Foclóir Mháirtín Uí Chadhain

seasamh (82)

 
dairt
Ní obair atá ar na bóithrí sin chor ar bith. Caitheamh dairteachaí atá inti i gcomórtas oibre. Chonaic mise fadó nuair a bhí muid ag obair thuas ar an s., dhá dtógthá do cheann chor ar bith, gheofá bóthar abhaile. Bhí siad dubhghéar. Chonaic mé meitheal ar fad — chomh maith le scór fear — dhá mbriseadh in éineacht ann aon lá amháin faoi seasamh ag éisteacht le fear a bhí ag gabháil fhoinn. Ní raibh siad ala an chloig féin ina seasamh, nuair a díbríodh abhaile iad
 
dall 3
Ní raibh a sheasamh agam ann ní b'fhaide. Bhí mé do mo dhalladh le sáile ann. Ach dar fia bhí freagairt ann. An-pholl iascaigh é dhá mbeadh acmhainn ag duine fuiríocht ann
 
danra
Sin é an fear is danra a chonaic mise i gcaitheamh an tsaoil ariamh. Bhíomar thíos ansin oíche — mé féin agus S. — agus muid ag ól. Tháinig seisean ann. Gluigheadh (glaodh) deoch agus deoch agus deoch eile, nó go raibh an triúr againn sách tomhaiste. Bhí sé domhain go leor san oíche an tráth sin, agus barr ar an diabhal mura raibh na F. bheaga bhreaca sin ag cur achrainn orainn. Brat acu ann agus gan againne ach an triúr againn féin. D'iarr muid míle uair air a theacht abhaile. Bhí muid ag tuineadh agus ag achainí air a theacht linn, ach dheamhan filleadh ná feacadh a d'fhéadfadh muid a bhaint as, ach ina sheasamh ansin chois an chuntair ag buachailleacht a phionta. Ba é an diabhal ba danra é a chonaic mé ó rugadh mé
 
daor 1
Casadh S. Th. istigh liom ag an mbearbóir, agus b'éigean dom deoch a thabhairt dó. Cé a thiocfadh isteach ina (ár) mullach ach M. Th. agus S. F. Ní raibh a dhul anonn ná anall agam, ach seasamh don bheirt sin freisin. Bhris mé mo ghloine agus b'éigean dom íoc uirthi. Idir chaon tsórt, ba daor an bearradh orm é sa deireadh
 
daor 2
"Ansiúd a chífeá an diabhal ina sheasamh; scála thrína láimh agus é ag fuarú braiche leis; ag cur tart ar m'anam agus dhá dhaoradh; agus dhá chur go hifreann ag fulaingt na bpianta". As Aithrí Sheáin de Barra
+
Tá muis, agus daorbhasctha go leor. Breathnaigh tusa ar an bpraghas a bhí ar bheithígh le linn an chogaidh cheana. Dar ndóigh ní bheifeá in do sheasamh ar chlár an aonaigh nuair a bheidís fuadaithe uait agus do leathcheád punt istigh i gcúl do ghlaice. Deirimse leatsa go bhfuil saothrú ar do leathchéad ar na haontaí atá anois ann. Bhí siad a thrí oiread an cogadh cheana. Agus deir tusa ina dhiaidh sin nach bhfuil daorbhasctha dóibh. Mo chreach mhaidne do cheann
TUILLEADH (1) ▼
Más leatsa fear a fháil nach bhfuil daorbhasctha ina churachóir, gabh siar ansin thiar i S. agus faigh T. Th. Sin é an curachóir agat. Chonaic mé ag seasamh amuigh ar an meath mhóir ar fhaoitíní é, lá a raibh scoilb dhá gcur i dtithe istigh anseo: lá a raibh sé ag séideadh aniar aduaidh. Tabhair lá deannachtach air. Níor chorraigh sé go tráthnóna. Dheamhan an trólar a dhéanfadh na farraigí a bhí ann a bharraíocht — dheamhan é muis
 
de
Ní raibh sé de neart ionam éirí i mo sheasamh leis an ocras
 
deacair 1
Cuirim léan agus deacair uirthi, seasamh fada ar chosa laga aici, agus marú an Chróín uirthi mura bhfuil sí sách!
 
