buail le
—
·
Bhuail mé leis thíos ag an gcladach — buaileadh air mé thíos ag an gcladach; casadh air mé; tháinig mé trasna air
buail le in iontrálacha eile (50+)
+
→
faitíos
Diabhal plé a bheas agamsa le scadáin le mo ló aríst. Féacha an bhail a chuir siad cheana orm … Beannacht Dé dhuit a dhuine sin. Chuir siad go doras an bháis mé. Scadáin lofa a d'ith mé. Agus níor ghlac mé éiseal ná a dhath leo agus mé dhá n-ithe. Ach ní íosfaidh mé aríst díobh le cúnamh Dé. An té a bhuailtear sa gceann bíonn faitíos air
TUILLEADH (2) ▼
M'anam nach ngabhfaidh mise ag imirt leat. Faigh cearrbhach eicínt eile anocht. Théis mo shé scilleacha a chailleadh aréir gan ionú ar bith! An té a bhuailtear sa gceann bíonn faitíos air a mhic ó!
Le méid an fhaitís a bhuail mé, bhí an forallas liom
+
Bhí mise amuigh ansin thiar lá agus bhuail mé cuisle eistrí gan aireachtáil. Thug mé scríb fúthu agus thóg mé na céadta acu leis an líon. Bhí báid eile fúm is tarm agus gan a fhios acu a raibh siad ann chor ar bith. Dheamhan fios muise ná ag an bhfear fobhairne a bhí liom sa mbád sílim. Thiocfá ar chuisle mar sin scaití
TUILLEADH (1) ▼
Bhí mé uair ag fanacht le fear fobhairne a chuirfeadh an churach siar a chúnamh dhom, ach diabhal duine a bhí ag teacht. 'Buailfidh mé fhéin faoi,' adeirimse faoi dheireadh agus faoi dhó. 'Rinne mé cheana é gan fear fobhairne ar bith.' Ach m'anam má rinne nárbh é an lá sin é. Dhá mbeadh breith ar m'aiféala agamsa agus mé leath cuain choinneoinn stuaim ar an bhfoighid, agus ní chorróinn as an áit a raibh mé. Bhí farraige ghártha ann agus an sruth i m'aghaidh
→
foirgthe
Dheamhan neach an aoin istigh ar an mbaile nach bhfuil foirgthe le fliú. Bhuail sé muid tá mí ó shin, ach m'anam go bhfuil muid ag fuasaoid aríst. Níl rud ar bith chomh haiféalach leis. Mura bhfuil ag Dia déanfaidh sé creach shul má stopfas sé.
→
fáideog
Bhuail P. M. an fháideoig siar sa bpus ar Ph. T. an maor. Tháinig P. T. air agus é ag tógáil bhradáin sa linn. Dheamhan blas den cheart nach raibh aige leis. Is mór a d'fheil dó a dhul ag bacadh leis.
→
fána
Bhí an-bháirí scadán anseo le cupla lá. Arú inné, bhí an fharraige salach leo. Ach tá siad gaibhte le fána. Isteach faoi na seanchladaí s'agaibhse atá siad anois. Buailfidh siad anseo aríst gan mórán achair.
→
féar
Níl aon ghnaithe ag duine ar bith bualadh faoi theach a dhéanamh mura bhfuil riar eicínt airgid aige fhéin. Níl aon ghair aige air. Ní bheathaíonn an féar an phis. Bheadh duine go deas dhá gcaitheadh sé é a chaitheamh in aer, agus é leath-dhéanta aige. Ní mór do dhuine fios a bheith aige go bhfuil sé in ann cailleadh leis, go bhfuil sin
Chuir an dreoláinín beag sin ag T. Ph. coc achrainn ar Sh. L., ach má chuir agus gur chuir, thug S. L. na físeachaí agus na pínneachaí corra dhó. Bhí sé an-bhuailte ag dul abhaile. Nach sonnta an staicín anois é a dhul ag dréim le bullies!
→
ceas
Dhá mbeadh sé taobh le bheith ina cheas aige, ach ní raibh. Bhuail múisc é freisin nó gur chuir sé amach ar ith sé, aríst ar ais.
Bhuail néal chodlata sa gcarr é agus dheamhan duine ar bith a bhí ann leis an gcapall a chinnireacht, agus cead aici a theacht abhaile uaithi fhéin.
