Foclóir Mháirtín Uí Chadhain

cos (100+)

 
abair
Tá J. ag cur a chosa uaidh ag iarraidh pósadh freisin anois. Dúirt sé leis an athair an lá faoi dheireadh, bean a fháil dó nó an sagart! Anois céard adeir tú le Gaillimh agus gan ann ach baile beag!
 
Siúd í a raibh an daidhce uirthi. Dheamhan corraí dhá cois a dhéanfadh sí, théis gur iarr an mháthair uirthi a dhul amach agus na beithígh a bhleán. Agus chuala mé gurb éard a chuir uirthi é an áit nach ligfidís ag céilí i nD. Ch. í an oíche roimhe sin. Í a ligean chuig céilí go D. Ch. deich míle bealaigh, má tá sé taobh leis
 
Bhí mé thíos ann lá anseo anuraidh. Domhnach a bhí ann. Bhí sí ag stróiceadh ag iarraidh a dhul síos chun bóthair. Ní ligfeadh an mháthair di. Bhí rud eicínt le déanamh: soithigh le níochán nó rud fánach ar aon nós. D'iarr an mháthair uirthi é a dhéanamh. Dhá bhfeictheá chomh daidhciúil agus a d'iompaigh sí ar a cois, agus siar léithe a chodladh. Dá mba mise an mháthair, bheinn dhá lascadh fhad is a gheobhainn teas ina craiceann. Bhí sí dochorraithe freisin, ach níor lig sí amach mórán dhó (dhe) liomsa
 
Is áibhéil an daigéad de bhean atá aige. Dar príosta dhá bhfeictheá an dá cholpa coise atá fúithi! Is geall le dhá starrán crainn iad
 
Daighean mo chos-sa a ghabhfas ann
 
Tá cosa i dteannta air ansiúd chomh daingean agus nach gcuirfeadh tonna púdair — tada leis — as é
 
Má fhaigheann sé cois ar bith isteach, mo léan géar daingneoidh an deartháir leis, agus cuirfidh sé borradh agus borradh agus borradh eile faoi, nó nach féidir a chur amach
+
dall 3
Tá sibh dhá dhalladh dháiríre faoin gcogadh. Dhá bhfeictheá an sníomh a bhí air ar an gcathaoir nuair a bhí sibh ag rá nach bhfanfadh aon mhaith san airgead. Dheamhan a chos a chónós go dté sé isteach sa mbainc agus go dtarraingí sé hé brí cé mhéad cosamar airgid atá aige ann
TUILLEADH (1) ▼
Dheamhan cois faoi. Tá sé dallta (/dāʟtə/; /daʟtī/ Achréidh)
 
Is aige atá a údar a bheith ina dhall dúda le codladh. Fear ar bith a bhíos ina shuí le giolcadh an éin chuile mhaidin. Ach murach gur muid féin a bhí ar cuairt ann aréir agus go raibh ómós aige duitse, bheadh sé imithe siar a chodladh i bhfad roimhe sin. Bíonn sé ina shrainn ag an hocht chuile oíche. Tá sé chomh folláin leis an ngiorria. Is cóir adúirt an fear fadó: Téirigh a chodladh leis an uan agus éirigh leis an éan; Coinnigh do cheann agus do chosa tirim; Seachain na mná agus an t-ól agus go deo ná déan an t-athchodladh
 