Is fadó fiannach an lá ó bhí na deachmaí sin ann. Ní hé an ministéara a chruinníodh chor ar bith iad, ach bhí proictéara aige a théadh thart. Chuala mé an tseanmhuintir ag rá go mbíodh conacra acu thíos i mB. an Ch. agus go bhfágaidís na hiomrachaí ansin gan baint go dtigeadh sé féin agus go mbaineadh sé iad. Gach deichiú hiomaire a d'fhágaidís aige. Déantaí an cleas céanna le na stucaí coirce: stuca as chaon deich stuca a fhágáil gan tarlú, nó go dtugadh an proictéara leis é. Ba in é dualgas an mhinistéara. Bhí na daoine in ainm is an teampall gallda a chothú freisin. Thigeadh na sagairt ansin, agus chaithfidís a ndualgas féin a fháil: coirce freisin. Sin é an uair a raibh an chreachadh ann. Chuile dhuine agus a bhuille féin ar an duine bocht. Ba doiligh dhó é a sheasamh eatarthu … Ní raibh cur in aghaidh dualgas an tsagairt chor ar bith, ach chloisinn na seandaoine ag rá go mbídís ag blaoch i dtóin an phroictéara nuair a thigeadh sé i gcoinne an deachma, nó dhá dhalladh le scrathachaí ó chúl an chlaí. Bheadh rud ar a shon agat dá mbeirtí ort. Chuirfí isteach thú (sa bpríosún). Ach ní raibh baol orthu siúd go raibh siad chomh hadhartha agus go mbéarfaí orthu. Measaim go mbíodh an ministéara féin ann scaití, mar chuala mé P. N. ag rá nuair a bhí siad ina bputaí, go gcuirtí suas leo a dhul isteach ar chúla an chlaí ag fuagairt i ndiaidh an mhinistéara: "a mhinistéirín cár fhága tú do bhean?" Deir siad gur sagart a d'iontaigh, a bhí sa ministéara a bhí anseo … (Cuntas faoi na deachmaí sa gceantar sin ó Sheán Ó Beáin, Páirc Gharbh, An Carn Mór, Baile Chláir)
 
Is beag an dochar dhó a bheith deallraithe fhéin agus gan aon tsnáth air thairis siúd. Ar ndóigh, níl aon fhear beo in ann a sheasamh ar scáth an méid siúd éadaigh
 
deamhan 1
Dheamhan seasamh fhéin a rinne sé, ach fanacht ag siúl
 
Ba deamhnaí an seasamh a bhí aige ar feadh an lae inniu. Chaillfeadh sé na fiannaí
 
déan 1
Gheobhaidh an lá rud le déanamh agus seasamh (tirim). Tá an-smúit ann. Sin dúchan báistí amach ar an bhfarraige. Dhá dtugadh sé traíáil dhom a bheith ón bportach, dheamhan a n-abróinn go brách leis: 'Rinne tú go dona é,' ná cuid de rá!
 
Chaith S. amach i ndiaidh a mhullaigh ar an tsráid é agus ba é a dhéanamh leis é freisin. Ní raibh aon ghair ag S. seasamh leis ní b'fhaide. Chaith sé an oíche ag ullmhúchan achrainn — an spliota bradach
 
Lá de na laethanta deannachtacha sin i dtús an Aibreáin a bhí ann: laethantaí na seanbhó. Bhí mé ag fódú súileog fhataí i ngarraí Mh. G. Ar éigean saoil a bhí mé in ann seasamh ar an iomaire idir dhá ráig. Shantaigh mé míle uair a dhul abhaile, ach déarfainn liom féin aríst nuair a d'fheicfinn fáfall beag triomaigh aige, go mbaininn scaitheamh eile amach. Tháinig P. anuas an bóithrín agus chuir sé cara chainte orm. 'Cá'il tú ag dul,' adeirim féin. 'Síos ar snámh,' adeir sé. Shíl mé féin gur ag déanamh grinn a bhí sé, gur chuala mé aríst ag dream a bhí síos ag an gcladach nárbh ea. Ní raibh sé seachtain ón lá sin go raibh sé i mBéal Átha na Sluaighe (sa ngealtlann)
 
Oscail suas an doras agus lig isteach deannóidín ghaoithe. Is mór an fionnórtas ar na daoine í. Tá an oíche an-mheirbh … An bhfeiceann tú P. seo thuas nach dteagann aon deannóid ina ghaire ó bhliain go bliain ach an dá dhoras agus a bhfuil d'fhuinneoga sa teach dúnta aige. Is mór an seasamh aige é
 
deas 1
Ólfaidh sé foracún anocht, agus má ólann féin, 'sé atá deas air! Go deimhin ní chuirfidh sé aon ghearranála air, mar a chuireadh sé ar an athair nuair a theagadh sé ar turn an deoch a sheasamh. 'Chinnfeadh orm níos mó dhe a ól,' adeireadh an creagaire. 'Airím gearranála ag teacht orm fhéin'
 
