idir (50+)
→
faitíos
B'fhada a chaith sí idir fonn agus faitíos, ach chuaigh ag an bhfonn ar an bhfaitíos uirthi sa deireadh, agus m'anam ón diabhal go ndeachaigh sí ag an damhsa. Tháinig an t-athair i lár an mheán oíche thall agus fás fuinseoige aige, agus thosaigh sé ag gleadhradh an dorais leis …
→
feadhain
Níl garraí ar an bhfeadhain agam nach bhfuil foirgthe mar sin. Dheamhan uabhar i dtada ar chuma ar bith ach i ngeosadáin. Níl ann ach nuair a bhíodh feamainn ghaineamh ag dul idir stucaí go mbíodh an talamh salach. M'anam gur sailí go fada anois é thar éis nach bhfágtar gionnóid shalachair ann
+
→
feáin
Ní bheadh fí ná feáin air mura bhfaigheadh sé an ágóidín sin le pósadh, agus nuair a fuair, ba bheag an suaimhneas a rinne sé léithe. Nár réití Samhain ná Bealtaine eatarthu muis!
TUILLEADH (1) ▼
Beidh sé isteach agat anois gan mórán achair idir chlár is chuinneog. Tá sin chomh siúráilte agus atá an feáin ar an móin. Níor fhága sé an baile seo ariamh gan a theacht ar cuairt anseo
→
fliuch 2
Déarfainn féin gur fliche an carraigín seo inniu ná inné, agus shílfeá nár buaileadh aon deoir bháistí air idir dhá am
+
→
focal
Tá láimh agus focal eatarthu — tá láimh agus focal tugtha acu dhá chéile; tá gealladh pósta tugtha acu dhá chéile
TUILLEADH (1) ▼
Tá láimh agus focal idir í fhéin agus S. Mo chreach mhaidne an láimh agus focal sin muis. "Gheall tú dhom agus rinne tú bréag liom go mbeifeá romham ag cró na gcaorach". Sin é a fhearacht aici sin é. Ní fhanfadh sí dhá mhionóid leis dhá bhfaigheadh sí a mhalrait
→
frídeoir
Chuaigh sí go frídeoir i bhfarraige ar an gcéad abhóig in Éirinn. Shíl mé go raibh muid réidh. Dheamhan muise gurb in é an lá a raibh mise idir an t-aighre agus an tanaí ceart críochnaithe. Ach d'éirigh linn a ceansú ina dhiaidh sin
→
féar
Cén uair a bheas na muca sin le díol má fhágann Dia againn iad? Faoi Shamhain seo chugainn. Céard a thógfas na daoine idir dhá am … Faigheann na ba bás an fhad is a bhíos an féar ag fás
+
→
cleite
Rug sé air, idir chorp chleite is sciathán, gur thug sé an tsráid amach dhó — rug sé air mar bhéarfadh sé ina ghabháil air; rug sé air ar fad
TUILLEADH (14) ▼
Chaith sé amach é idir chorp chleite is sciathán.
Ní dhearna sé filleadh ná feacadh, ach breith ar Sheán Mh. idir chorp chleite is sciathán, agus é a leagan istigh sa gcarr.
Béarfaidh mé idir chorp chleite is sciathán ort, mura ndúna tú do bhéal, agus caithfidh mé amach sa bhfarraige thú.
Chuaigh sé faoi gur ardaigh sé suas é idir chorp chleite is sciathán.
Dheamhan easna dhó nach mbeireann ar an gcapall idir chorp chleite is sciathán, agus nach gcaitheann sé amach thar sconsa an gharraí gabhann í. Tabhair fear air sin! (Maitias Ó Dubháin — an fireannach lúfar — a bhí in ainm is é seo a dhéanamh)
Bhí sé meata ag an ngamhain an áit nach ngabhfadh sé amach an bhearna dhó, agus ná raibh ann mura mbeireann sé chuige ar an ngamhain, idir chorp chleite is sciathán, agus nach gcaitheann sé amach thar an gclaí é.
Dheamhan mac an éin a d'fhága sé sa teach,nár chaith sé amach idir chorp chleite is sciathán. 'Sé nach raibh i bhfad ag bánú an tí.
Chuir sé triúr póilíos leis fhéin glanoscartha thar shlat an droichid, idir chorp chleite is sciathán. Cá'il an té a dhéanfadh anois é?
Tá E. chomh láidir le tarbh. Chonaic mise é lá an t-am a raibh an motorbicycle aige. Buaileadh suas air é thoir ag tigh D. agus bhí sé dhá shá anoir chomh fada leis an teach seo. Ba mheata leis an sá, agus dheamhan ceo a rinne sé, ach é a ardú faoin ascaill, idir chorp chleite is sciathán, gur leag sé istigh ar an urlár anseo é!
Ardaigh leat é, idir chorp chleite is sciathán as seo.