Tá cosa an damhsóra aige
 
Ní fhéadaim a dhul soir i mbéalbhachaí an bhaile seo thoir beag ná mór nach bhfuil mé damnaithe aige ag cur comaoine orm agus do mo tharraingt isteach i dtithe ósta as cosa i dtaca. Ach is maith atá a fhios agamsa céard atá ag goilliúint ar an mbuachaill sin
 
dána
Cén fáth dhuitse a bheith ag cur do chosa uait? Ara chuala tú ariamh é, mura bhfuil tú mór ná láidir ná bí dána ná drochmhúinte
+
danra
Mura gcaithfidh sé ina cheann a dhul ann é féin, tá sé fánach agat a dhul dhá iarraidh air. Is danra é ná an mí-ádh féin lena iarraidh in áit ar bith. Ní chorróidh sé cois nó go dtograí sé féin é. Nuair a thogrós, tabharfaidh tú ann é le adhastar sneachta
TUILLEADH (1) ▼
Ní raibh de chailleadh chor ar bith ar an mbarr uachtair. Diabhal mé go raibh, agus an mhóin roinnt sceiteach féin — briosc adéarfá. Ach nuair a theann mé síos sa mbarr láir agus sa mbarr íochtair, bhí sí danra a dheartháir — danra. B'éigean dom cosa i dtaca a chur orm féin ar an mbinse leis an sleán a chur thríthi. Rinne an barr íochtair puca críochnaithe dhíom
 
Diabhal an féidir go ndaoirseoidh siad tuilleadh. Má dhaoirsíonn muis, fágtar ansin acu féin iad agus imíodh muid sna cosa boinn. Is iomaí fear maith ariamh a mb'éigean dó imeacht sna bonnaíochaí
+
daol
Cén sórt daol a theangmhaigh léi agus a theacht ar cuairt anseo thuas inniu. Níor facthas cheana ann í le saol is aimsir. Dúirt sí liom féin dhá bhliain go ham seo — lá a raibh mé ag caint léi i dteach an phosta — dheamhan a cois ná a cnáimh a thaobhódh iad an dá lá agus a bheadh sí beo aríst
TUILLEADH (1) ▼
Ó rud eicínt nár thaitnigh leis anois a fuair sé an daol sin muis. An iníon atá ag cur a cosa uaithi aríst ag iarraidh a dhul go Sasana. An t-am deiridh a ndearna sí Sasana a shamhailt leis, bhí sé ag dul sna fraitheachaí go ceann míosa, agus thagadh daolanna an diabhail ann dhá gcainteá (gcaintíteá) ar aon duine a bhí i Sasana leis. Tá sé caite ina cheann críochnaithe aige gur i ndiaidh Ph. Mh. atá sí ag dul ann; agus chuile eallach aige ach é sin
+
daor 1
M'anam muise má tá sé ag coinneáil tae leis féin síoraí go gcaithfeadh sé go bhfuil pócaí teanna aige. Is daor an spóilín é an tae anois, má fhaigheann duine aon cheo le cois an téagair sin atá ag dul dó
TUILLEADH (1) ▼
Fág ag na póilíos é. Ná leag láimh ná cois air. Pléifidh sé siúd leis é. Tiocfaidh sé daor air, feicfidh tú féin
+
daor 3
"Chuir sé ceangal na naoi ndaora (n-aora?) go daor agus go dochrach air, gur fhága sé laidhricín a choise ag déanamh seanchais le poll a chluaise". (Sin gnáthsheoraí cainte le cur síos ar cheangal i seanscéalta)
TUILLEADH (1) ▼
Déanfaidh sé fearacht Chéataigh leat: ceangal na naoi ndaora go daor agus go dochrach a chur ort, nó go mbeidh laidhricín do choise ag coinneáil seanchais le poll do chluaise
 
de
Níl mórán den aoileach le cois agam anois — níl mórán aoiligh srl.
 
