1.
áladh; ruathar; ionnsaí thobann; tosaí ag tabhairt liobairt ort agus gan aon-tsúil agad leis.
+–
Thug sé farradh fúm gan fáth gan ábhar.
Diabhal blas a rinne sé ach farradh a thabhairt faoi, agus a shíneadh ar shlatrachaí a dhroma, agus glúin a bhualadh ar a bholg
TUILLEADH (5) ▼
Is oilbhéasach an madadh é sin ag an gC. Thug sé farradh fúm trathnóna agus stróic sé mo threabhsar. Is beag a bhéarfadh orm cur faoi ndeara dhó a bháthadh
Tháinig an gamhain fúm d'fharradh, agus bhuail sé isteach in éadan an chlaidhe mé.
Níl aon-dochar in Johnny M. Dheamhan ann ach an farradh sin. Gan áird ar bith a thabhairt air, ach cead aige fuarú san gcraiceann céanna ar théigh sé ann cheana
Má fhaghann sé siúd farradh ort, dheamhan fata a changlós tú le do mharthainn aige
Ní suaimneas dóibh fós. Feicfidh tú in a chogadh é anois aríst go deo. Náisiún ar bith aca sin a aireós aon-spreacadh ann fhéin tiúrfaidh sé farradh gan aireachtáil faoi cheann eicínt eile
2.
stolladh géar gaoithe; creatalach ghaoithe; feannadh gaoithe.
+–
Is diabhlaí an farradh atá ann. Téighfidh sé seo na sean-chreatalachaí ag an móin = gaoth
Níl currach ar bith indon a dhul chun farraige inniu leis an bhfarradh atá ann
TUILLEADH (3) ▼
Beidh arúr sínte ag an bhfarradh seo. Is ciotach an t-am ar tháinig sé agus na daoine faoi réir le dhul ag baint
Ní fhéadfá aon-ghráinne coirce a cháthadh inniu agus an farradh atá ag éirí. Dheamhan gráinne a d'fhágfaí agad.
Dhá gclaochmaíodh an farradh bradach seo b'fhéidir go ngabhfadh an uair chun cineáltais, ach tá chuile chosúlacht air, ach claochmhú
Farradh in iontrálacha eile (14)
→
carracán
'Bhfuil fhios agad an moghlaer mór a bhí ar forbhás ar stuaic a' charracáin sin thiar i Leic a' Rí (garrdha)? Thuit sí anuas le fána, a's tá sí caithte thíos sa lag fliuch siúd anois. Is maith an t-ádh a bhí orainn nach raibh aon-bhó againn ann, nó bheidís cruptha isteach faoi ghiall a' characáin ar a' bhfarradh gaoithe sin a bhí ann le dhá lá, a's dhéanfadh a' daigéad siúd cuailín cnámh díob.
Shílfeá go mbadh deacair dóib (do na mná) na hataí coirricíneacha sin a chinnireacht chor a' bith, dhá mbeadh farradh 'bith ann.
Ní fhaca mise, le mo chuimhne fhéin, ar chuma 'r bith uair chomh coimhightheach seo ann faoi Bhealtaine. Nach sílfeá gurb é dubhluachair na bliadhna é, le farradh a's fearthainn. Tá'n aimsear in a cithréabachaí ar fad, ní ceasacht ar Dhia é.
→
comaoin
'Cuirfe mise cumaoin do láimhe fhéin ort' adeir fear Dh. Fh. a' tarraingt scine amach, a's a' tabhairt farradh faoi.
→
beochan
Tá beodhchan breagh gaoithe ag eirghe shílfeá. Dhá dtagadh farradh teann anois, 'sé a chuirfeadh rath ar a' móin.
→
bioraím
Má fheiceann tú a' biorrú na gcluas é (asal) fan uaidh, mar sin é 'fhaisean i gcomhnuidhe, nuair a bheidheas sé le farradh a thabhairt fút.
Thug sé farradh faoi gan aireachtáil, agus bhuail sé ar a bhéal a's ar fhiacla amuigh faoi'n tsráid é.
→
ardaigh
Dhá gcuirtheá farradh chainnte air, míle uair sa ló, ní árdóchadh sé a cheann, le thú 'fhreagairt.
→
forbhás
Bhí formhás ar an haitín ar a ceann mar sin. B'iontas é go raibh sí indon a chinnireacht agus an farradh a bhí ann. Sin é an faisiún chreidim
→
dúchas
Ní fhaca tú madadh le dúchas ariamh. Well ní fearr duit a fheiceáilt. D'fheicfeá go minic fadó iad. Bhí madadh againn annseo uair: madadh mór gliobach ruadh. Chonnaic mé féin thuas ar an teallach lá é agus é ag ligheachán a chuid uisce féin. Bhuail mé cnap air. Ba mhí-nádúrtha an rud é. Ba ghearr go raibh a chuid súile cho glórach len a bhfaca tú ariamh, agus claon-fhéachaint i gceann aca. Faoi cheann cupla lá, bhí sé ag creathadh ar fad, agus banlá dhá theanga amuigh agus gan mothú ná arann in a ghiall déarfá. Dheamhan asna dhó nach n-eirigheadh ar a chosa deireadh agus thugadh sé farradh 'san aer. Bhí tart céadtach air, agus síon chráidhte aige, agus é ag cur chubhair amach. Dhá bhfeictheá na creaithtí a bhí air. Agus bhíodh sé caithte anuas in a phleibistín 'chuile phuínte. Cailleadh é th'éis cúig nó sé de laetheantaí. Dúchas a bhí air. Is fada go mbeithí dhá bhuachailleacht anois. Chaithfí é
→
dúchán
Tá cúig nó sé de dhubhacháin ar bruach fós agus dheamhan an mó ná broc-thirm iad. Faraor nach siogáin fhada a rinne mé dhíob mar a rinne mé ar an lag-pholl. Dhá ndéanainn, thiocfadh an farradh sin a bhí ann le cupla lá thríotha, agus bhainfeadh sé deannach asta