ar (100+)
+
→
abair
Tá do dhá dhíol ar fad le rá agat
TUILLEADH (61) ▼
Séard a bhí mé a rá anseo ar ball nach bhfuil forás ar bith ar Sh. Ph. ó chuaigh sé sna fir mhóra
Ní hé sin atá mé a rá chor ar bith
Ní miste an méid sin a rá ar chaoi ar bith
Is mór adúirt sé ariamh go ndéana Dia grásta air, ach tá a shraith ar lár faoi dheireadh
Ón lá ar phós mé an bhean sin, ní raibh easpa punt ná scilling orm, ní as ucht mise a bheith dhá rá é
Ar chuala tú an chailicéireacht a bhí air, ag sárú orm nach raibh sé ann le linn a thúis chor ar bith, agus gurb é a shaighid ar fad iad. Níor dhúirt mise tada, adeir an ceann a chuir an baile ag troid
Ó dúirt agus gur dhúirt, níor cheart dó a dhul siar air. Seasadh fear lena fhocal
An eascainí chéanna ort! Is tú adúirt agus ní hé Dia! Go mba túisce agat fhéin é ná againne!
Mar adéarfas tú anois. Tiocfaidh mise suas ar t'fhocal — bíodh breith do bhéil féin agat
Is maith leis an t-aifreann a rá ar bhuille an naoi i gcónaí
Abair: "ceirtlín bhog bharraigh ar bhogbhallaí an tí: bog bog, arsa an t-ógbhodach ar bhogbhallaí an tí." Abair sciobtha é (má dheireann, tuigfidh tú an gaol atá ag an gconsan g leis an gconsan d)
Ná habair rud mar sin ar chraiceann do chluas
Nach beag an carghas atá ort bréag a rá
Céard atá tú a rá? Dheamhan splanc chéille ar bith agat le gairid
Céard atá tú a rá? Go dtabharfainnse an capall sin ar chúig phunt fhichead!
Anois adúirt tú é! Sin é a bhí a dhéanamh leis. Gan é a ligint sa mbóithrín chor ar bith
Abair! I gceann mar atá na hasail, tá cóisir bheithíoch ansin aici agus gan scioltar orthu leis an ocras
Abair é! Móin ar bith nach raibh tógtha roimh an doininn seo, tá sí réidh le triomach i mbliana
Abair é! Duine ar bith a bhfuil muirín anois air, tá sé ina ridire
Abair ar chuma ar bith, go bhfuil saibhreas ansin amuigh fhoisceacht urchar méaróige don chladach, an té a ghabhfadh ag gliomadóireacht
Abair nach ea, ná aon duine a bhain leis. Níor tháinig aon chreagaire ar a threibh!
Abair más dochtúr é, gur beag a mheas a bhíos aige air féin scaití!
Abair más ag dul Gaillimh atá sé, gur fada go mbeidh sé ann ar an righníocht sin!
D'fhéadfá a rá gurb ort atá slacht do chodach, bail ó Dhia ort
M'anam go bhféadfá a rá gur beag an néal atá air sin
D'fhéadfá a rá gur maith te drochmhúinte an cuimleacháinín é sin, má théann araoid ar bith air
D'fhéadfá a rá muis! Diabhal bréag ar bith nach mbeidh púir as a bhéal nó is cinniúint críochnaithe air é
D'fhéadfá a rá i nDomhnach! Is iomaí a leithide eile a bhuailfeadh amach ar cuairt agus a d'fhágfadh an obair sin faoina bhean.
D'fhéadfá a rá! Ach inné a bhí an fuacht ann ar chaoi ar bith
Abair nár bhac fear le cur ar bith, ach tosaí ag baint mhóna sa Márta, agus tosaí ag cur potaí nuair a thiocfadh séasúr na gliomadóireachta, meas tú nach mó a bheadh dhá bharr aige, ná a bheith dhá mheath féin ag tochailt idir dhá chloich sna breaclachaí sin amach — cuir i gcás
Abair gur cheannaigh tusa leota feola agus go dtáinig tú aniar abhaile agus gur chaith tú trí nó ceathair de laethantaí dhá slamairt, nár shomhaoiní dhuit é sin, ná sceimhil a chur ar do bholg ansin thiar le piontaí pórtair
Céard adeir tú léithe a d'iarr punt orm!
