bás (50+)
→
faitíos
Diabhal plé a bheas agamsa le scadáin le mo ló aríst. Féacha an bhail a chuir siad cheana orm … Beannacht Dé dhuit a dhuine sin. Chuir siad go doras an bháis mé. Scadáin lofa a d'ith mé. Agus níor ghlac mé éiseal ná a dhath leo agus mé dhá n-ithe. Ach ní íosfaidh mé aríst díobh le cúnamh Dé. An té a bhuailtear sa gceann bíonn faitíos air
+
→
fios
Níl fios oíche ná lae acu ar a bhás — tá déanta lena bhás, agus ní fios cén nóiméad
TUILLEADH (1) ▼
Ní raibh fios a báis agam nuair gur chuala mé ó Ch. ansin thoir é — ní raibh a fhios agam go raibh sí básaithe
→
freagair
Is beag nach bhfuair mé na seacht mbáis sa gcurach nuair a chonaic mé an mullán ag freagairt romham agus an churach ag dul caol díreach uirthi.
+
→
féar
Faigheann na ba bás an fhad is a bhíos an féar ag fás — cailltear daoine leis an amhgar chomhuain is a bhíos siad ag fanacht le cabhair, go bhfaighe a gclann postaí, go dteaga a gclann in éifeacht, go mbeidh a gcuid eallaigh, a gcuid barr srl. in alt a ndíolta srl.
TUILLEADH (3) ▼
Cén uair a bheas na muca sin le díol má fhágann Dia againn iad? Faoi Shamhain seo chugainn. Céard a thógfas na daoine idir dhá am … Faigheann na ba bás an fhad is a bhíos an féar ag fás
Tá moill ar mhóin shula mbeidh sí le díol. Faigheann na ba bás an fhad is a bhíos an féar ag fás. Mura dté an uair ar thriomach thairis seo, dheamhan fód móna a bheas in alt a díolta go bhfeice tú achar
Tá dhá bhliain eile uirthi siúd sa gcoláiste. Dhá mbeadh sí ina máistreás bheadh sí in ann deoladh a choinneáil leis an athair agus leis an máthair. Dheamhan slí ó fhlaithis Dé acu. Ach faigheann na ba bás an fhad is a bhíos an féar ag fás
→
calm
"Calm agus dea-lá go bhfaighe t'anam, a dhaidí,' adeir an t-iascaire agus an t-athair ag saothrú báis" (as scéal magúil faoi iascairí cladach Teampuill Mhuire)
Dheamhan lá ó tháinig cuimhne dhom, nár chuala mé an ceann céanna ag ceisneamh, agus ag ligean tinnis uirthi fhéin, ach tá sí ansiúd ina ruacán caillí fós agus gan cosúlacht ar bith báis uirthi.
→
cinnire
Dar mo choinsias muise, mura bhfuil an capall an-mhín, ní hin é an cinnire ab fhearr liom ina héadan — bás bradach. Má chuireann sí cosúlacht ar bith uirthi, dheamhan an dóichíde rud a dhéanfadh sé sin ná cead an bhealaigh a thabhairt di
→
comaoin
Ní comaoin duit gan a dhul chomh fada léithe agus bás a fir a chásamh léithe. Ba mhaith í fhéin lá an anó.
→
abhaile
Sin é cúrsaí an tsaoil. Níl aon séanadh ar an mbás, go bhfóire Dia orainn! Tiocfaidh muid uilig abhaile lá eicínt, más fada gearr é.
+
→
baile
Ná samhlaigh an baile sin liom thar aon bhaile. Fhóbair go bhfaighinn bás leis an ocras istigh ina cheartlár, agus ní fhaca mé an té a thairgeodh braon tae dhom ina dhiaidh sin.
TUILLEADH (1) ▼
Is gar do bhaile a bhí fód a bháis, ainneoin ar shiúil sé.
→
bannaí 1
Thug sé bannaí béil dhom, dhá bhliain ó shin, gur agam a d'fhágfadh sé chuile shórt théis a bháis, ach is beag an mhaith dhom é sin anois faoi nach ndearna sé uachta air.
+
→
bealach
Tá sé ag giorrú an bhealaigh. Sílim gur gearr an bás uaidh anois.
TUILLEADH (1) ▼
Tá sé ag giorrú an bhealaigh le gabháil chun seachtaine agus ní bhfuair sé aon bhás fós ina dhiaidh sin. Nach áibhéil an seasamh aige é!
San am ba mhó a raibh sé ag déanamh créatúlachta ar a chuid tionóntaí, leagadh dhá chapall é agus é ag fiach lá. Ón lá sin amach, níor ól sé aon deoir bhainne sláinte. Bhuail aicíd eicínt é dlúth ina dhiaidh, agus shaothraigh sé an bás go maith.
