→
isteach
sín (50+)
Thug sé feadhnach dom agus taoscán fuisce ann. Sin í clár na fírinne dhuit! 'Ara céard atá anseo,' adeirimse. 'Níl aon ghloine agam,' adeir sé. 'Ól foracún agus nuair a bheas do sháith agat sín agamsa é'
+
→
fiar
Bhí sé sínte ar an teallach ar fiar — ní raibh sé sínte díreach ach claonta
TUILLEADH (1) ▼
Ní chodlódh aon duine beo néal in éindí leis ar leaba. 'Sé an chaoi a síneann sé é féin ar fiar — trasna ó chois na leabthan go dtí an cúinne is faide uaithi sin ag a ceann
→
fáideog
Tá mé faoi fháideogaí fuara ar fad an áit a raibh mé sínte sa gcoirce sin. Nach diabhlaí sin anois! An chruach a bhuail muid inné, ní raibh ceann dhíobh ag gabháil léithe
→
cadhail
Is beag an dochar dhó a bheith sínte fhéin, má bhí sé dhá chaidhleadh le sneachta ar feadh an lae mar sin, agus gan foscadh ná dídean aige ach mar a bheadh lorg coise na bó ar an gcnagaire (fc. cnagaire)
→
caothach
Tá an-chruas sa sliabh atá ag síneadh le L. F., ach maidir leis an íochtar anuas anseo, caochphoill agus cíocraí agus caothachaí fré chéile é.
→
carn
"Dhá mbeadh sé ag cur na díleann agus an sneachta a bheith dhá charnadh aduaidh; Agus le mo ghrá dhá bhfaighinn cead síneadh, bheinn chomh haoibhinn leis an eala ar cuan" (as Díomua Rí na hAoine)
Tiocfaidh an-uair as an aimsir choimhthíoch seo. Tá an oiread báistí caite anois aige agus gur triomach go Samhain é. Cothramacan síne na huaire a mhic ó!
→
coirpéis
Níl mórán coirpéise ar bith ag an teach sin. Tá mé ag ceapadh gurb in é an fáth a mbreathnaíonn an ceann chomh sínte air.
Déanfaidh sí sin an-rúisc mná, sin nó tá sí fhéin agus a cosúlacht in aghaidh a chéile. An bhfeiceann tú an síneadh atá fúithi cheana fhéin, agus gan í ach trí déag nó ceathar déag.
+
"Comhar na gcomharsan agus cothromacan síne na huaire an dá rud is cinntear bith" (leathfhocal) — níl rud ar bith is cinnte ná go gcoinneoidh na comharsana le chéile i gcúrsaí oibre, agus go gcúitítear dea-shíon lena comhfhad nó a cóimhéad de dhrochshín, agus a mhalrait.
TUILLEADH (22) ▼
Deir na seanfhondúirí gurb iad an dá rud is siúráilte amuigh comhar na gcomharsan agus cothromacan síne na huaire. Well, níl locht ar bith ar chothromacan síne na huaire, ach 'sé mo mheas go bhfuil comhar na gcomharsan caite in aer. D'fheicinnse le mo linn fhéin iad agus dheamhan ceann oibre dhá mbeifeá a dhéanamh — crapadh an fhómhair, ag baint mhóna, ná ag bualadh coirce — nach mbeadh daoine sa mbealach ar a chéile a chúnamh dhuit. Ach dheamhan meitheal a d'fheicfeá in aon áit anois. Caitheadh an obair sin i gcártaí. 'Sé do chlochneart é scorach a fháil a ligfeadh súgán dhuit, tada leis.
Má tá comhar na gcomharsan as gnás, tá cothromacan síne na haimsire fós ann, agus beidh go dté an saol ar suíochan. Níl aon duine in ann an aimsir a athrú ach Dia, moladh go deo leis.
Uair bhreá a thiocfas as an bhfearthainn agus as an bhfearadh gráin seo, agus ó thiocfas sé ar bhreáichte chor ar bith, gheobhaidh tú tamall di. Tá air (aige) uair bhreá a thabhairt uaidh go ceann fada anois. Cothromacan síne na haimsire, nár chuala tú ariamh é.
Dhá mba báisteach go Nollaig é, caithfidh sé cothromacan síne na huaire a thabhairt uaidh uair eicínt.
Má thagann an geimhreadh go maith, san earrach a thabharfas sé cothromacan síne na huaire uaidh. Luíonn sé le réasún, mura dtuga sé an drochaimsir uaidh sa ngeimhreadh, go gcaithfidh sí a theacht san earrach.
Samhradh riabhach, fómhar grianmhar. Sin é cothromacan síne na huaire. Má bhíonn samhradh fliuch ann, tiocfaidh an fómhar thar cionn. Caithfidh sé.
Má chothaíonn sé an ghlasaimsir seo i bhfad eile, dheamhan a fhios beo cén aimsir bhreá a thiocfas ina diaidh. Deir siad nach bhfuil rud ar bith is siúráilte na cothromacan síne na huaire.
Tá faitíos orm, ach grásta Dé, má bhriseann an uair bhreá seo go dtiocfaidh seal maith drochaimsire nó breacaimsire. D'éireodh dhó agus ar thug sé d'aimsir bhreá uaidh le tamall. Níor tháinig triomach ariamh nach dtiocfadh cothromacan síne na huaire ina dhiaidh.
Caithfidh ana breá eicínt a theacht as an ngairfean seo, nó mura dteaga, níl cothromacan síne ar bith ann, agus chuala muid ariamh go raibh.
