Ach ní fuláir a thabhairt faoi deara nach gcuirfí an luighe seo air, le tinneas ná le péin, nó le rud a bhfuil an duine ag saothrú an tsaoghail leis, ionann agus cho mór agus dá mbeadh déidín tuithte aige, nó é tugtha uaidh go mór. Ní abróchthaí cuirim i gcás: "Tá déidín tuithte aice le tinneas cloinne", nó "tá déidín tuithte aige le tinneas droma", nó "tá déidín tuithte ag an sean-duine bocht le scoilteachaí", nó "tá déidín tuithte ag an duine bocht ag iarraidh greim a mbéil a shaothrú dá chloinn". Ach déarfaí "tá déidín tuithte ag an gcirc sin go mbeiridh sí an ubh". An uair is cúrsaí tinnis shealadaigh é nach mbíonn ro-mhór is féidir a rádh)
TUILLEADH (1) ▼
Fear oibre mo chreach! Bíonn déidín tuithte aige go mbuailidh sé an cúig a chlog. Ní dhéanfad sé mogal in a dhiaidh dá mbeadh do chailleadh go deo leis
 
deilbh 1
"An Crann Deilbh: de mhaidí coille a dhéantaí iad. Chaithtí a dtomhais le riail le fad áirid a bheith ionnta agus leithead áirid is na maidí treasna. Dhá chuaille a bheadh ann agus dhá mhaide treasna. Rinne P. M. Mh. ceann aca dhuinne annseo. Níl a fhios agam cá'il sé anois: ag imeacht is 'chuile áit a mbíonn deilbh le déanamh. Tá sé cho maith dhuinn anois sneachta a chaitheamh ar a lorg chreidim. Ní deilbh a dhéanfas muide go bráth aríst. Ní bheadh na gearrchaileadha sin indon aon-deilbh a dhéanamh … Cur síos an tSnátha ar an gCrann Deilbh (nó crann deilbhe; tá an dá leagan aige): an dá chuaille a chur in a seasamh annsin le balla: ceann ag corr na fuinneoige agus an ceann eile tuairim agus ag giall an dorais. Ní bheidís cho h-árd leis an áiléar sin baileach. An dá mhaide treasna a chur suas orra: ceann in íochtar agus ceann in uachtar agus iad ag dul isteach ionnta in eangaí mar a bheadh leabaidh. Bíonn rungaí ar nós dréimre 'san dá mhaide a bhíos in a seasamh ar a n-éadan: an t-éadan de na cuaillí a bhíos leat. Bíonn buimbiléad tuighe ar an urlár agus dhá cheirtlín shnátha air, i riocht agus nach mbeidh an snáth ag dul ar fud an tighe ort. Ní dhéanfadh sé cúis duit tuinte fada na h-óinsighe a bheith aghad! Annsin tosóchaidh tú ag cur an tsnátha síos ar an gcrann. Crios a dhéanamh an chéaduair. Comhairfidh siad an oiread seo banláí (bandles) de'n tsnáth — an méid banlá a bhéas le dul 'san eige (aige: /ɴ′eɡ′ə/) sin. Cuirfidh siad síos an snáth sin ar an gcránn agus beidh siad dhá chur sin síos choidhchin nó go mbeidh a ndóthain thíos. Tosóchaidh siad ar an bpionna (runga) íochtair ar an taobh seo — taobh na ciotóige — agus tiubharfaidh siad leo suas é ar na pionnaí — dhá chur orra ar fiar — ach gan snaoim (snaidhm) ar bith a chur air ar an bpionna, nó go dteighidh siad go bárr. Anonn treasna annsin agus anuas ar an deis chéadna ar an taobh eile ó runga go runga go dteagaidh siad go talamh. Anall treasna go dtí an áit ar thosuigh siad agus ar ais aríst ar an gcaoi chéadna, nó go mbeidh deireadh na gclannaí thíos. Bíonn dhá phionna dhéag suas ar aoirde na maidí. Scaithtí bheadh agus tuilleadh. Féadfaidh siad tuilleadh rungaí a chur ann de réir (léar adubhairt sé) mar a fheilfeas dóib. Tugtar céadta 'sa deilbh de'n eige 'léar (de réir) mar is maith leat leithead a bheith ann. Féadfaidh siad h-ocht gcéad (snáth) nó seacht gcéad a chur ann. Mara mbeadh ann ach seacht gcéad ní bheadh aon-leithead ag an snáth nuair a bheadh sé deilbhthe. Beidh leithead ag h-ocht gcéad. Nuair a bhíos an oiread seo clannaí thíos ar an gcrann buaileann siad sriongáinín ar an méid sin. Céad a bheadh annsin. Beidh fearas bárr leithid 'san éadach 'léar (de réir) mar a ghabhfas céadta ar an gcrann. Féadfaidh tú deilbh dhá shnáth a dhéanamh nó dhá shnáth dhéag nó scór má thogruigheann tú. Chonnaic mé 'chaon chineál aca. Bíonn chúig chlannaí fichead is 'chuile chéad. Ní fuláir fios a bheith agad cé mhéad céad ann shul a bhaineas tú de'n chrann deilbh é. Nach shin é an fáth a gcuirfidh tú síos air é. Comhairfear na clannaí amach in a gcéadta. Beidh an bhean nó an fear atá ag deilbh ag siubhal i gcomhnaí 'gcomhnaí. Ní fheilfeadh dhuit aon-bhuille marbh a leigint in do chuid oibre dhá mbeitheá ag deilbh. Is maith an píosa de lá a chaithfeá ag deilbh giota. 