obair (50+)
Chuaigh feadhnach lucht portaigh soir sa leoraí ar ball. Shíl mé nach mbeadh aon obair acu inniu agus saoire ar an lá. Ach chreidim nach miste leo sin céard a dhéanfas saoire ná sollúna
→
fearacht
Chuala mé go raibh sé leis an gcailín aimsire a dhíbirt ach a bhfaigheadh na gasúir scoile scíth. A fhearacht siúd, ba bheag a theastaigh sí uaidh ó thús deireadh go tosaigh murach a chuid ealaíne. Nach raibh a ndóthain acu fhéin ann, má bhí fonn oibre orthu
→
fearadh
Níl áireamh ar bith ar ar chaith sé d'fhearthainn agus d'fhearadh gráin le coicís anuas. Duine ar bith a bhí ag obair ar bhóithrí ar chuma ar bith, fuair sé faoi na foraí é
+
→
fear
Má fhaigheann sé céad punt anois beidh sé ag fearadh air aríst go ceann fada, théis nach bhfuil obair ar bith aige — beidh sé ag dul chun sochair dó
TUILLEADH (1) ▼
Má phósann tú ní aireoidh tú go mbeidh na gasúir — má gheallann Dia dhuit iad — ag fearadh ort. Gheobhaidh tú do chuid leathchorónachaí, agus ní bhíonn achar ar bith orthu go mbíonn siad inchúntach. Ní aireoidh tú go mbeidh siad in ann cuid den obair a bhaint dhíot
→
focal
Shíl mise go n-éistfeadh S. leis, ach m'anam nár éist. D'áitigh sé ag tabhairt cor na bhfocal dó. Dheamhan priocadh dhár thug sé do Sh. nár thug S. priocadh ar a shon. D'fhuagair sé air go mbrisfeadh sé as an obair é. M'anam gur thug S. a dhúshlán.
Bhí mé thíos ar an móin i gCill Dara anuraidh. Chonaic mé feilméara ansin agus go leor talúna aige. Bhí deich bhfeara fichead ag obair aige agus iad ag codladh i dtentannaí. Déarfá go raibh cuid mhaith ag fortabháil air — ina thuilleamaí; go raibh go leor ar a aire; go raibh cuid mhaith aige le freastal dó; go raibh a sháith idir a lámha aige
Tá sé chomh giorraisc lena bhfaca tú ariamh. Chreidim dheamhan neart aige air. Bhí sé ag obair in éindí linne nó gur buaileadh síos é. An tinneas a rinne chomh friochanta é sílim (cantalach, mífhoighdeach). Tá sé as a shláinte
+
→
fág
D'imigh sé uaim Dé Luain agus d'fhága sé ag obair ar anchaoi mé. Is beag é foghail duine aonraic le coirce atá ag titim dhá cheann
TUILLEADH (1) ▼
Dhá gcuimhníodh sé ar an arán a hitheadh, ba bheag a lua aige a dhul tharamsa gan cuireadh a thabhairt dom. Agus a liachtaí lá oibre a thug mé dhó. Ba dona é scaitheamh murach mise. Más thíos a fuair mé é is thuas a d'fhága mé é — bhí a chuid oibre gan déanamh. Rinne mise dhó í
Níl a fhios agam a mbeidh a cuid gruaige chomh fáinneach siúd aici nuair a bheas sí scaitheamh i S. Gh. Bainfear obair aisti ansin. Dar fia is dona an mhalrait aici é, agus an cháil airgid atá uirthi, a dhul ag pósadh isteach ar an mbaile sin
→
fáinne
Ní bhíonn aonach ar bith anois ann nach mbíonn sé ag gearradh fáinní agus ag ullmhúchan achrainn. Is cosúil go bhfuil an-mheas fir aige air fhéin. M'anam muise go gcasfar duine eicínt dhó a chuirfeas gráin aige ar an obair sin
Dheamhan buille ar bith a níos sé sin ach ag máinneáil timpeall an bhaile ag coinneáil chuile dhuine eile ó obair