Rug sé greim barr láimhe ar mo dheasóig agus théaltaigh sé leis isteach an doras mé. Níor airigh mé choíchin nó go raibh mé in mo shuí ar chathaoir istigh sa bparlús aige. Is beag bídeach nár thit mé as mo sheasamh le náire
+
Ní thabharfainnse aon deoir óil dó dhá dtiteadh déidín aige. Bhí sé ina sheasamh thiar ag an gcuntar an-tsuáilceach go deo, agus é ag forcamhás ar chuile dhuine a thiocfadh ag glaoch deoch. Bhain sé féin an lá as an bpionta ag súil le chuile dhuine eile
TUILLEADH (1) ▼
D'fhanfadh sé ina sheasamh ansin gan é a iarraidh go dtiteadh déidín aige. D'fhanfadh. Ní fhaca mé aon duine ariamh is lú treallúis ná é. Níl aon ghnaithe aige a dhul rith coirce ó bhaile choíchin nó is fear é a gheobhas ocras
 
deilbh 1
An Crann Deilbh: "de mhaidí coille a dhéantaí iad. Chaití a dtomhais le riail le fad áirid a bheith iontu agus leithead áirid sna maidí trasna. Dhá chuaille a bheadh ann agus dhá mhaide trasna. Rinne P. M. Mh. ceann acu dhúinne anseo. Níl a fhios agam cá'il sé anois: ag imeacht i chuile áit a mbíonn deilbh le déanamh. Tá sé chomh maith dhúinn anois sneachta a chaitheamh ar a lorg chreidim. Ní deilbh a dhéanfas muide go brách aríst. Ní bheadh na gearrchailí sin in ann aon deilbh a dhéanamh …" Cur síos an tsnátha ar an gcrann deilbh (nó crann deilbhe; tá an dá leagan aige) "an dá chuaille a chur ina seasamh ansin le balla: ceann ag corr na fuinneoige agus an ceann eile tuairim is ag giall an dorais. Ní bheidís chomh hard leis an áiléar sin baileach. An dá mhaide trasna a chur suas orthu: ceann in íochtar agus ceann in uachtar agus iad ag dul isteach iontu in eangaí mar a bheadh leaba. Bíonn rungaí ar nós dréimire sa dá mhaide a bhíos ina seasamh ar a n-éadan: an t-éadan de na cuaillí a bhíos leat. Bíonn buimbiléad tuí ar an urlár agus dhá cheirtlín shnátha air, i riocht is nach mbeidh an snáth ag dul ar fud an tí ort. Ní dhéanfadh sé cúis duit tointe fada na hóinsí a bheith agat! Ansin tosóidh tú ag cur an tsnátha síos ar an gcrann. Crios a dhéanamh an chéad uair. Comhairfidh siad an oiread seo banláí (bandles) den tsnáth — an méid banlámh a bheas le dul san uige (/ɴ′eɡ′ə/) sin. Cuirfidh siad síos an snáth sin ar an gcrann agus beidh siad dhá chur sin síos choíchin nó go mbeidh a ndóthain thíos. Tosóidh siad ar an bpionna (runga) íochtair ar an taobh seo — taobh na ciotóige — agus tabharfaidh siad leo suas é ar na pionnaí — dhá chur orthu ar fiar — ach gan snaidhm ar bith a chur air ar an bpionna, nó go dté siad go barr. Anonn trasna ansin agus anuas ar an deis chéanna ar an taobh eile ó runga go runga go dteaga siad go talamh. Anall trasna go dtí an áit ar thosaigh siad agus ar ais aríst ar an gcaoi chéanna, nó go mbeidh deireadh na gclannaí thíos. Bíonn dhá phionna dhéag suas ar airde na maidí. Scaití bheadh agus tuilleadh. Féadfaidh siad tuilleadh rungaí a chur ann de réir (léar adúirt sé) mar a fheilfeas dóibh. Tugtar céadta sa deilbh den uige léar (de réir) mar is maith leat leithead a bheith ann. Féadfaidh siad hocht gcéad (snáth) nó seacht gcéad a chur ann. Mura mbeadh ann ach seacht gcéad, ní bheadh aon leithead ag an snáth nuair a bheadh sé deilbhthe. Beidh leithead ag hocht gcéad. Nuair a bhíos an oiread seo clannaí thíos ar an gcrann buaileann siad sreangáinín ar an méid sin. Céad a bheadh ansin. Beidh farasbarr leithid san éadach léar (de réir) mar a ghabhfas céadta ar an gcrann. Féadfaidh tú deilbh dhá shnáth a dhéanamh nó dhá shnáth dhéag nó scór má thograíonn tú. Chonaic mé chaon chineál acu. Bíonn chúig chlannaí fichead i chuile chéad. Ní foláir fios a bheith agat cé mhéad céad ann shula bhaineas tú den chrann deilbh é. Nach in é an fáth a gcuirfidh tú síos air é. Comhairfear na clannaí amach ina gcéadta. Beidh an bhean nó an fear atá ag deilbh ag siúl i gcónaí i gcónaí. Ní fheilfeadh dhuit aon bhuille marbh a ligint in do chuid oibre dhá mbeifeá ag deilbh. Is maith an píosa de lá a chaithfeá ag deilbh giota. Sa ngeimhreadh bheifeá an lá leis ar fad. … Nuair a thógtar anuas den chrann é, bíonn an-fhad ann. Bhuailfeadh tú snaidhm nó crios ar chaon chloigeann dhe ansin, agus déanfaidh tú suas ina throisleáin é mar a bheadh gruaig mná ann go díreach. Sin í an uige. Tá sé faoi réir ansin le dhul ag an bhfíodóir … Gan amhras is aon tsnáth amháin a bheas ann. Dhá mbriseadh an snáth sa deilbh, ghreamódh sí ar an bpointe den chuid eile den tsnáth é. Chuirfeadh sí snaidhm air … " (Giota faoi dheilbh shnátha a fuair mé ó m'athair. Rinne sé féin an obair go minic)
 