deacair 1
Cuirim léan agus deacair uirthi, seasamh fada ar chosa laga aici, agus marú an Chróín uirthi mura bhfuil sí sách!
+
Níor chuala mé gur tógadh deachmaí anseo ariamh ach bhídís ansin thoir ar Dhúiche an Bh. Na ministéaraí a d'fhaigheadh iad sin nach iad. Dheamhan mórán a chuala mé ariamh fúthu. Tá siad sin caite suas le saol is aimsir … Ón drochshaol ab ea? Bail ó Dhia ort. Tá agus i bhfad roimhe. Rugadh m'athair — beannacht Dé lena anam — trí bliana roimh an Drochshaol (1846-1847) agus ní raibh siad ann lena linn. Cáid ó bhí Oíche na Stoirme Móire ann? … Céad bliain díreach. Bhuel is roimhe sin a bhí na deachmaí ann, más fada gearr roimhe é, sin rud nach feasach dom. Ach fiafraigh de Sh. Ó. C. é. Sin é an fear a inseos na húdair dhuit … Tá aois mhór agamsa air, ach má tá féin, níl mé ach ar chosa bacóige lena ais. Tá údar aige faoi chuile shórt ón Díle
TUILLEADH (3) ▼
Níl duine ar bith don bhuidéal seo — an bhfuil? Nach mé a rinne an flaisc. Is mór is fiú nach dtaobhaím tithe ósta ach go hannamh. Is furasta a aithinte agus mé a bheith ag glaoch pórtair le cois mar sin. Teastaíonn rud eicínt ón deachma hé brí é
Beidh coirce le cois — cupla stuca. Ní thiocfaidh ar an gcruaich seo thar sheacht nó hocht de bhearta eile. Sílim gur ceart go dtabharfadh an méid sin cúnamh maith uirthi. An méid a bheas le cois ab ea? Dheamhan a fhios agam féin céard a dhéanfas muid leis sin, mura gcaithe muid ag an deachma é. Teastaíonn rud eicínt ón deachma
Níor mhiste dhó é, dhá dteagadh sé as chomh saor sin. Ní fiú biorán rud fánach mar sin. Bhuailfeadh pianta mar sin an fear is ábalta agus is folláine sa tír. Ar chuala tú ariamh é: níl duine ar bith nach gcaithfidh deachma na sláinte a íoc. Más é sin a bhfuil air, ní dochar é, ach 'sé an faitíos a bheadh orm gurb í an cailín eile (an eitinn) a bheadh ina chrioslaigh. Tá snua an-lasúnta air le gairid, agus shílfeá go mbíonn an creatán eile sin ag gabháil dó freisin. 'Sé an sórt duine é, ní éagnódh sé aon cheo go brách nó go dtitfeadh sé i mbun a chos. Sin é an t-údar go gceapaim go raibh na pianta a bhí ina thaobh i bhfad tí (ní) ba ghártha ná bhí a ligean amach féin. Ach má bhí, cheil sé ar chuile dhuine é
 
Níl aon dea-chosa agamsa, ní ag ceasacht ar Dhia é. Is beag le as seo síos go tí J. a shiúlfainn anois. Dhá siúlainn mórán thairis, ní fhanfadh sea na seoladh ionam
 
dealbh 1
Is beag is ait leis a dealbh a fheiceáil beag ná mór anois. Cuireann sí úis air cheapfainn. 'Dhá gcuireadh sí fear ar fónamh in m'áit,' adeir sé, 'níor cás ar bith liom é, ach an strabhsacháinín dona sin, a bhfuil cois aige ar bhruach na huaighe ó rugadh é. Scread mhaidne uirthi, má bhí sí ag dul ag déanamh mo mhalrait, breá nach bhfuair sí fear ceart.'
 