Céard adeir tú leo a tháinig isteach anseo agam (chugam) ag iarraidh áit bó orm!
Céard adéarfá le fear a tháinig isteach aréir chugam ag iarraidh ualach fataí orm nó go dteaga fataí nua — nach dalba an rud é!
Céard adéarfá le bean a d'fhága an stainníneach trí huaire ansin thiar ar an mbóthar agus í féin in éindí le fear eile!
Rug sé i ngreim chúl cinn ar Mh. Mh. agus thug sé Bóthar na Muice Báine amach dó. Anois céard adeir tú le Gaillimh. Is beag a cheapfadh go mbeadh an méid sin guis ann chor ar bith!
Diabhal thiomanta ceann a thabharfadh sí dom, mura dtugainn seacht bpínne ar chúig cinn de Phoncáin. Anois céard adéarfá le Gaillimh! Is furasta dhóibh brá gill fhéin a bheith acu
Deir tú le A. atá ar meath ó mhaidin, agus láithreachán móna ansiúd thuas aige agus í gan tógáil as a scaradh fós i mbliana!
Deir tú liom ar chinn sé dubh is dubh orm aon feaig a fháil istigh ar shlata an bhaile sin inniu! Tá mé scrúdta!
Deir tú leis a bhí ar an bportach inniu roimh lá. A Dhia dhá tharrtháil muis! Is cor sa saol é sin
Is mór adéarfá le duine nach mbeadh aon fhód móna aige féin a dhul ag tabhairt mála as cruach na comharsan, ach iadsan agus a gcuid móna féin buailte orthu
Déarfainn go raibh diomdha ag teacht air an uair sin nach ndeachaigh sé féin ann freisin
Déarfainn gur suarach an éadáil do dhuine ar bith a bheith i dtuilleamaí déirce bheag den tsórt sin
Déarfainn gur dona na gnaithí atá air a bheith ag imeacht ar a shláinte go fánach mar sin, agus a fhusacht dó a dhul go Sasana, agus saothrú maith ann
Déarfainn fear maith le P. s'agaibhse, ach ná bac le fear ar bith eile ar an mbaile — thabharfainn fear maith ar Ph.; ceapaim gur fear maith é
Ní abróinn nach é J. Mór atá as an mbealach freisin, ach d'imigh an diabhal ar an gceann eile féin
Deir siad go bhfuil dlí le theacht amach go gcaithfear íoc ar an gcat chomh maith leis an madadh
Deir siad nach ligfear duine ar bith go Sasana, dhá mbeadh an bhliain seo caite
Sin é adeir siad ar aon chor. Ach níl aird le tabhairt ar leath na luaidreáin
Séard adeir sé nach bhfuil S. A. ach ag cur mírath ar fad ar na portaigh leis an mbaint atá sé a thabhairt orthu
Deirimse leat go gcuirfidh mise rud eicínt eile ar a aire
Deirimse leatsa go gcuirfidh mise taobhach air dhá fhada go dtí é
Deirimse leatsa nach é a rinne é chor ar bith
Deirimse leatsa gurb in iad a bhí ag cur éadain air (ar an ól) hé brí cén fáth é
Bhuailfí tuí srathaire air deirimse leat, murach gur thug Dia dhó a bheith imithe
Tá sé sin ceanúil air fhéin deirimse leat
Déarfá gur gearr eile a bheadh an troid ar siúl, nuair a bheadh puca déanta dhó (dhe) ag M.