M'anam muise nach raibh aon chothromacan síne i mbliana ann, más in é do scéal. Nach bhfuil ceann faoi air ag báisteach ó tháinig an bhliain. Dheamhan seachtain bhreá a tháinig as a chéile ó Lá Fhéil Bríde seo caite.
Tá marach eicínt ar an saol nó ar na daoine agus an chaoi a bhfuil an uair. B'iontas é anois dhá dteagadh lá breá. Ba mhór i gceist ag seandaoine cothromacan síne na haimsire, ach i nDomhnach, d'fhéadfaí sneachta a chaitheamh ar a lorg anois.
Deireadh M. Ph. fadó nach raibh rud ar bith chomh siúráilte le cothromacan síne na huaire, ach dhá mbeadh sé básaithe faoi chéad, deirimse go dtug sé a éitheach. B'fhurasta ar tháinig de laethantaí ar fónamh i mbliana a chomhaireamh — b'fhurasta sin.
Muran treall ar bith atá ag bualadh na haimsire, dheamhan cothromacan síne a tháinig i mbliana, ná cuid dhá theacht. Nach ina círéabachaí atá an aimsir ar fad ó thús na bliana.
Tá sé fhéin ag fáil cothromacan síne na huaire anois, agus m'anam nach bhfuil mise ina dhiaidh air. 'Sé cóir Dé é agus an cheird a bhí air fhéin tamall — slat dá thomhas fhéin; an cleas a ghníodh sé fhéin ar dhaoine eile, tá sé ag teacht ar ais ar a mhéis fhéin anois aige.
Chomhuain is a bhí an dá sheanfhear bhochta sin ansin ag béal an dorais aige, chaith sé a shaol ag meabhrú do lucht cuarta chuile bhiorán dá bhféadfaidís a dhéanamh orthub a dhéanamh dhóibh. Dheamhan duine sa tír anois nach ag déanamh bioráin air fhéin atá. Níorbh é leathchóir Dé é mura dteagadh cothromacan síneadh na huaire ar ais air fhéin.
Dheamhan mórán díol trua í, má tá sí fhéin ag fáil cothromacan síne na huaire anois ó bhean a mic. Dheamhan leath an chirt a dhéanfadh sí léithe, dhá mhéad dhá ndéanadh sí uirthi, arae mharaigh sí fhéin an tseanbhean bhocht a fuair sí sa teach sin roimpi — máthair an fhir.
Foilseoidh Dia é fhéin ar an té a dhéanfas an éagóir. Is iomaí créatúlacht a rinne an diabhlánach sin ar dhaoine bochta, ach tá sé fhéin ag fáil cothromacan síne na huaire anois, agus dheamhan mórán cáis ag aon duine céard a gheobhas sé ach oiread.
Bhí power sách fada ag an dream sin, agus má bhí fhéin, b'olc iad faoi. Anois tá cothromacan síne na huaire ag teacht orthub fhéin, agus go dtaga!
Dheamhan mórán scéil an ceann céanna hé brí cén millteanas a dhéanfaí air. Nach ag déanamh millteanais a chaith sé fhéin a shaol! Ach ní móide go dtaitníonn leis cothromacan síne na huaire a bheith ag teacht ar ais ar fhéin anois!
Mura dtige cothromacan síne na huaire ar sa saol seo, tá an chéad saol eile roimhe, tús na breithe ag Mac Dé! Níorbh é cóir Dé é, mura gcuirtí peiriachaí eicínt air, agus an splíontaíocht agus an spídiúlacht a thug sé fhéin do thuilleadh.
M’anam go bhfeicfidh tú go dtabharfaidh an cliamhain cothromacan síne na huaire dhó anois, agus má thugann féin, is beag an scéal é agus an droch-cheann a chaith sé fhéin lena athair bocht.
Is maith an scéalaí í an aimsir agus ní bheadh a fhios agat nach é cothromacan síne na haimsire a thiocfadh ar ais ort fhéin fós.
→
bealach
Tá a chuid talúna uileag i mbéal an bhealaigh. Is leis an réimse talúna sin atá ag síneadh le bóthar ó thuaidh.
→
béalóg
Tá béalóg de bhearna ann agus féadfaidh tú an buicéad a shíneadh isteach thairti chuig an lao — maolbhearna
Dheamhan lúd ná láthar sa díthreabhach siúd. Má thugann tú aon chniogaide amháin dó, fágfaidh tú sínte é.
Breá nár scaoil tú an craobhmhúirín sin thart agus gan a dhul i gcleithiúnas thú fhéin a fhliuchadh. Diabhal rud a bhuail ariamh thú is measa ná slaghdán samhraidh. Fhóbair gur fhága sé sínte mise anseo an bhliain cheana.
→
bríthín
Is beag an chroith a d'fhaighinnse sa dá leathchéad a shíneadh nuair a bhí mé in mo bhríthín óg mar thusa.
Bhí sí ag ól an leanna go ndearna sí béiceadán di fhéin. Ansin shín sí siar ó chluais go rioball agus cailleadh í. Ba é an feall é, arae ba bhreá feiceálach an bhó í, agus an-bhó bhainne.
+
Is beag an bhoige shíne í.
TUILLEADH (3) ▼
Níl a leathoiread den bhoige shíne ag siúl léithe.
Ní bhfaigheadh sí ina claonta an oiread sin boige shíne a bheith inti agus go gcaithfeadh sí scilling ag an ngasúr —'Sé a nádúr a bheith crua coinneálach agus ceanúil ar an airgead
Cé uaidh a dtug sí an bhoige shíne chor ar bith? Ba chruaichte é a hathair ná na clocha.