dealbh 2
Theagadh sé thíos againne chuile oíche dhár dhealbh an ghrian, nó gur buaileadh suas as na cosa é faoi dheireadh, agus go mb'éigean dó fanacht istigh. Má ba fliuch fuar an oíche, theagadh sé. Sílim nár loic sé an oíche féin ar feadh scór blianta …
+
dealg
Dealg sceiche a thóg sé an chéad uair agus ní thabharfadh sé cead d'aon duine a dhul ina gaire nó go ndearna sí cois bhocht sa deireadh. Chuir mé ceirín léithe le cupla oíche ag ceapadh go dtarraingeodh sé an drochábhar, ach dheamhan cosúlacht air scaradh fós léithe. Níl ceirín ar bith, adeir siad, is fhearr ag dealg ná teanga an tsionnaigh dá mbeadh sí againn. Tharraingeodh sí sin de ghorta gharta é, ach cá'il sí? Sin é an buille
TUILLEADH (4) ▼
Cé a tharraing na deilgne sin isteach ar an tsráid. Tá beatha cos iontu sin muis, mura mbí sibh san airdeall
Níl aon lá san aer nach bhfuil na cosa buailte suas acu le deilgne. Bíonn muid ag iarraidh orthu na bróga a choinneáil orthu, ach níl aon mhaith acu ann ina dhiaidh sin go ngreada siad sna boinn. Tá a shliocht orthu
Chuaigh dealg ina cois — déarfaí é le páiste caidéiseach a bheadh ag fiafraí céard a bhí ar a mháthair nó ar bhean eicínt eile a bheadh ina luí seoil
Chuaigh dealg ina cois inné a mhuirnín agus ní bheidh sí chuici féin go ceann seachtaine
 
Cén mhaith dhuit a bheith do do dheallrú féin ansin. Diabhal cos an lorry sin a thiocfas go maidin. Fanacht faoi bhealach ag ól a rinne sé sin
+
déan 1
Déanfaidh tú fós é ach ná lig dó cor coise a chur ionat a fhleascaigh! (leagfaidh tú fós é)
TUILLEADH (13) ▼
Ní mórán le cois déanta a bheas sé agaibh tráthnóna — beidh sé déanta ar éigean
Shíl mé go bhfaigheadh muid fuílleach le déanamh agus cois a leagan ar thalamh tirim go brách. Bhí sé mór a mhic ó. Ní fhaca mise a mhacasamhail de lá ar farraige ariamh. D'iarr mé míle uair ar Mh. rith cladaigh a thabhairt di, ach sé a dtugadh sé de shásamh dhom i gcónaí: 'Coinnigh ort'
Dhéanfadh sé sin na gnaithí ceart go leor; dá mbeadh cois lena aghaidh ach níl. Ní minic le tada a bheith sa teach céanna
Tuige nach ndéanann tú deifir a chur leis sin thuas. Mura ndéana, dheamhan a chos ná a chnáimh a bheas amach as an ngarraí sin go Lá Fhéil San Seáin seo chugainn
Tabhair cead dó a shlat a dhéanamh. Ar ndóigh ní ag iarraidh é a chur suas uirthi as cosa i dtaca a bheifeá. Tabhair ionú dó. Tiocfaidh an-tsearrach uaidh sin
Fanadh sé ansin anois sa ngarraí sin nó go mbeidh a chosa déanta go maith ann! (asal bradach a cuibhríodh i ngarraí) — níl sa gcaint seo ach fonóid ar mhodh, mar séard a chiallaíos sí: nó go mbeidh sé in ann siúl ar a chosa; nó go mbeidh a dhóthain teanntáis aige ar a chosa le siúl orthu; nó go mbeidh a chosa sách urrúnta le siúl orthu
Tá a chosa déanta aige (páiste, lao nó miolgaire ar bith) — nuair a bhíos taithí ar shiúl aige; nuair a bhíos a chosa sách spreacúil lena gcur faoi agus siúl orthu
Bíonn bliain ar pháiste shul má bheas a chosa déanta aige. Ach ní bhíonn ar rud ar bith eile ach uair a chloig
Is diabhlaí nach bhfuil aon tsiúl ag an lao sin fós. Shílfeá nach mbeadh an fhad sin air go mbeadh na cosa déanta aige. Ní cheal muis nach bhfuil sé ag ól bhainne é. Ólann sé taoscán an bhuicéid dhá cheann de ló
Nach beag an mhoill a bhíos orthu ina dhiaidh sin nó go mbíonn na cosa déanta acu, théis chomh lag agus a bhíos siad. Chonaic mé uainín meirbh a bhí againn anseo an bhliain cheana, agus ní raibh siad déanta aige go ceann coicíse, ach más ea, ba donacht a bhí dhá dhéanamh air. Ní raibh lúd ar bith iontu go ceann fada
Ar chuala tú faoin gcailligh siúd a hiompraíodh go dtí an reilig. Ba gearr go raibh na cosa déanta aici, nuair a theann an faitíos léithe. Deir siad é: nuair is crua don chailligh caithfidh sí rith
Shílfeá théis a bheith ina luí gan cor ná car sa bplástar sin (othar eitinne) ar feadh dhá bhliain, go mba mhaith an scaitheamh go mbeadh a cosa déanta aríst aici, agus bíodh arann fhéin iontu. Ach deir siad go raibh siúl aici an lá ar baineadh as an bplástar í. Moladh go deo le Dia, is mór a bhíos ag cuid de na daoine le dhul thríd
Is furasta a aithinte ar a cuid cos go bhfuil sí ag déanamh brios brúin
 