+
→
fánach
Tá sé an-fhánach faoina chuid oibre — siléigeach; ar nós chuma liom (deirtear he is a fánach man i mBéarla)
TUILLEADH (4) ▼
Is fánach an lá oibre a níos sé sin — lá gan aon mhaith; ní bheadh mórán foghail déanta aige an lá sin
Tá sé fánach obair an drochlae a thabhairt isteach tráthnóna — ní chúiteoidh furú an tráthnóna faillí an chuid eile den lá
Maróidh sé é féin anois, ach tá sé fánach obair an drochlae a thabhairt isteach tráthnóna
Lá fánach a níos sé aon obair — corrlá
→
fánaí 1
Fir fánaí a rinne a raibh d'obair ansin ariamh. Murab ea, ní hiad fhéin é. Ní ligfeadh an spreallaireacht dóibh mórán a dhéanamh. Ní raibh d'fhear fánaí ach scilling sa ló an uair sin. Deich bpínne ag baint fhataí, agus chuirfí anuas ar dhá thoistiún thú ó bhaileodh sé Lá Fhéil Mártan. Is deacair a rá nach mba suarach an saol é
Caithfidh sé an chuid eile den bhliain anois ar an bhfánaíocht sin (trifling with work). Ní fhaca mé aon duine ariamh is mó drogall leis an obair ná é
+
→
féar
Ara ná géill do J. Tá sé sin chomh bréagach leis an bhfear adúirt go bhfaca sé an féar ag fás. Nár dhúirt sé liom fhéin an lá faoi dheireadh gurb é an áit a bhfuil an mac ag obair anois ag déanamh céibheannaí i nDúiche Sheoigheach. Diabhal mé gur chreid mé é, agus go ndeachaigh mé dhá inseacht sa mbaile aríst. Rinne siad ball séire dhíom. Céibheannaí i nDúiche Sheoigheach!
TUILLEADH (1) ▼
Seoigí a scraistí! Éirigí feasta ag obair! Tá an ghrian ag dul siar agus gan an féar dhá shábháil
→
fíbín
Shílfeá go mbeadh obair eicínt déanta aige de bharr a chuid ama. Ní hé a cheal muise nach mbíonn fíbín air chuile mhaidin ag dul chuig an ngarraí
→
caidhfte
Cuir crú ina thosach agus déan smeach eicínt oibre, nó an leat fanacht ansin i do chaidhfte mar a d'fhan tú inné.
→
catóg
Beidh stócáil le déanamh agat i mbliana agus na catógaí sin ar fad a bhaint. Is meata an obair a dhul ag cur talamh den tsórt sin.
+
→
ceal 1
'Sé an té atá cheal oibre is mó cás leob: ar aon chor, 'sé is mó scéal, má bhíonn aon saothrú ag imeacht.
TUILLEADH (1) ▼
Cheal cleachtadh atá dhá dhéanamh sin dhuit. Dheamhan a dhath stró a bheas ort ach a mbeidh tú déanta ar an obair — ach a dtaga tú i gcleachtadh na hoibre, ní bheidh mairg ar bith ort.
+
An é siod ru! Dheamhan pioc a dhéaneann sé siúd ó mhaidin go faoithin ach ag cipiléireacht leis mar sin. Maidir le obair, dheamhan lá oibre faoi shlacht a facthas ina dhiaidh ariamh.
TUILLEADH (4) ▼
Ní ag obair atá sé ach ag cipiléireacht léithe. Ach dheamhan éitir sa duine bocht le aon tsaothar crua a dhéanamh.
Dar m'fhírinn duit anois a mhic, ní ag obair a bhí mé inniu, ach ag cipiléireacht léithe. Bhí an oiread póite orm de bharr na hoíche aréir agus nár fhéad mé aon smeach a dhéanamh ó mhaidin, ach ag ól bláthaí.
Cén mhaith dhomsa do chuid cipiléireachta. Mura bhfuil aon déantús maitheasa ionat, éirigh as an obair ar fad.