Déarfá anois dhá seadaíodh an uair seo, gur gearr go mbeadh a seaneire (dasachaí) ar fhataí
Dhá bhfaighteá dhá lá eile air mar adéarfá, bheadh iarracht mhaith agat air
Is beag eile, mar adéarfá, a theastódh uaidh anois, ach dhá laghad sin féin, níl aon fháil agam air
Ghlacfainn chúig phunt air mar adéarfá, má cheannaíonn tú glan ar na chúig phunt é
+
→
abair le
Abair léithe a bheith ar a hairdeall féin
TUILLEADH (3) ▼
Bhí sé ag obair inné mar adéarfá leis é, ach ina leaba sin, dheamhan buille ar bith inniu
Bhí an gamhainín sin an-truaillithe fadó i mbliana, ach ó chuir sé ar athrú cimín é, tá sé ag teacht aige féin mar adéarfá leis é
Ó thosaigh biseach ar bith ag teacht uirthi, tá sí ag teacht chuici féin mar adéarfá léithe é
+
Sa gcaoldroim a airím é. Ní bheadh gair agam mé féin a lúbadh mar sin anois chor ar bith nach mbéarfadh an phian orm isteach faoin gcroí. Deir siad sin gur arraing é, ach measaim nach ea
TUILLEADH (3) ▼
Níl neart agam cor ar bith a bhaint asam féin nach dteagann pian chráite isteach faoi mo chaoldroim. Brath mhór atá agam a dhul chuig an dochtúr léithe, ach dheamhan is móide meabhair a bhainfeadh sé sin aisti ach an oiread liom féin. Is minic nach mbaineann
Tá caol an droma an-lag aige. Ar chuala tú ariamh é: "Is minic fear fada lag as a lár"
Chuir sé barróig orm faoi chaol an droma, agus mo cheann fine ní scarfadh uaidh. Ba gheall le iarainn na bunríochaí a bhí air
+
→
céadéaga
Ní bhfaighidh sé sin aon bhás choíchin. Beidh sé ag dul sna céadéaga mar sin, agus ualaí ag teacht air, agus é ag díriú aniar aríst ag caitheamh gail den tseandúda. Nach bhfuil sé ag saothrú báis ó rugadh mé, agus dheamhan bás ná bascadh fós air
TUILLEADH (8) ▼
Chuaigh S. Bh. a bhí anseo thoir sna céadéaga. Sílimse go raibh sé os cionn cláir nuair a shuigh sé aniar aríst agus a rinne sé caint eicínt. Ar an dá luath is ar tugadh deoch dó, shéalaigh sé
Bhíodh an-chaint ar dhaoine a dhul sna céadéaga fadó, ach ní chloisfeá caint ar bith anois air. 'Sé an chaoi a raibh siad an uair sin, ar an dá luath is a bhfeicfidís ualach ar bith ag teacht orthu, chuirfí na hordógaí orthu ar an bpointe. Ba é a scil ann é, ba é sin
Chuaigh do sheanathair — go ndéana Dia trócaire air! — sna céadéaga. Bhí siad ar hob a leagan amach nuair a tháinig mothú ann in athuair, agus ghlaoigh sé ar do sheanmháthair agus ar t'athair. Chaith sé caint eicínt leo. 'Gheobhaidh mé bás suaimhneach anois,' adeir sé. Thit sé siar agus níor fhan deoir ann níos mó
Ar ndóigh más fíor do na seandaoine, ghnídís uachtaí fadó sna céadéaga. Is beag na céadéaga atá ann anois, ach thú fuadaithe ag an séipéal chomh luath agus a aireofar an anáil imithe asat. Ní fhéadfaidís gan rud eicínt a theacht orthu an uair sin. Nach gcoinnídís seachtain dhá dtórramh iad
Chuaigh sé sin, nuair a bhí sé ina pháiste bheag, sna céadéaga le convaidhlsiuns (convulsions). Ba mhinic nach raibh a fhios a imeacht nó a theacht dó. Chuir mé trí thuras air ag tobar Cholm Cille dhá dtugadh Dia biseach dó. Thug, míle buíochas leis féin. Shrian sé as théis liostachais fhada. Sílim dheamhan aird ar na turais aige ina dhiaidh sin, ainneoin go mbíonn muid ag stróiceadh leis ag iarraidh air a gcur dó (dhe)
Chuaigh sí sin sna céadéaga leis an bhfiabhras. Bhí déanta lena bás ag dochtúirí agus ag chuile dhuine. Ach is cosúil nach raibh an t-imeacht uirthi ina dhiaidh sin. 'Sí atá luath láidir inniu théis a clann a bheith tógtha aici
Tá an scanrachán seo thoir ag dul sna céadéaga le obair. Nach dona na gnaithí atá air a bheith dhá chur fhéin thar a fhulaing mar sin. Sínfidh na clochair siúd leis, feicfidh tú féin air. Níl rud ar bith in ann fear a shníomh ach ag briseadh cloch.