Fuair sé greim cúl cinn air agus thom sé sa lochán é, idir chorp chleite is sciathán.
Má chloisimse mórán eile sceaimhínteachta agat, béarfaidh mé ort idir chorp chleite is sciathán agus buailfidh mé do smut amuigh faoin tsráid.
Ba liopastach an píle mná í ach rug mé uirthi idir chorp chleite is sciathán gur thug mé anall trasna na cora í. Is maith a chruthaigh mé uirthi agus a theacht tirim.
Níor iarr duine ar bith ort do chleite a chur sa gcaint. Eadrainn fhéin a bhí sé ó thús deireadh go tosaigh.
Tá cion tí idir chaon bhord dhíobh. Deamhan bréag ó chuaigh sé ag leagan amach iomrachaí ann, nach é a rinne na cláirseachaí fada fairsinge
+
→
cora
An Chora Bheag (rédhroichead atá ann), Cora na gCaorach, An Chora Bhreac, Cora idir Dhá Dhoire, Cora Bhun na hAbhann, srl. (ainmneacha coraíochaí atá ar abhainn an Spidéil)
TUILLEADH (1) ▼
Sciorr mé sa gcora agus crochadh mé idir chorp, chleite is sciathán gur thit mé i ndiaidh mo mhullaigh san abhainn. I nDomhnach, shíl mé go raibh mé báite.
+
→
beart
Caithfidh tú a theacht aistear eile. Tá beart go maith idir an racáil agus an munachar sin thíos.
TUILLEADH (1) ▼
Chuirfeadh sé a rogha beart ar asal gan éirí faoi. Ní shílim gur éirigh sé faoi aon bheart ariamh. Ach is olc an faisean do dhuine é sin a thabhairt faoi ndeara dhó fhéin. Is fánach an chaoi a mbainfeá stangadh asat fhéin ag tógáil beart idir do dhá láimh.
+
→
béalóg
Tá béalóg bheag idir a clárfhiacla — scáine nó séanas beag.
TUILLEADH (1) ▼
Tá béalóigín idir dhá fhiacail léithe — mar a bheadh fiacla scagacha aici.
→
coigéal
Tá coigéilín farraige aníos idir an chorach agus an talamh ann, agus d'fhéadfá rith cladaigh a thabhairt di (don bhád) suas ann.
+
→
bocht 2
Ní raibh aon cheo le rá ag aon duine leis. Bhí chuile dhuine, idir bhocht is nocht buíoch dó, agus dar a shon nach mbeadh, arae ba bheag an ollóid an duine bocht.
TUILLEADH (2) ▼
Tá an ealaín chéanna ag siúl leob fré chéile, idir bhocht is nocht.
Is aon chineál amháin iad idir bhocht is nocht — 'sé'n dream amháin (na daoine céanna, an mianach céanna daoine) iad idir bhocht is nocht.
→
brachán
Shílfeá nach mbeadh roinnt punann ná dornán eatarthu, agus 'sé an chaoi bhfuil siad anois go bhfuil an brachán dóirtithe.
→
bruach
"'Sí an tSionainn Mhór a chuaigh eadrainn, a bhí líonta suas go bruach" (líne as Mná Deasa Locha Riach)
→
bríthín
Is beag an baol gur istigh ag breathnú idir an dá shúil ar chailleachaí a bhínnse nuair a bhí mé fhéin in mo bhríthín óg.
+
→
aer
Idir an t-aer agus an talamh — samhlaítear gurb eo leath bealaigh idir na flaithis agus an domhan seo.
TUILLEADH (5) ▼
Nuair a bhí Dia ag caitheamh Aingeal an Uabhair agus na haingle eile amach as na flaithis, dúirt Mícheál Ardaingeal leis dhá leanfadh sé dhá láimh gur gearr go mbeadh na flaithis bánaithe aige. 'Mar atá siad bíodh siad, mar sin,' adeir Dia. Agus an chuid acub a bhí in ifreann, d'fhanadar ann; an chuid acub a bhí ar neamh, d'fhanadar ann, agus an chuid acub a bhí idir an t-aer is an talamh d'fhanadar ann, agus tá siad idir an t-aer agus an talamh ó shin (sliocht as scéal faoin gcaoi ar caitheadh Aingeal an Uabhair as na flaithis)
Deir siad nach bhfuil ríochan ar bith lena bhfuil d'ainsprideannaí idir an t-aer is an talamh agus nach bhfágfaidís duine ar bith beo murach ag súil go ligfidh Dia isteach go flaithis iad Lá an Bhreithiúnais.
Is mó na hainsprideannaí, adeir siad, atá idir an t-aer agus an talamh ná in ifreann fhéin.
Ag imeacht idir an t-aer agus an talamh a chonaic sé an rud, sábhála Dia sin
Sin é an chaoi a bhfeicfidh duine iad, idir an t-aer is an talamh, diúltaí muide dhóibh!