Má fhágann tú é siúd ar deireadh, ní bheidh aon seasamh faoi chaolachaí an tí leis
 
Bainfidh muid an béilí deireanach as an iasc inniu. Ba mhór an seasamh aige é
+
deis
Ní bhfuair mé aon deis ar aon pháipéar le seachtain, ach chuala mé go raibh na Rúiseánaigh ag déanamh íospairte. Tá siad isteach ar fad sa nGearmáin. Is mór an seasamh ag an nGearmáin bhocht é agus an domhan ar fad dhá cúinneáil. Is gearr uaithi anois cheapfainn
TUILLEADH (1) ▼
Níl aon chall duit a dhul suas an oiread sin staighrí chor ar bith. Tá deis ansiúd le thú a thabhairt suas. Níl ort ach seasamh istigh ann agus gabhfaidh sé suas uaidh féin
 
Deiseal! Deiseal! I bhfad uainn an anachain agus an urchóid! Rith go beo agus faigh fód móna a chuirfeas mé ina béal (bó). Tá fata ina sheasamh ina muineál
 
Ghlac mé déistean air ó chuala mé an méid sin faoi. Níl aon uair dhá gcasann sé dhom anois nach mhó dhá fhonn a bhíos orm gan seasamh ag caint leis chor ar bith. Tá mé bréan críochnaithe dhe
 
deoch 1
Is dona uaidh deoch a sheasamh
 
Chaith mé trí huaire istigh ann aréir agus is beag bídeach nár plúchadh mé le deatach, agus lena raibh istigh ann. B'éigean dom a theacht amach uair nó dhó go bhfaighinn deoladh gaoithe. Ní raibh a sheasamh agam
 
Is diachta dóibh maoin ná brá gill a bheith orthu agus chomh caifeach drabhlásach agus atá siad. Dá mbeadh dúiche an Ch. acu, ní fhágfaidís luach bonn bán uirthi, nach istigh ag mná ósta a bheadh. Is mór an seasamh acu é. Ach ní mhaireann an rith maith don each i gcónaí. Mo choinsias ní mhaireann. Tiocfaidh an lá fós agus dá mbeadh breith ar a n-aiféala acu, dhéanfaidís tíobhas in am
+
diaidh
Chaithfidís seasamh ansiúd i ndiaidh a chéile nó go nglaoití orthu. Bhí muid préachta ag fanacht ann
TUILLEADH (5) ▼
Ní féidir go bhfuil an seantseaicéad sin i ndiaidh a chéile fós. Dar mo choinsias is mór an seasamh aige é. Tá dhá chulaith caite agamsa ó fuair tusa é sin. Thug tú an-aire dhó. Murach gur thug is fadó a bheadh sé ag ceannaí (fear ceirteachaí)
Níl doras ar bith in ann seasamh léithe. Pé ar bith caoi sa domhan a gceanglaím í, ionsaíonn uirthi ag dul i ndiaidh a tóna nó go bhfaighe sí ligean ar an doras. Tabharfaidh sí na cosa deiridh ansin dó, agus chaithfeadh sí an oíche ar fad dhá chiceáil nó go mbriseadh sí é ar uain nó ar éigean
Chuirfeadh fear ar bith i ndiaidh a chúil é, ach cá'il an té atá in ann breith isteach air ná dorna a sheasamh dhó
Bhí mise lá thiar i dT. an Fh. agus mé ag tóraíocht áit a dtugann siad an D. D. air. Casadh seanfhear dom ag crosbhóthar ann. Seanfhear breá gaelach i gcosúlacht. 'Cén áit anseo a bhfuil an D. D.,' adeirim féin. An bhfuil a fhios agat cén freagra a thug sé orm. Is beag bídeach nár thit mé as mo sheasamh. Cén bhrí ach seanfhear mar é. 'Téirigh i ndiaidh do shróine,' adeir sé, 'agus déanfaidh sí eolas duit.' 'Ná raibh maith agat, agus ní hé amháin,' adeirimse … B'fhearr ná sin an rud a chuala mise ag fear as D. Fh. a tháinig ag damhsa thuas tigh Mh. Bh. Bhí an ghráin shíoraí ag M. B. ar fhear ar bith taobh thiar den Ch. Shaighid muid fhéin i bhfear Dh. Fh. é. 'Céard a chas thusa anseo i ndiaidh do mhullaigh,' adeir M. B. 'Ní i ndiaidh mo mhullaigh a casadh ann mé, ach i ndiaidh mo ghléis,' adeir an fear aniar
Ní fhaca mé an t-athair ariamh ag siúl de réir a choise, ach ag bogshodarnaíl i gcónaí. Dhá suíodh sé síos, bheadh sé dhá shníomh agus dhá lúbadh féin go mbeadh sé ina sheasamh aríst. Dheamhan ab é an oiread sin oibre a bhíodh de bharr a chuid furú ina dhiaidh sin
 