'Sé a dhéanamh leis é — é a chrochadh — ná duine ar bith eile a dhéanfadh a leithide de choir. Dhá dtugtaí cead a chos dó sin, nárbh fhurasta dhó a dhéanamh aríst
 
dearg 1
Tá cosa dearga ar an spéir — sórt léasáin (fc. cos)
 
dearmad 1
Nach iad na deargdhiabhail anois iad, aistir a bhaint asamsa siar go D. an Fh. ar scáth na cupla scillingín dole sin. Bhí sé thiar romham i dteach an phosta ann, ach b'fhurasta a chomhaireamh nuair a bhí mé sa mbaile: chuile bhean ósta agus a hailp fhéin as. Orthu féin a bhí an dearmad. Ach cuirfidh mise geall gur beag an dearmad uathu a bheas orthu. Má chuireann siad scilling agat le cois, is maith luath a bheas leota de pháipéar amach ina coinne aríst, agus ní go teach posta Dh. an Fh. a chuirfeas siad é ach oiread! — moltanas ar fheabhas na Státsheirbhíse é seo
 
deas 1
Is deas é mo shagart muis! M'anam gur ag imeacht ag reathach i ndiaidh gearrchailí chuile oíche ar na bóithrí é! Deamhan a chos siúd a bheas ina shagart fhad is a bheas Peadar i gcathaoir
+
Deasaígí isteach a (bhur) gcosa. Caithfidh mé greadlach thine a chur síos
TUILLEADH (1) ▼
Diabhal fuacht a bheadh ort ar an jaunt siúd, dá ndeasaíteá an rug thart faoi do chosa
 
Is gearr ó nach raibh duine as an deascán in ann siúl chomh fada leis an ngort, ach tá siad bainte as a gcleachta le cupla bliain — tá sin. Má fhaigheann siad cupla bliain eile de, diabhal mé go mbeidh na cosa sách aclaí acu aríst
 
deasú
Gearr an dris fhireann sin. Is olc an éadáil ag cosa í sin — is olc sin! Sin é anois an deasú uirthi! Ní stróicfidh sí aon duine níos mó
+
Tá déidín tite agam ag fanacht leis agus dheamhan a chos atá ag teacht. Beidh a shliocht air: beidh moill aríst air shula fhanfas mise leis — beidh sin
TUILLEADH (1) ▼
Tá sé ina mhaide seaca thoir ansin ag an mbinn ó mhaidin ag faire uirthi a theacht amach. Mura dteaga sí amach muise roimhe an oíche, titfidh déidín aige. Tuilleadh ghéar den diabhal aige. Breá nach bhfanann sé thiar sa mbaile, muran fada aniar atá a chosa dhá thabhairt anseo
 