'San ngeimhreadh bheitheá an lá leis ar fad. … Nuair a thóigtear anuas de'n chrann é, bíonn an-fhad ann. Bhuailfeadh tú snaoim (snaidhm) nó crios ar 'chaon chloigeann dhe annsin, agus déanfaidh tú suas in a throisleáin é mar a bheadh gruaig mná ann go díreach. Sin í an eige. Tá sé faoi réir annsin le dhul ag an bhfigheadóir … Gan aimhreas is aon-tsnáth amháin a bhéas ann. Dhá mbriseadh an snáth 'san deilbh, ghreamóchadh sí ar an bpuínte de'n chuid eile de'n tsnáth é. Chuirfeadh sí snaoim (snaidhm) air … " (Giota faoi dheilbh shnátha a fuair mé ó m'athair. Rinne sé féin an obair go minic)
+
Is diabhlaí santach atá sé ag an obair. 'Sé a bhíos ar deireadh igcomhnaí ag tiacht de'n phortach
TUILLEADH (5) ▼
Ní fheicfidh tú deireadh choidhchin leis an obair sin
Ní bheidh tús ná deireadh ar an obair sin go deo = an-mheathta, an-tsáruighthe
Tá deireadh mo chuid oibre-sa déanta anois, tá faitíos orm. Is gearr a mhairfeas mé
Is mór a chuaidh sé 'un deireadh ó a chonnaic mise go deireannach é. Tá sé in a scairíneach ag an obair
Tá mé ró-mhór 'un deireadh anois le dhul ag comórtas le buachaill óg mar thusa, ach bhí lá ann, agus ní bheadh tuilleamaí ar bith agam leat le láighe ná le sleághan ná le aon-obair eile
+
Bhí roint de'n deireannas ann, ach má bhí fhéin, níor chuir sin aon-treampán orm faoi obair a dhéanamh
TUILLEADH (1) ▼
Ní raibh mé istigh ann chor ar bith le deireannas. Is beag an iarracht atá orm ann anois faoi rádh agus nachar thaobhuigh mé iad an lá a raibh an méitheal aca. Bheidís sin ar fheabhas dhá bhfaghaidís daoine len a gcuid oibre a dhéanamh in aisce dóibh
+
deis
Níl deis ar bith agamsa aon-bhuille oibre a dhéanamh. Feiceann tú féin an chaoi atá orm. Bíonn an mhaidin thar druim shul a bhíos freastal déanta agam ar bheithidhigh agus ar ghamhna
TUILLEADH (10) ▼
Níl aon deis mhaireachtála aige ach ag imeacht mar sin indiaidh a chinn roimhe, agus lá oibre a dhéanamh annseo agus annsiúd ar lóistín na h-oíche agus ar lón an bhóthair
Níl aon-deis scartha aige. Marach sin, is togha scarthóir é. Ach chinn orainn aon-bharra a fháil dó. Nach bambairneach an rud é sin féin; ach tá 'chuile dhuine anois ag obair len a bharra féin
Cé'n mhaith d'fhear a bheith indon obair a dhéanamh lá agus nach bhfuil aon-deis oibre aige. 'Bhfeiceann tú láigheantaí, bróga agus eile. Ní féidir a bhfáil
An bhfaca tú an deis atá ar an ngarrdha sin thíos leis. Tá coill shalachair ann, agus is fhearr leis in a dheidh sin ag obair in aisce do 'chuile dhuine eile ná cupla lá a chaitheamh dhá ghort-ghlanadh
Má tá sé ag tnuthán le obair breagh nach mbeadh deis air thar mar tá. 'Ar ndú' duine ar bith a d'fheicfeadh é ag fánuidheacht faoi'n mbaile sin thoir, ní thiubharfadh sé smeach oibre le déanamh dhó go bráth. Is túisce a ghabhfadh sé idtigh diabhail ag iarraidh fear oibre, ná a bheadh baint ná páirt aige leis
Ní fhéadfaidh mise aon-bhuille oibre a dhéanamh nó go bhfaghaidh mé láighe a bhéas ar mo dheis. 'Ar ndú' ní cheapann tú go bhfuil fear ciotach indon láighe dheiseall a oibriú. Baoghal air
Ní thiocfadh sí liom chor ar bith mar sin. Bheinn ag obair in aghaidh deise. Tá sé ceart go leor agadsa atá ar do dheis
An té atá ar a dheis anois le dhul ag sean-leasú leis an bhfeamainn dearg seo, tá leis. Féadfaidh maicín S. a tapú. Bíonn sé as cionn a chuid oibre i gcomhnaí. Is ait an saothruidhe é
Ní fheicfidh tú ag caitheamh an phíopa é, ach an uair a mbíonn sé ar a dheis ceart: am scuirthe trathnóna, nó th'éis am dinnéir. Is beag an luadh a bheadh aige é a dheargadh chomh uain agus a bheadh sé ar a tháirm oibre. M'anam nach ndeargfaidh!
Déanfaidh mé sin féin, má theagann sé in mo dheis. Mara dteagaidh, fanóchaidh sé annsin. Ní bhainfidh mé leis go mbeidh mé as cíonn mo chuid oibre ceart
 