Cuirfidh sé seo soir anois pórtar ar an smaois ag Jóín ó chuaigh sé ar chomaoin a chaitheamh chor ar bith leis … Go bhfóire Dia ar do cheann a mhic ó. Deirimse comaoin leat. Tá tusa ag ceapadh go bhfuil sé ag tabhairt Jóín soir go dtí teach an ósta. Tá muis. Soir leat anois ag an tsáil acu go bhfeice tú an dtabharfaidh, agus cuirfidh mé mo rogha geall leat go siúlfaidh sé féin isteach i dteach an ósta agus go dtabharfaidh sé cead an bhealaigh do Jóín, mura dté sé isteach agus a chuid féin a sheasamh. Bíodh a fhios agat anois go seasfadh sé istigh ar an dradaireacht sin leis in aghaidh an chuntair, gan fiafraí dó (de) an raibh béal air. Sin é an cineál tútacháin é féin. Ní bhfaigheadh Dia shúlach an deoir uaidh
 
Cladach díbeartha é. Tá sé ar aghaidh na riteachta ceart. Ba é do chlochneart seasamh ann lá geimhridh. D'fhuadódh an soinneán de do bhonnaíochaí thú. Dheamhan thairis sin de ghaisce sa samhradh féin é
 
Is maith an dícheall don Ghearmánach coc a thabhairt dóibh ar fad. Tá a bhfuil acu ann ina mhullach. Is gearr a thabharfas anois. Tá sé ar na preaba deireanacha cheapfainn. B'ait é agus seasamh an fhad sin féin
+
díle 1
Má chaitheann sé anois í, caithfidh sé an díle di. Osclóidh béal an aeir ar fad. Má theagann drochoíche, giorróidh sí leis an lao beag sin thoir agam. Níl sé sách cruachúiseach fós le drochoíche a sheasamh
TUILLEADH (1) ▼
Nach orthu atá an díle oibre. Deir tú liom gur chaith tú dhá lá agus dhá oíche ag obair as éadan. Ba mhór an seasamh agat é. Dar Dia, ní dhéanfainn é ar éadáil Shasana fré chéile, hé brí céard a gheobhainn ar a shon. Furú cogaidh is ciontach leis sin. A a Thiarna nach orthu atá an súnás ag marú daoine. Sin é an fáth an obair sin fré chéile
 
Má cheannaigh siad football, bainfidh siad a ndíocas aisti tamall agus tabharfaidh siad suaimhneas domsa. Bhí mé reicthe istigh sa teach acu. Ní raibh a sheasamh agam mórán níos faide. Murach gur chrap siad leo, gheobhaidís an tsráid amach. An raibh a athrú le déanamh agam leo?
 
Bhí sé thoir romhainn ag an D. Mh. Choinnigh sé ina (ár) seasamh muid. 'Cá'il do sholas,' adeir sé liomsa. 'Cén solas,' adeirimse. 'Nach bhfeiceann tú an lá ann.' Agus bhí díogarnach lae ann freisin, arae bhí sé ina lá gheal againn ag S. na bhF. 'Níl aon mhaith in do dhíogarnach lae dhomsa,' adeir sé. ''Sé an dlí é go gcaithfidh soilse a bheith ag daoine óna leithéid seo de chlog go dtí n-a leithéid seo de chlog.' Dheamhan a fhios agamsa cén t-am adúirt sé. Dá mbeadh ceachtar den dream eile ann, ligfidís bealach linn, ach thógfadh seisean an mháthair a d'oil é, tá sé chomh doghrainneach sin. Is beag a bheas dhá bharr sin aige muis. Dheamhan ceo!
 