Cén chiall nach mbeifeá beo deifreach mar a bheadh gasúr agus gan a bheith ag ligint don fhéar fás faoi do chosa
 
Mharaigh sé muic faoi Nollaig — ceann a bhí suas le chúig clocha déag meáchain ar a cois. Chuir sé oiread na fríde againn — díol béilí amháin. Níor dhéircí dhúinn é. Dar mo choinsias, níor chomaoin dó. Dheamhan ceo a bhí anseo ariamh nár roinneadh droimscoilte leis — nár roinneadh sin. Beidh a shliocht air: an rud céanna a dhéanamh leis aríst
+
Má tá tú in ann do chosa a choinneáil tirim, scaithín eile, tá muid ionann is ag deireadh na heasca anseo
TUILLEADH (1) ▼
As deireadh na faidhleála, ba mhian leis a dhul ar láíocht, ach diabhal cos an chinn eile nach ag borradh leis an achrann a bhí sé
+
Tá cois deiridh na cathaoireach briste
TUILLEADH (6) ▼
Tá na cosa deiridh buailte suas aici
Tá rud eicínt uirthi i gceann de na cosa deiridh
Dhá bhfeictheá í ag éirí ar a cosa deiridh
Thóg sí tairne i mbradán na coise deiridh
Shílfeá nach bhfuil aon tapa mhór inti as na cosa deiridh ar chaoi ar bith
Thosaigh sé ag cur a chosa deiridh uaidh — thosaigh sé ag cur a chosa uaidh (fc. cos)
 
Níl le feiceáil di le deireanaí chor ar bith. Meas tú ar ghlan léithe aríst. Dheamhan a cos nó ghlan!
+
deis
Ghabhfadh sí thart ar an mbóthar anois gan beannú duit. Tá sí an-mhór inti féin i gcónaí, té (cé) nach mórán le cois na sláinte atá aici anois. Má tá sí in ann snáth a choinneáil faoin bhfiacail, 'sé a clochneart é. Ach tá an onóir inti ina dhiaidh sin — an onóir gan deis
TUILLEADH (6) ▼
An bhfeiceann tú an deis atá ar an mbaile anois aici — ar scáth aon bhean amháin. Ba mhaith suaimhneach an baile é seo shul má leag sí a cois istigh ann. Ach d'éireodh di: tháinig sí as tír an achrainn
Chonaic tú an deis a bhí ar chois an asail ar maidin. Bhí sé ag imeacht ar thrí cosa. Casadh i ndrochphas eicínt aréir é — mura in iothlainn Mh. é. Ní bheadh carghas ar bith aige sin é a dhonú
Is caillte an deis atá mar sin air ag imeacht ar thrí cosa. B'fhéidir dhá mbeireadh sibh air, agus breathnú ar an gcrúib, go mbeadh a fhios agaibh céard atá ag goilliúint air
Chaith mé an lá ag tarraingt an tobáin in aghaidh deise, leisce P. Mh. a chur dhá tharraingt scaití in aghaidh a dheise féin. Dhá n-athraíodh muid mar a bhí againn a dhéanamh, thitfeadh seisean i mbun a chos faoi. Dheamhan mórán gaisce a bhí air mar a bhí sé féin
Chuirfeadh sí cosa beaga faoi na glasógaí ag caint. Mo léan géar nach aici atá an teanga ar a deis. Bheadh sé fánach ag mo leithidese a dhul ag coinneáil cabaireachta léithe
An dó ar chúl daoradh a chuir ó dheis muide trí huaire. Tá boc ag S. Mh. chomh cam le cois deiridh cait
 
deo
Go deo go dtuma tú na cosa sin i bpoll criathraigh, beidh siad sin (creagáin) ag plé leat
 
deoch 1
"An té a bhíos thuas óltar deoch air: an té a bhíos thíos buailtear cois air" — bíonn meas agus ollghairdeas don fhear mhór, ach níl le fáil ag an bhfear dólom ach chuile dhuine éirí ina mhullach
+
deoir
Anall leis go dtí mé os comhair a raibh ann. 'Tá tú agam,' arsa seisean. 'Thusa a dhíol an bhodóig liom a bhí tolgtha.' Fhóbair dhom titim i mbun mo chos. Ní thabharfainn deoir fhola le náire.
TUILLEADH (1) ▼
B'fhurasta a aithinte air go raibh sé diomdhach dhuit nach bhfuair sé cead a choise. Bhí an deoir faoina shúil
 