Gnaitheach maith é. Dhá mbeadh giotamáil ná cipiléireacht ar bith le déanamh timpeall an tí, dhéanfadh sé é, ach maidir le obair amuigh is mó a bheadh sé in do bhealach.
+
→
ciseach
Más leat ciseach a dhéanamh dhíot fhéin, téirigh amach inniu. Dheamhan an mbeadh a leathoiread súnáis oibre ort lá breá.
TUILLEADH (1) ▼
Tá mé in mo chiseach ag an obair — millte; as cumraíocht, nó as cruth.
→
cleite
Is mór an feall gur thug lucht cuarta cúl uileag don teach sin, arae is iomaí cleite comhrá agus greann a bhíodh ann. Ach ó phós M. héiríodh as an obair sin.
B'fhearr dhuit coinicéar mná a fháil in áit eicínt a chuirfeadh an t-earrach thart duit, agus gan thú fhéin a chur síos sa talamh le obair an t-earrach seo aríst.
→
comaoin
Nach gceapfása go mba olc an chomaoin orm é, tosaí ag díbliú orm mar sin, agus ar chuir mé ann dó ó thosaigh a chlann ag obair.
+
Ní ligfeadh an chruas di ariamh thar chupáinín tae cosnochtaithe a thabhairt d'aon duine dhá mbeadh ag obair aici, agus ba mhór an carghas léithe an méid sin fhéin.
TUILLEADH (3) ▼
Tuilleadh diabhail aige anois mura bhfuil S. dhá bhaint siar as — é ag cur a sceadamáin amach ansiúd thuas ag obair dó ar scilling sa ló agus cupáinín tae cosnochtaithe.
Cén chaoi a dtaitneodh sé leat fataí cosnochtaithe a fháil dhá cheann de ló mar a bhí ann nuair a bhí mise ag éirí suas? Agus chaithfeá dhá uair oibre a bheith déanta agat ar maidin sula bhfaightheá na fataí fhéin!
B'éigean dom béilí cosnochtaithe a ithe. Is deas an chaoi ar thalmhaí é sin théis a lá oibre.
+
Cuir cosúlacht eicínt oibre ort fhéin, agus ná bí ag imeacht ag rámhóireacht mar sin.
TUILLEADH (1) ▼
Dhá bhfaigheadh sé sin an té a dhéanfadh obair dó, dheamhan smeach ar bith a dhéanfadh sé fhéin ach imithe ag bóithreoireacht. Dheamhan ab é a mhalrait de chosúlacht atá air.
Deir na seanfhondúirí gurb iad an dá rud is siúráilte amuigh comhar na gcomharsan agus cothromacan síne na huaire. Well, níl locht ar bith ar chothromacan síne na huaire, ach 'sé mo mheas go bhfuil comhar na gcomharsan caite in aer. D'fheicinnse le mo linn fhéin iad agus dheamhan ceann oibre dhá mbeifeá a dhéanamh — crapadh an fhómhair, ag baint mhóna, ná ag bualadh coirce — nach mbeadh daoine sa mbealach ar a chéile a chúnamh dhuit. Ach dheamhan meitheal a d'fheicfeá in aon áit anois. Caitheadh an obair sin i gcártaí. 'Sé do chlochneart é scorach a fháil a ligfeadh súgán dhuit, tada leis.
→
cuideáin
Éanachaí cuideáin iad na healaí (nó na healaíochaí) sa taobh seo. Dheamhan ar facthas anseo ariamh iad go dtí le cupla bliain. Deir siad gurb é an chaoi ar díbríodh iad den tSionainn nuair a bhí an obair ar siúl ann.
+
→
bealach
Scaoil bealach leis. Dheamhan punta oibre a dhéanfas sé aríst go faoithin mura bhfaighe sé cead imeachta.
TUILLEADH (3) ▼
Tá tú sa mbealach ar fad orm; tá tú sa mbealach ar mo chuid oibre.
An bhfuil tú ag ceapadh go dtabharfainn thusa ag obair liom. Is mó a bheifeá sa mbealach orm.
Dhá mbeadh fear oibre ann, ach is mó sa mbealach ar fhear oibre Seáinín!"