buail le
—
·
Bhuail mé leis thíos ag a' gcladach = buaileadh air mé thíos ag an gcladach; casadh air mé; tháinic mé treasna air.
buail le in iontrálacha eile (50+)
+
→
faitíos
Diabhal pléidh a bhéas agamsa le scadáin le mo ló aríst. Feacha an bhail a chuir siad cheana orm … Beannacht Dé dhuit a dhuine sin. Chuir siad go doras an bháis mé. Scadáin lofa a d'ith mé. Agus níor ghlac mé éiseall ná a dhath leo agus mé dhá n-ithe. Ach ní íosfaidh mé aríst díobh le cúnamh Dé. An té a bhuailtear san gceann bíonn faitíos air
TUILLEADH (2) ▼
M'anam nach ngabhfaidh mise ag imirt leat. Fagh cearrúch eicínt eile anocht. Th'éis mo shé scilleacha a chailleadh aréir gan ionú ar bith! An té a bhuailtear san gceann bíonn faitíos air a mhic ó!
Le méid an fhaitiais a bhuail mé, bhí an for-allas liom
+
Bhí mise amuigh annsin thiar lá agus bhuail mé cuisle eistrí gan aireachtáil. Thug mé scríb fútha agus thóig mé na céata aca leis an líon. Bhí báid eile fúm agus tarm agus gan a fhios aca a raibh siad ann chor ar bith. Dheamhan fios muise ná ag an bhfear fobhairne a bhí liom san mbád sílim. Thiocfá ar chuisle mar sin scaití
TUILLEADH (1) ▼
Bhí mé uair ag fanacht le fear fobhairne a chuirfeadh an churach siar a chúnamh dhom, ach diabhal duine a bhí ag teacht. "Buailfidh mé fhéin faoi", adeirimse faoi dheireadh agus faoi dhó. "Rinne mé cheana é gan fear fobhairne ar bith". Ach m'anam má rinne narbh é an lá sin é. Dhá mbeadh breith ar m'aiféala agamsa agus mé leath cuain choinneóinn stuaim ar an bhfoighid, agus ní chorróinn as an áit a raibh mé. Bhí farraige ghárha ann agus an sruth i m'aghaidh
→
foirgthe
Dheamhan neach an aoin istigh ar an mbaile nach bhfuil foirghe le fliú. Bhuail sé muid tá mí ó shoin, ach m'anam go bhfuil muid ag fuasaoid aríst. Níl rud ar bith cho haiféalach leis. Mara bhfuil ag Dia déanfaidh sé creach shul má stopfas sé.
→
fáideog
Bhuail P. M. an fháideóig siar san bpus ar Ph. T. an maor. Tháinig P. T. air agus é ag tógáil bhradáin san linn. Dheamhan blas den cheart nach raibh aige leis. Is mór a d'fheil dó a dhul ag bacadh leis.
→
fána
Bhí an-bháirí scadán annseo le cupla lá. Arú inné, bhí an fharraige salach leo. Ach tá siad gaibhte le fánaidh. Isteach faoi na sean-chladaigh se'agaibhse atá siad anois. Buailfidh siad annseo aríst gan mórán achair.
→
féar
Níl aon-ghnatha ag duine ar bith bualadh faoi theach a dhéanamh, mara bhfuil riar eicínt airgid aige fhéin. Níl aon-ghoir aige air. Ní bheathuíonn an féar an phis. Bheadh duine go deas dhá gcaitheadh sé é a chaitheamh in aer, agus é leath-dhéanta aige. Ní mór do dhuine fios a bheith aige go bhfuil sé indon cailleadh leis, go bhfuil sin
Chuir an dreolláinín beag sin ag T. Ph. coc achrainn ar Sh. L., ach má chuir agus gur chuir, thug S. L. na físeachaí agus na pínneachaí corra dhó. Bhí sé an-bhuailte ag dul abhaile. Nach sonnda an staicín anois é, a dhul ag dréim le "bullies"!
→
ceas
Dhá mbeadh sé taobh le bheith 'na cheas aige, ach ní raibh. Bhuail múisc é freisin, nó gur chuir sé amach ar ith sé, aríst ar ais.
Bhuail néal chodlata sa gcarr é, a's dheamhan duine ar bith a bhí ann leis a' gcapall a chinnireacht, a's cead aice a thoidheacht abhaile uaithe fhéin.
→
cleite
Tá E. chomh láidir le tarbh. Chonnaic mise é lá an t-am a raibh an 'motor-bicycle' aige. Buaileadh suas air é thoir ag tigh D. a's bhí sé dhá sháthadh anoir chomh fada leis a' teach seo. Ba mheathta leis an sáthadh, a's dheamhan ceo a rinne sé, ach é 'árdú faoi'n ascaill, idir chorp, chleite a's sciathán, gur leag sé istigh ar an urlár annseo é!