Cé'n sórt deismínteacht atá agad léithe anois. Tá sí sáthach maith. Má bhaineann tú mórán eile de'n leathar di annsin, beidh mo chuid oibre uiliog millte agad, agus an bhróig ó rath aríst. Faitíos atá ort nach bhfuil sí sáthach deas!
+
deo
Ní bhfuighidh sé aon-lá oibre uaimse go deó aríst
TUILLEADH (1) ▼
Go deó nó go gcuiridh tú neart oibre ar an gcapall sin, beidh sí ar an eirghe in áirde sin. Sclábhaidheacht atá indon í sin a cheannsú, agus ní tada eile
 
Maidir le na deolaidheachaí beaga sin a itheas duine agus é ag obair ar bhóithrí, ní sugh salmhain i mbéal buláin iad. Is gearr le dhul ar fhear oibre iad ar chaoi ar bith
 
T'anam ó'n Diabhal má theigheann an deoruidhe siúd ar an mbóthar, caillfear é. 'Ar ndú' ní obair bóthair atá sé siúd in araidheacht a dhéanta. Ní bheadh sé indon tada a dhéanamh ach madraí a thabhairt amach ag spaisteoireacht
+
dia 1
Chidh Dia sin muis gurb shin í an obair eile a dhéanfas sé sin
TUILLEADH (1) ▼
Ba mhór an tslí 'un Dé é, dhá mbeadh obair eicínt san tír thar agus a bheith anonn agus anall go Sasana
 
dia 2
Obair! Dheamhan buille a ghníos T. ó mhaidin go faoithin ná ó Luan go Satharn, ach istigh san gclúid ag léigheamh nuaíochtaí
 
diabhal 2
Teigheadh sí 'on diabhal anois, agus fághadh sí an té a dhéanfas di é má's breá léithe. Is deas í mo cheird go deimhin, ag obair di sin ar bheagán buíochais
 
Nach diabhaltaí an deis atá air, ar an obair sin
 
Dhá dtiomálfá (tiomáin) an diabhlánach sin amach ag obair 'chuile lá, is beag de'n cheird sin a bheadh air deirimse leat. Ach is beag an dochar dhó uabhar féin a bheith air, agus é ag fáil a bheatha ó neamh
+
diaidh
Tá sé féin ag obair ar na bóithrí, agus gan aon-duine in a dhiaidh ins an mbaile ach an stóicín sin, nach bhfuil indon mórán a dhéanamh fós
TUILLEADH (4) ▼
Chaith an t-athair amach é gan oiread agus a bheannacht a thabhairt dó, agus d'imigh leis indiaidh a chinn roimhe. Casadh ag obair ag céithearnach láidir é a raibh inghean aige. Birín aon-tsúil a bhí ins an inghean agus nachar ghlac sí grádh dhó, agus nachar phós sí é. Tháinig sé ar ais annseo ar cuairt suim achair blianta in a dhiaidh sin, agus é in a dhuine uasal. Ba mhaith an mhalrait aige sin é. Deir siad gur fearr an t-ádh ná eirghe go moch
Fainic anois a dtiocfá indiaidh do mhullaigh ann. Tabhair ionbhadh dhuit féin, agus ná bí in aithmhéala aríst. In a dhiaidh a fheicthear do'n Éireannach a leas. Níl aon-mhaith insan obair sin. Do leas romhat agus go mbeiridh tú air, mar adeireadh M. Ph. Mh. fadó
Ní raibh mé indiaidh an lae orm féin chor ar bith. Caithfidh duine eirghe-amach a fháil uair eicínt. Cidh Dia nach beag duinn an t-achar a bhíos muid ag obair
Ní fhaca mé an t-athair ariamh ag siubhal de réir a choise, ach ag bog-shodarnaighil igcomhnaí. Dhá suidheadh sé síos, bheadh sé dhá shníomh agus dhá lúbadh féin go mbeadh sé ina sheasasmh aríst. Dheamhan ab é an oiread sin oibre a bhíodh de bharr a chuid forú in a dheidh sin
+
dian
Rinne sé dian-obair = obair an-mhór; saothar cumasach
TUILLEADH (2) ▼
Obair sáthach déan ar 'chuile chaoi í
Tá sé ro-dhéan ar fhir oibre. 'Ar ndú' ní fhanfadh fear ar bith aige