→
cleite
Tá E. chomh láidir le tarbh. Chonaic mise é lá an t-am a raibh an motorbicycle aige. Buaileadh suas air é thoir ag tigh D. agus bhí sé dhá shá anoir chomh fada leis an teach seo. Ba mheata leis an sá, agus dheamhan ceo a rinne sé, ach é a ardú faoin ascaill, idir chorp chleite is sciathán, gur leag sé istigh ar an urlár anseo é!
+
→
cobha
Buaileann an cobha cuid mhaith acub ar uair mhóir mar seo, ach ní bhíonn aon chlóic orthub leis mura mbeadh sé an-dona go díreach.
TUILLEADH (1) ▼
Cimín cnoic ab fhearr dóibh an t-am seo 'bhliain. Ní hé an dúrabhán sin agatsa an áit ab fhearr liom caora a fháil anois. Tá sé bunfhliuch agus ní bheadh a fhios agat nach cobha a bhuailfeadh iad ann.
Ní coimhthíoch féin atá sé, ach buaileann daolannaí mar sin é amantaí. Is mór an t-ár é sin le aistíl.
Bíonn an dream sin siar ag saighdeoireacht nó ag coinnleoireacht chuile oíche anois ó buaileadh síos ceann na maor. Dheamhan mórán airde ag na maortha eile orthub, ní nach ionadh, ó tharla nach bhfuil tada dhá gcaillteamas fhéin leis.
+
→
cora
Cé a casfaí liom i mbéal an tseoil ach S. B. Ó T. agus bhuail sé cara chainte orm.
TUILLEADH (2) ▼
Ní bheadh aon mhaith aige ann go mbuailfeadh sé cara chainte ar fhear an Achréidh, ach sílim nach an-bhuíoch a bhí sé dhó fhéin san am a raibh fear an Achréidh réidh leis.
Dheamhan tada le mo sheasamh ann a bhí mé nuair a buaileadh boiseog ar an slinneán orm, agus cé a chuirfeadh cara chainte orm ach S. S.
Deir na seanfhondúirí gurb iad an dá rud is siúráilte amuigh comhar na gcomharsan agus cothromacan síne na huaire. Well, níl locht ar bith ar chothromacan síne na huaire, ach 'sé mo mheas go bhfuil comhar na gcomharsan caite in aer. D'fheicinnse le mo linn fhéin iad agus dheamhan ceann oibre dhá mbeifeá a dhéanamh — crapadh an fhómhair, ag baint mhóna, ná ag bualadh coirce — nach mbeadh daoine sa mbealach ar a chéile a chúnamh dhuit. Ach dheamhan meitheal a d'fheicfeá in aon áit anois. Caitheadh an obair sin i gcártaí. 'Sé do chlochneart é scorach a fháil a ligfeadh súgán dhuit, tada leis.
Is maith cuntanósach nach mór dhuit a bheith leis an mboc údaí nó buailfidh sé lán do chraicinn ort. Ní mór leis chuile dhuine a bheith faoi bhois an chait aige.
→
cuntanós
Duine bradach brúisciúnta gan cuntanós ar bith é S. Mh. Is minic a bhí sé in áirid a bhuailte, agus thug sé na haobha leis ina dhiaidh sin.
+
Bhuail an codladh céatach mé agus dhá mbeadh mo chailleadh go deo leis, chinnfeadh sé orm fanacht in mo dhúiseacht.
TUILLEADH (1) ▼
Níor mhaith dhuit a bheith in aon pharóiste leis siúd san am a mbuaileann an t-olc céatach ceart é
+
→
cóineas
Théis a bhfuil de chóineas sa mbóthar sin, i ndar leat fhéin gur beag an bualadh atá air. Ach ní bheadh sé mar sin, dá rolláiltí é — tá éascaíocht nó comhgar sa mbóthar sin, nó tá sé freagarthach, agus ainneoin sin, ní théann mórán daoine ná carrannaí srl. air.
TUILLEADH (1) ▼
Is mór an cóineas iad na meaisíní buailte seo (treshing machines), seachas an seanacra agus an capall. Nach iomaí cor a chuir an saol de ó nuair a bhíodh muid dhá bhualadh le súiste. Chreidim dheamhan súiste sa tír anois. Ar chlocha agus ar chléibh a buailtear taobh siar de Ghaillimh fós é.
