Foclóir Mháirtín Uí Chadhain
Buinneán
ainm-fhocal, firinscneach
uimhir iolraidh: buinneáin
réim limistéar nó leigean.
+
Is breagh an buinneán talmhana atá aige = giodán breagh as a chéile; réim nó streoille fhada; límistéar fada.
Is aidhbhéil a' buinneán cladaigh atá faoi fhéin aige, a's gan mac an éin le na bhacadh = réim chladaigh.
TUILLEADH (3) ▼
Buinneán breagh talmhana í an stróic sin. Nach bhfuil a cloigeann thiar a' síneadh le tórainn Sh.?
(D)ar ndóigh (ndú) má tá a chloigeann thuas ar thórainn T. na n-U. níl fhios cé'n buinneán criathraigh atá ann! Ach dheamhan mórán maitheasa cuid maith dhi — Easca bhog bháithte.
Is diabhaltaidhe an buinneán porta(igh) atá oscluighthe aige thuas annsiúd.

Buinneán in iontrálacha eile (6)

 
airde 2
Tá 'chuile bhuinneán de na "meaingeals" sin aoirde mo chloiginn = tá siad chomh h-ard liom fhéin in áit ar rith siad.
 
Is iongantach fada a d'fhás na mangols sin. Tá siad in a mbuinneáin ó thús bliana = rinne siad luirgne nó cosa móra fada; "rith" siad.
 
feoigh
Na pabhsaethe a chuir mise annsin amuigh, rinne siad buinneáin idtosach, ach shlabhc siad annsin. Maran cheal uisce é. Tá siad feóite ar fad anois, ar chaoi ar bith
 
déan 1
Déanfaidh na turnapaí sin buinneáin ar fad, feicfidh tú féin air
 
Is deas dóigheamhail an buinneán mná í, bail ó Dhia agus ó Mhuire uirre. Ba dual di sin 'ar ndú'. Bhí a máthair féin amhlaidh
 
dún
Dá naomhtaí mé anois, chinnfeadh orm aon amhrán a rádh, agus ná bíodh aon-ghuth agad orm. Tá buinneán an ghotha ar fad dúinte le seachtain ag "fliú" nó cat mara eicínt