+
→
cobha
Buaileann an cabh cuid mhaith aca(b) ar uair mhóir mar seo, ach ní bhíonn aon-chlóic orra(b) leis, mara mbeadh sé an-dona go díreach.
TUILLEADH (1) ▼
Cimín cnuic ab fhearr dóib an t-am seo 'bhliadhain. Ní hé an dubhrabhán sin agadsa an áit ab fhearr liom caora a fhaghail anois. Tá sé bun-fhliuch a's ní bheadh fhios aghad nach cabh a bhuailfeadh iad ann.
Ní coimhightheach féin atá sé, ach buaileann daolannaí mar sin é amanntaí. Is mór a' t-ár é sin le aistighil.
Bíonn a' dream sin siar a' saigheadóireacht nó a' coinnleoireacht chuile oidhche anois ó buaileadh síos ceann na maor. Dheamhan mórán áirde ag na maora eile orra(b), nidh nach iongnadh, ó thárla nach bhfuil tada dhá gcaillteamas fhéin leis.
+
→
cora
Cé 'casfaidhe liom i mbéal a' tseoil, ach S. B. Ó. T. a's bhuail sé carra chainnte orm.
TUILLEADH (2) ▼
Ní bheadh aon-mhaith aige ann, go mbuailfeadh sé carra chainnte ar fhear an Achréidh ach sílim nach an-bhuidheach a bhí sé dhó fhéin, 'san am a raibh fear an Achréidh réidh leis.
Dheamhan tada le mo sheasamh ann a bhí mé, nuair a buaileadh bosóg ar a' slinneán orm, a's cé 'chuirfeadh carra chainnte orm ach S. S.
Deir na sean-anndúirí gurb iad an dá rud is siúráilte amuigh Comhar na gComharsan a's Cothromacan Síne na h-Uaire. Well, níl locht a' bith ar Chothromacan Síne na h-Uaire, ach 'sé mo mheas go bhfuil Comhar na gComharsan caithte in aer. D'fheicinnse le mo linn fhéin iad, a's dheamhan ceann oibre dhá mbeitheá a dhéanamh — crapadh an fhoghmhair, a' baint mhóna, ná 'bualadh coirce — nach mbeadh daoine sa mbealach ar a chéile a chongnamh dhuit. Ach dheamhan méitheal a d'fheicfeá in aon-áit anois. Caitheadh an obair sin igcártaí. 'Sé do chloch-neart é, scurach a fhaghail a leigfeadh súgán dhuit, tada leis.
→
cuntanós
Duine bradach brúisceamhanta gan contanás a' bith é S. Mh. Is minic a bhí sé in áithrid a bhuailte, a's thug sé na h-aobha leis in a dheidh sin.
+
Bhuail a' codladh céadtach mé, a's dhá mbeadh mo chailleadh go deo leis, chinnfeadh sé orm fanacht in mo dhúiseacht.
TUILLEADH (1) ▼
Níor mhaith dhuit a bheith in aon-pharáiste leis siúd, 'san am a mbuaileann a' t-olc céadtach ceart é
+
→
cóineas
Th'éis a bhfuil de chóimhneas 'san mbóthar sin, indar leat fhéin, gur beag a' bualadh atá air. Ach ní bheadh sé mar sin, dá "roll"áiltí é = tá éascaidheacht nó cómhgar sa mbóthar sin, nó tá sé freagarthach, a's aindeoin sin, ní theigheann mórán daoine ná carrannaí etc. air.
TUILLEADH (1) ▼
Is mór a' cóimhneas iad na meaisíní buailte seo (treshing machines), seachas an sean-acra a's an capall. Nach h-iomdha cor a chuir a' saoghal de, ó nuair a bhíodh muid dhá bhualadh le súiste. Chreidim dheamhan súiste sa tír anois. Ar chlocha a's ar chléibh a buailtear tae(bh) siar de Ghaillimh fós é.
+
→
baile
Ba baile socair suaimneach é seo roimhe seo. Ach dheamhan iabh a' bith anois orrab (i.e. ar mhuinntir a' bhaile) ach in éadan a chéile, hébrí cé'n catmara a bhuail chor a' bith iad, le goirid.
TUILLEADH (2) ▼
Ní mór dhuit thú fhéin a shacadh go maith (i.e. le beatha), má's leat bualadh soir go dtí baile na gortan sin thoir.