+
→
críoch
Dochtúirí Chríghe Fódla agus ní dhéanfaidís aon mhaith do dhuine má bhíonn an bás air. Nuair a bheas do lá caite, caithfidh tú imeacht.
TUILLEADH (1) ▼
Na críocha déanacha — bás, breithiúnas, ifreann, agus flaitheas.
+
→
beo 1
T.: Cén chaoi a bhfuil tú? S.: Beo ar éigean, leisce bás a fháil (níl ann ach modh focail. Ní móide go mbeadh clóic ar bith ar an té adéarfadh é)
TUILLEADH (8) ▼
Beo ar éigean leisce bás a fháil, a mhic ó. Is maith an mhaise dhuit fhéin é, bail ó Dhia ort.
Nach gearr an chairde a thug an bás dó agus nach rug mé beo air!
Tá an chaint sin ceart go leor — fan beo a chapaill agus gheobhaidh tú féar — ach ar chuala tusa ariamh go bhfaigheann na ba bás 'fhad is a bhíonns an féar ag fás.
Cuirfidh siad sin chuile shórt ar an méir is faide, agus dheamhan ar mhiste leob dhá bhfaigheadh créatúir bhochta bás, chomhuain is bheidís ag fanacht leis an gcabhair. Fan beo a chapaill agus gheobhaidh tú féar, dar ndóigh.
Breá nach bhféadfá a bheith beo leis an rud a bheifeá a dhéanamh agus gan a bheith ag fáil bháis os a chionn?
Níor mhaith dhuit an bás a shamhailt leis siúd — fear atá beo beithíoch fós.
Dheamhan cuimhne ar bith báis ag Seán. 'Sé atá beo beithíoch, agus chomh maith agus a chonaic tú ariamh é.
Ní ag fáil bháis chor ar bith atá sí sin, ní hé t'fhearacht fhéin é. Cailín beo bíogúil í sin, deirimse leat.
+
→
beo 2
Dhá mba é mo bhás nó mo bheo é an uair chéanna, dhéanfainn é.
TUILLEADH (3) ▼
Más é mo bhás nó mo bheo é anois, is cuma liom. Tiocfaidh mé thríd.
Ní beo liom mo bheo, agus ní bás liom mo bhás, agus an chaoi atá orm — níl aon drogall agam bás a fháil, arae tá mé ag saothrú an tsaoil (nó loit, nó tinnis) thar m'acmhainn mar atá mé
Ní beo liom mo bheo, agus ní bás liom mo bhás, ó rinne mé an imirce seo.
→
bruach
Is fada an duine bocht ag crochadóireacht leis ar bhruach na huaighe ach 'sé mo mheas gur gearr an bás anois uaidh ar aon chor
→
aer
Má bhíonn peiriachaí le cur dhíot agat ag fáil bháis dhuit, idir an t-aer is an talamh a chaithfeas tú iad a chur dhíot.
+
→
aiféala
Ní raibh breith bonn báis agat ar bhean a fháil, agus anois ó tá sí agat, tá tú in aiféala — b'fhada leat go mbeifeá pósta, agus anois tharla pósta thú, is mó an dúil a bheadh agat a bheith scaoilte aríst
TUILLEADH (1) ▼
'Tiocfaidh a bhás in aiféala ort,' adeirim fhéin, 'dhá laghad é' — 'beidh aiféala ort faoina mharú, dhá laghad téagair é,' adeirim féin (duine a bhí ag dhul ag marú oiread na fríde d'fhirín)
+
→
buail ar
Buaileadh soitheach faoi íochtar an bhaile aimsir stoirme, agus is beag nár chaill oigiséad fíona a bhí inti a raibh san áit. Bhí déanta le bás J. N. ach tháinig sé as ina dhiaidh sin. Ón lá sin go bhfuair sé bás níor bhlas sé d'aon deoir óil, ach cérbh ionadh sin: an té bhuailtear sa gceann bíonn faitíos air.
TUILLEADH (1) ▼
Níl inti ach bás ar sliobarna. Is maith a chruthós sí, má sháraíonn sí gairfean na cuaiche! Dhá bheachtaithe dhá raibh sé, buaileadh air í ina dhiaidh sin.
+
→
buail
Bhuailfinn é murach nárbh fhiú liom a bhás a bheith orm — duine a bheadh san ísle bhrí nó go dona, éidreorach.
TUILLEADH (5) ▼
Bhuail uafás é agus ní raibh breith bonn báis aige go mbeadh an féar coctha faitíos báistí — tháinig falrach chun oibre air agus níor fhan foighid ar bith ann go raibh an féar ina chocaí aige, ar fhaitíos go dtiocfadh sé ina bháistigh air
Bhuail an bás é — tháinig an bás air
'Sé an bás a bhuail é an uair sin.
Ní miste dhuit céard a bhuailfeas thú, ach gan an bás do do bhualadh.
Ghlac sé bás na mná go dona agus buaileadh sa gceann é go gairid ina dhiaidh.