Tá sé sna céadéaga ag an damhsa. Dheamhan damhsa ó tháinig oíche nach raibh sé amuigh air. Oibríodh leis!
+
Bhí an t-aer cródhearg ar fad tráthnóna
TUILLEADH (3) ▼
Thug sé amach é agus gan é baileach dearg aige. Ní raibh sé ach cródhearg (dath na fola mórán) agus thosaigh sé ar an bpointe ag múnlú an chrú. Ar ndóigh ní fhéadfadh an crú sin gan a bheith fabhtach, ach ba chuma sa tubaiste leis siúd ó bhí furú air cén chaoi a raibh sé ach comharthaíocht an chrú a bheith air chor ar bith
Chuir an gabha an t-iarann sa teallach agus ba ghairid go raibh sé dubhdhearg agus ansin cródhearg aige. Thosaigh sé dhá lascadh ar an inneoin ansin agus murar bhain sé dreas as ní lá go maidin é
Foighid ort! Ní mór dó a bheith cródhearg agus níl sé dubhdhearg féin fós
+
Tá sé ar a chroídhícheall ag gabháil fhoinn
TUILLEADH (1) ▼
Bhí sé ar a chroídhícheall ag cumadh bréag
+
→
dá
Níl rud ar bith is mire ná cat idir dhá theach
TUILLEADH (14) ▼
Tháinig mar a bheadh iomghaoth ann idir dhá cheach orainn agus bhuail ré roithleagán an churach ar an toirt
Tá dhá ligean amach ar an bhféar sin — ní mór a ligean amach faoi dhó
Beidh dhá dhéanamh air anois: do dhéanamhsa agus an duine a chaithfeas a dhul air in do dhiaidh
Bíonn dhá shuaitheadh ar an moirtéal sin
Cheap mé an dá bhóithrín a thabhairt liom — a dhul síos an bóithrín thiar agus aníos an bóithrín thoir — agus mura bhfaighinn ar an méid sin é, sneachta a chaitheamh ar a lorg
Bhí sé ar nós gasúr a dtiocfadh dhá chroí dhó nuair a d'fhágfaí ón scoil é — tháinig an-ríméad air
Ná tabhair aon aird ar fhear an dá chroí. Cuirfidh sé an chluain ort agus fágfaidh sé ansin thú
Is maith an fear é sin ar dhá mhaide rámha déarfá!
Shílfeá gur dhá leath deiridh cait atá air!
Tá dhá spreangaide de dhá chois air agus iad chomh scaipthe agus go bhfuil ceann acu i chaon leathbhaile den dá leathbhaile
Tá dhá leiceann (dhá phluic, dhá ghrua srl.) chomh beathaithe air!
Is geall le smutáin an dá ghéig láimhe atá air, bail ó Dhia agus ó Mhuire air
Dar príosta tá dhá mhása feola uirthi ar chaoi ar bith!
Tá siad ag tuíodóireacht anois ar dhá leathchaoin an tí