D'fhága sib sa mbaile é? Ach ní móide gurbh fhearr le cuid de na daoine fear a mbeadh siad a' bualadh fóid air! (Gob an chuid deire, arae bhí 'béal na fuaighe a' leigean rud chuig béal na truaighe')
→
bannaí 1
Tom: Bhuail Cóilín L. mé. An Mháthair: Mise imbannaidhe gur bhuail! Breagh gur thug tú cead dó thú bhualadh. 'Bhfuil rath 'bith leat fhéin?
+
→
bealach
Níor fhága an slaghdán bradach sin siubhal a' bhealaigh agham. Seachtmhain a bhí mé buailte síos leis, a's ba mheasa dhom é, ná dhá gcaithinn bliadhain in mo leaba.
TUILLEADH (3) ▼
Dheamhan mórán le siubhal a' bhealaigh, a d'fhan ionnam, ó bhí mé buailte síos annseo imbliadhna (féach "ithe a chodach", "iarraidh a chodach", etc)
Marach gur buailte suas atá sé d'fheicfinn imbealach nó in dearmad le fada é, ach ní fhacas.
Bhuail sliabh gortach faoi bhealach mé, a's shíl mé nach gcanglóchainn aon-fhata le mo mharthainn aríst.
Bhuail a' tinneas céadna ar cailleadh an chuid eile leis, an coileaichín riabhach sin amuigh, ach bhí sé sáthach cuisneach le na chuir (chur) dhó.
+
'Ní áit buaile ná sean-bhaile dhuinn a' t-aonach seo níos mó' adeir P. Ch. liom fhéin. 'Is fhearr dhuinn a bheith a' baint coisméig' as abhaile.
TUILLEADH (9) ▼
Gheobhfainn neart naithidheachta uatha(b), dhá ndéanainn mo chuairt, ach níorbh áit buaile na sean-bhaile dhomsa a bheith a' coinneál naithidheachta le dhá scraiste (cnaiste), a's mo chuid eorna(n) a' tuitim dhá ceann.
Bhí muid dhá uair go láidir ar a' gcarraig, 'san am ar bhuail ceann cruachán M. B. Chuir sé dhá shean-urchar sa bhfairrge é, a's chornuigh sé suas a' dorugha. 'Ní áit buaile ná sean-bhaile d'aonduine an charraig seo' adeir sé, a's leig sé leis fhéin suas a' dúirling.
Ó tarraingeadh anuas cúrsaí pósta, níor mhian leis moill a' bith a dhéanamh ní ba mhó. Shíl sé chreidim — a's ba mhaith an síleachtáil dó é, arsa tusa — nachar áit buaile ná sean-bhaile a' bith dhó, teach a bhfuil triúr inghean le cur i gcrích ann fós.
Cé'n éadáil atá le faghail agad chois a' chlaidhe seo. Ní áit buaile ná sean-bhaile d'aonduine é, a's chomh crotalach a's atá an aimsir.
Deirimse an méid seo leat: nach áit buaile ná sean-bhaile d'fhear tighe a's urláir a bheith istigh ar a' teallach lá Earraigh, a's a liachtaí rud atá le déanamh.
Shílfeá go mbeadh déantús maitheasa eicínt ionnaibh thairis sin, nó go n-eireochadh sib in am. Nach bhfuil fhios agaibh nach áit buaile ná sean-bhaile do thalmhuidhe an leaba, an tráth seo 'ló, i leaba dhaoib a bheith amuigh 'na gcuid oibre le uair a' chluig.
Ní áit buaile ná sean-bhaile do thinncéirí a bheith in 'aice siúd. Is luatha(r) (lughar) leis iad ná'n sioc.
Ar a' dá luath, a's ar samhluigheadh an pósadh, dubhairt sé liom fhéin de chogar 'nach mbadh áit buaile ná sean-bhaile d'aonduine an áit seo'. Ní luatha (lughar) leis a' sioc, ná cúrsaí pósta a tharraingt anuas chuige beag ná mór.
Is beag a' bhéarfadh orm a rádh leis, nach áit buaile ná sean-bhaile de mo leithide-sa chor a' bith, áit chomh tur leis an áit seo, ach ní bhacfa mé leis, anois, go ceann tamaill eile.
Is beag a' dochar do ghasúir, speireachaí a's bonn-bhualadh fhéin a bheith orra(b), a's a bhfuil de chlocha bioracha ar na bóithrí. Tá cladach aca(b) annsin thíos, a's dheamhan duine dhá dteang(mh)ócha ceann aca(b) le na chosa, nach mbeidh buailte suas aríst ar feadh na bliadhna.