Is mise atá i dteannta ceart anois, agus gan agam ach roghain an dhá dhíogha: é a chaitheamh amach nó a fhágáil istigh. Má chaithim amach é, beidh sé ag stróiceadh ag iarraidh airgid, agus má théann sé sa gceann sin leis, bainfidh sé amach é. Agus má fhágaim istigh é, caithfidh mé féin imeacht mar ní bheadh a sheasamh agam leis. Tá mé ite liobraithe aige mar atá mé
 
Tá an díolúnach de lao sin thoir i ndáil le caillte. Mura ndéana sibh teálta eicínt dhó, ní dhéanfaidh sé seasamh ar bith. Tá sé ina ghoróir thoir ansin i lúbainn an chlaí, agus chuile dheoir den bháistigh dhá bualadh air, agus gan é de ghus ann a theacht anoir faoin gclaí eile ar foscadh
+
díon 1
Tá caitheamh agus cáineadh ar an tuí anois, ach sílim ina dhiaidh sin agus uileag nach raibh díon ar bith a chinnfeadh uirthi. Bhí teas agus teolaíocht inti sa ngeimhreadh agus fionnórtas sa samhradh. Ba é an teach ceann tuí teach na háite seo. An bhfeiceann tú céard atá acu anois: ballaí concrete a dheallródh madadh uisce agus na tileíní suaracha sin atá ar bogadh le chuile shoinneán. D'fhéadfá rud eicín a dhéanamh le díon oíche ghártha, ach ní fhéadfaidh tú tada a dhéanamh le sclátaí ach seasamh in do bhoideoide ag breathnú orthu dhá bhfuadach. Ach an leaba a thomhais na daoine dhóibh féin, codlaídís anois inti. Sin é adéarfainnse
TUILLEADH (1) ▼
Níl díon deor aige aon lá sa mbliain thuas ar an sliabh úd. Shílfeá sa mí-ádh go ndéanfadh sé sórt teálta eicínt dó féin le múr a ligean thairis. Tá an áit siúd chomh sceirdiúil agus go bhfeannfadh sé an fia. Ach is fearr leis seasamh ar aghaidh na riteachta ná anró ar bith a chur air fhéin. 'Sé an leadaí is mó ar a dhá chois é. Ní bhainfeadh sé aon cheart d'obair ar bith eile ach an obair atá air, agus is mór mór an t-ionadh go bhfuil sé ag seasamh léithe sin féin
 
Lig de do chuid diúgaireacht anois, nó dar Dia, tabharfaidh mise luach do chuid diúgaireachta duit. Tá muid reicthe agat ó mhaidin go faoithin agus ó oíche go maidin, hé brí céard atá ort thar is gasúir na tíre. Dá mbeinn chomh maith le Ceaite Heic (níl a fhios anois cérbh í), ní bheadh a sheasamh agam leat. Bheadh ciall diúgaireacht murach gurb í an diúgaireacht chéanna i gcónaí í
 
Bíonn tóin na soithí móra plátáilte. Murach sinn, ar ndóigh ní shíleann tú gur acmhainn a bheadh acu ar na diúirlinneachaí. Ní bheadh seasamh ar bith ag an adhmad ar na diúirlinneachaí murach na faoileáin. Leagann siad sin orthu uair ar bith a bhfaigheann siad an dóigh
 
dochar
Is beag an dochar don díthreabhach sin an ghearradh ghionach a bheith ina phutóig scáth a bhfaigheann sé ag baile. Tá an leasmháthair ina droch-cheann dó, agus maidir leis an athair, níl sé in ann aon cheart a sheasamh dó féin, gan trácht ar aon duine eile
 
Is dochraí go mór an lobhadh bán ná an dúchan. Speireann an lobhadh bán na dasachaí ar fad, ach déanann siad seasamh eicínt de bharr an dúchain. Is beag is ionann le chéile iad
 