+
→
baile
Ba baile socair suaimhneach é seo roimhe seo. Ach dheamhan iamh ar bith anois orthub (.i. ar mhuintir an bhaile) ach in éadan a chéile, hé brí cén cat mara a bhuail chor ar bith iad le gairid.
TUILLEADH (2) ▼
Ní mór dhuit thú fhéin a shacadh go maith (.i. le beatha), más leat bualadh soir go dtí baile na gortan sin thoir.
D'fhága sibh sa mbaile é? Ach ní móide gurbh fhearr le cuid de na daoine fear a mbeadh siad ag bualadh fóid air! (Gob an chuid deiridh, arae bhí béal na fuaighe ag ligean rud chuig béal na trua)
→
bannaí 1
Tom: Bhuail Cóilín L. mé. An Mháthair: Mise i mbannaí gur bhuail! Breá gur thug tú cead dó thú a bhualadh. An bhfuil rath ar bith leat fhéin?
+
→
bealach
Níor fhága an slaghdán bradach sin siúl an bhealaigh agam. Seachtain a bhí mé buailte síos leis, agus ba mheasa dhom é ná dhá gcaithinn bliain in mo leaba.
TUILLEADH (3) ▼
Dheamhan mórán le siúl an bhealaigh a d'fhan ionam ó bhí mé buailte síos anseo i mbliana (fc. ithe a chodach, iarraidh a chodach, srl.)
Murach gur buailte suas atá sé, d'fheicfinn i mbealach nó i ndearmad le fada é, ach ní fhacas.
Bhuail sliabh gortach faoi bhealach mé agus shíl mé nach gcanglóinn aon fhata le mo mharthain aríst.
Bhuail an tinneas céanna ar cailleadh an chuid eile leis an coileachín riabhach sin amuigh, ach bhí sé sách cuisneach lena chur dhó.
+
'Ní áit buaile ná seanbhaile dhúinn an t-aonach seo níos mó,' adeir P. Ch. liom fhéin. 'Is fhearr dhúinn a bheith ag baint coisméig as abhaile'.
TUILLEADH (9) ▼
Gheobhainn neart nathaíochta uathub dhá ndéanainn mo chuairt, ach níorbh áit buaile na seanbhaile dhomsa a bheith ag coinneáil nathaíochta le dhá scraiste (cnaiste), agus mo chuid eornan ag titim dhá ceann.
Bhí muid dhá uair go láidir ar an gcarraig san am ar bhuail ceann cruachán M. B. Chuir sé dhá sheanurchar sa bhfarraige é, agus chornaigh sé suas an dorú. 'Ní áit buaile ná seanbhaile d'aon duine an charraig seo,' adeir sé, agus lig sé leis fhéin suas an duirling.
Ó tarraingeadh anuas cúrsaí pósta, níor mhian leis moill ar bith a dhéanamh ní ba mhó. Shíl sé chreidim — agus ba mhaith an síleachtáil dó é, arsa tusa — nár áit buaile ná seanbhaile ar bith dhó teach a bhfuil triúr iníon le cur i gcrích ann fós.
Cén éadáil atá le fáil agat chois an chlaí seo. Ní áit buaile ná seanbhaile d'aon duine é, agus chomh crotalach agus atá an aimsir.
Deirimse an méid seo leat: nach áit buaile ná seanbhaile d'fhear tí is urláir a bheith istigh ar an teallach lá earraigh, agus a liachtaí rud atá le déanamh.
Shílfeá go mbeadh déantús maitheasa eicínt ionaibh thairis sin nó go n-éireodh sibh in am. Nach bhfuil a fhios agaibh nach áit buaile ná seanbhaile do thalmhaí an leaba an tráth seo de ló, i leaba dhaoibh a bheith amuigh ina gcuid oibre le uair an chloig.
Ní áit buaile ná seanbhaile do thincéirí a bheith ina aice siúd. Is luar leis iad ná an sioc.
Ar an dá luath agus ar samhlaíodh an pósadh, dúirt sé liom fhéin de chogar nach mba áit buaile ná seanbhaile d'aon duine an áit seo. Ní luar leis an sioc, ná cúrsaí pósta a tharraingt anuas chuige beag ná mór.
Is beag a bhéarfadh orm a rá leis nach áit buaile ná seanbhaile de mo leithidese chor ar bith áit chomh tur leis an áit seo, ach ní bhacfaidh mé leis anois go ceann tamaill eile.