Is dócha go bhfuil an mac siúd atá ina shagart acu ag coinneáil deoladh leo anois agus aríst, má tá aon cheo de bhrabach air féin. Ní mór dóibh rud eicínt anois ó dhuine eicínt ar a son féin. Diabhal mé nach bhfuil tada le cois na trócaire acu
 
Má théann duine ná deoraí isteach ansin anois nó go gcruaí sé sin, déanfaidh siad ciseach dhe aríst théis mo chuid anró. Mar sin tá mé ag cur aithne oraibh gan aon duine a ligean ina ghaire, nó má sheasann aon duine air fanfaidh lorg na gcos ann
+
dia 1
Dia linn agus Muire, agus Nell Mhór thar mo cheann agus thar mo chosa!; Dia linn, agus thar mo cheann agus thar mo chosa an té is mór leis mé — dá mbaintí leagan asat, ceachtar den dá rud seo a rá: ainm duine eicínt nach dtaitneodh leat, nó a bheadh in t'aghaidh a lua
TUILLEADH (5) ▼
Dia linn agus Muire, agus J. Ph. thar mo cheann agus thar mo chosa
Dia linn agus Muire, agus bean T. Mh. thar mo cheann agus thar mo chosa! Ní bheadh sí i ndiaidh na tuairte sin orm!
Bheadh faitíos orm láimh ná cois a leagan air agus gan a fhios agam nach séalú idir mo dhá láimh a dhéanfadh sé. Tá an t-anam caite ann mar atá sé. Is beag leis é ar chaoi ar bith
D'éirigh Dia liom gurb iad mo chosa a tháinig ar an talamh i dtosach — thug Dia dhom srl.
Tá sé baclámhach ó bhroinn. Agus dheamhan a bhfuil thairis sin de theanntás aige ar na cosa ach oiread. Go deimhin is duine le Dia é, go bhfóire Dia orainn!
+
dia 2
Tháinig an Satharn agus d'imigh sé, ach dheamhan cos Ph. a tháinig
TUILLEADH (1) ▼
Dheamhan a chos sin a fhillfeas go Luan an Bhrátha. Tá baol air. Ó dhealaigh sé uathu aon uair amháin, ní thaobhóidh sé aríst iad
 
diabhal 1
Diabhal a chosa nár ionsaigh mé!
+
diabhal 2
Tuilleadh diabhail aige nár fhan sa mbaile, mura fada soir a thug a chosa é! (eascainí atá an-choitianta)
TUILLEADH (1) ▼
Níl rud ar bith in ann an diabhal a dhéanamh ort ach cosa fliucha
 
Ba diachta dó nár fhan sa mbaile. Is fada siar a thug a chosa é. Cár fhága tú an cunórtas ar ndóigh! M'anam féin muise dá mbeadh seisean buailte síos — nár lige Dia an fear bocht! — gur fada go gcuimhneodh J. Mh. a theacht aniar do shiúl a chos ag breathnú air. Tá baol beag air go deimhin
+
diaidh
Ní fhaca aon duine í i mbóthar ná i mbealach le cúig nó sé de bhlianta nach bhfeicfí eisean agus cois ina diaidh aige
TUILLEADH (1) ▼
Ní raibh sé ariamh nach mbeadh cois i ndiaidh na huaisle aige — ag cuimilt leis an uaisle; fonn caidrimh leis an uaisleacht