Shílfeá go bhfuil an scáineadh sin ag doimhniú sa mballa. Tá an balla sin scartha uileag. Is gearr an seasamh a dhéanfas sé, mura leagtar go talamh é agus a dhéanamh as an nua
+
Bhí M. Mh. ina sheasamh ansiúd, agus gacha le dorna aige orthu agus é dhá leagan le dóláimh. Dheamhan rud a chonaic tú ariamh mar é. Chuaigh sé tríothu mar thiocfadh seabhac thríd bhulc druideachaí
TUILLEADH (1) ▼
Chonaic mise iasc glas istigh ansin thíos bliain. Bhí líonta cléithe agus camógaí agus chaon tsórt againn ina n-éadan. Tháinig siad aníos chomh fada faoi dheireadh agus faoi dheoidh, agus nach raibh ort ach seasamh sna locháin, agus a bheith dhá gcaitheamh thart suas ar an talamh tirim le dóláimh. Ní fhaca mé a leithide de chaoi orthu ariamh. Tá sin anois cheithre bliana fichead go ham seo
 
dona
Is dona a bhí éirí i mo sheasamh ionam, agus gan a dhul ag damhsa
 
Donór (donófar) na Gearmánaigh bochta anois má tá an chonairt sin uileag ina n-éadan. Is diabhlaí an seasamh acu é
 
Ní fhágfadh sé éirí in mo sheasamh ionam leis an dornáil a thabharfadh sé dhom, murach gur éirigh le S. a theacht ann. Chosain sé mé air
+
Chuile fhear acu sin dhár chaith seal i Sasana, tá siad sách doscúch. Siúd é an áit nár mhór duit a bheith doscúch deirimse leat. An té nach raibh in ann imeacht agus a cheart a sheasamh, bhí sé ar deireadh. Daoine treallúsacha a dhéanfadh gnaithí ansiúd. Bhí mé ag caint le P. S. Dúirt sé liom go ndéanfadh sé chuile shórt: bualadh robáil agus eile. Níor dhúirt sé, leisce na bréige, go maródh sé duine, ach ní bheadh claonadh ar bith uaidh aige, déarfainn. Tá sé le dhá bhliain ag imeacht ar a the(itheadh) ar fud Shasana le faitíos go gcuirfí amach sa gcogadh é. Thabharfá fear doscúch ceart air sin
TUILLEADH (1) ▼
Tá an bhean óg sin chomh doscúch le aon fhear in do thír. Dhá gcloistheá í sin ag cur síos ar a ndearna sí i Sasana, chuirfeadh sí gruaig do chinn ina seasamh. D'inis sí thíos gan cás gan náire an oíche cheana faoin gcaoi ar bhuail sí féin agus bean eile aniar, saighdiúr Meiriceánach a bhí ag iarraidh a dhul in éindí leo gan bhuíochas. Ach ní tada é sin le hais ar inis sí …
 
Ná bac le tada, ach tá sé siúd chomh scolbánta leis an dreancaid. An bhfaca tú tráthnóna ansin thuas é ag seasamh ar bharr na gclaíochaí
 
Nach maith a chaithfeadh sé a bheith ina dhreancán thar aon duine. Séard a bhí a dhéanamh leis sin, é a fhágáil ina sheasamh suas ansiúd agus gan an striog féin a thabhairt dó ó tharla nach bhfuil sé in ann é féin a iompar
 
Is maith driopásach a d'ól sé a phionta. Shílfeá gurb í an taoille a bhí ag teacht air leis an deifir a bhí amach aríst air. Faitíos a bhí air go gcasfaí aon duine isteach agus go mbeadh air seasamh
 
dris
Tá tú in do dhris chantalach ansin ar leic an teallaigh ó mhaidin agus gan gair ag aon duine eile an tine a thaobhachtáil agat. Is óg atá tú ag tabhairt drochfhaisean faoi deara duit féin. Má leanann duit, caithfear an teach a fhágáil ar fad fút féin. Ní bheidh aon ghair ag aon duine eile seasamh leat. Diabhal gair muise
 
Ní féidir seasamh chor ar bith ann (cur suas leis; to tolerate it), ag a bhfuil sé a chaitheamh anuas de ghriúillíní súí. Murach sin is ann a ghabhfainn ar cuairt chuile oíche beo, mar gheofá spóirt an tsaoil mhóir ann ar N. Ach ní féirín do dhuine a bheith ag imeacht agus a bháinín ina phéist an dá shúil dhéag aige
 
Ina sheasamh faoi shúil bheag an droichid a bhí sé
+
droim
Bhí caoirigh againne muis thuas ansin ar dhroim an chnoic sin i gcaitheamh an tsneachta mhóir, agus dheamhan lá clóice a bhí orthu nuair a chuathas ar a dtóir théis na coscairte. Nár dhiabhaltaí an seasamh acu é!
TUILLEADH (1) ▼
Agus tá sé de dhroim tí faoi dheireadh. B'fhada an seasamh aige é. 'Sé atá sé a thuaradh dhó féin le fiche bliain: sreothaithe na tíre istigh aige de shiúl oíche agus lae agus é ag caitheamh óil acu. 'Sé an t-iontas é nach fadó an lá ab éigean dó a shiopa a dhúnadh
 
Beidh an ceann eile (bus) droimnochta. Seasamh ag an S. a rinne sé anois ag ligean daoine amach, agus ligfidh sé amach leis anoir iad — bhí dhá bhus ar an mbóthar céanna, taca an am céanna. Chuaigh an chéad cheann thart gan seasamh, ach beidh an dara ceann folamh nó leathfholamh ag teacht, mar sheas sé ag S. ag ligean daoine amach
 
Bhí seanchaisleán ar an droinnín sin fadó. Ní fhaca mise ina sheasamh ariamh é, ach chonaic mé an bun ann. 'Siad na clocha atá i dteach agus i sciobóil Mh. Ph. ansin thoir
 
Dubhliathán mo choinsias! Cár éirigh sé leat, mar tá a fhios agam nach tú féin a mharaigh é! … Is tú muise! Dhá bhfeictheá maor fhoisceacht dhá mhíle dhuit, thitfeá as do sheasamh ar áit na mbonn. Is maith atá a fhios agamsa céard is cor do do leithide!
 
Ab í an scaineamháin sin thiar! Ní bheadh seasamh ar bith aici sin dhá dteagadh spalpadh mór fearacht na bliana anuraidh. B'fhearr dhuit a dhul in éadan an dúrabháin i mbliana. Cé méad bliain atá craiceann ar an bpáirc sin thuas agat
 
'Sé an chaoi a ndearnadh na seanbhallaí sin uileag fadó as dúshlán. Chuiridís gruáin mhóra iontu agus gan iad ag luí le chéile chor ar bith. Ach ba chuma sin leo, fhad is a bheadh balla láidir acu. Ar ndóigh níl cinneadh go deo le cuid de na clocha a d'fheicfeá sna ballaí fuara sin. Ní bhíonn saoirsinn ar bith orthu, ach potráil ar bith go bhfanaidís ina seasamh
 
Ainneoin chomh mór agus atá sé léithe, ní chaithfeadh sé cianóig rua uirthi. Bhí sé i nG. anseo lá agus thug sé isteach i dteach bídh í. 'Cé mhéad a thiocfas dhá dhinnéar orm,' adeir sé leis an gcailín. 'Coróin,' adeir sí. 'Agus dhá chupán tae,' adeir sé, 'leathchoróin' adeir sise. Shiúil sé amach aríst. Ní ligfeadh an crás croí dhó dhá chupán tae féin a sheasamh. Nuair a chuaigh an crú ar an tairne, chuaigh ag an gcruas ar an ngrá airsean. Is fada dhó a shaol ar chuma ar bith agus an cion atá ar an airgead aige
+
Deir tú leis a casadh orm i mbéal an tseoil. Ní raibh a dhul ar mo chúl ná ar m'aghaidh agam ach seasamh suas ag caint leis. Shíl mé go gcainteodh sé ar an lampa chuile phointe, ach dheamhan caintiú. Tharraing mé féin chuige é faoi dheireadh le neart náire
TUILLEADH (1) ▼
Chreidim go bhfuil ag dul ar na Gearmánaigh bochta. Diabhal neart acu air. Is mór an seasamh acu é agus iad fréna chéile ina n-éadan. Ach níl tada le reic ag na Sasanaigh ná na Meiriceánaigh fós, léar (de réir) mar a chloisim
 
An bhfuil sí ag dul do na faochain mar seo. Chonaic mé fear na bhfaochan ag seasamh thíos ag ceann an bhóithrín an lá faoi dheireadh
+
Gabhfaidh sé sna fir mhóra anois ach a mbeidh an teach nua déanta aige. Is fada an lá é ag tnúthán le teach nua. Feicfidh tú féin nach mbeidh seasamh ar bith leis anois le a mbeidh de fhloscaí aige
TUILLEADH (1) ▼
Rachaidh caitheamh sna hailltreachaí móra sin fhéin leis an aimsir. Níl gair ag rud ar bith seasamh in aghaidh oibriú na farraige
+
Ná bac le bó ar bith a ghabhfas ó éirí ina seasamh. Bó réidh í — bó nach raibh in ann fanacht ina seasamh
TUILLEADH (2) ▼
Shílfeá go bhfuil tú ag dul ó éirí in do sheasamh, mura neart leadaíochta atá ort
Luigh siad (muca) ar an mbóthar orm agus chuaigh siad ó éirí ina seasamh. Ní raibh a fhios agam ó Dhia céard a dhéanfainn leo nó go dtáinig P. leis an gcarr