→
cosúil
cosamhlacht (50+)
Dheamhan lá ó tháinic cuimne dhom, nachar chuala mé an ceann céadna a' ceisniú, a's a' leigean tinnis uirre fhéin, ach tá sí annsiúd in a ruacán caillighe fós, a's gan cosamhlacht a' bith báis uirre.
→
cinnire
Dar mo choinsias muise, mara bhfuil an capall an-mhín, ní shin é an cinnire ab fhearr liom in a h-éadan — bás bradach. Má chuireann sí cosamhlacht a' bith uirre, dheamhan a' dóichide rud a dhéanfadh sé sin, ná cead a' bhealaigh a thabhairt di.
Tá sé a' déanamh cipiléaracht eicínt le móin, le gabhail 'un seachtmhaine, ach dheamhan mórán cosamhlacht ar a' bportach go raibh sé ann.
Ní shin é an chaoi le cloich-neart a chaitheamh ó'n ngualainn chor a' bith. Níl tusa a' cur deis a' bith ort fhéin léithe. Ar a' láimh atá tú a' cur an stró ar fad, i leaba, é 'chuir ar a' ngualainn a's ar a' slinneán. Anois b'fhéidir! Tá tú a' cur cosamhlacht chaithte eicínt ort fhéin!
+
Tá cosamhlacht bháistighe, ghála, sheaca, thoirnighe etc. air.
TUILLEADH (30) ▼
'Bhfuil cosamhlacht glanadh a' bith a' teacht air? = aon-chosamhlacht go nglanfadh an lá.
Is air atá cosamhlacht an fhuaicht.
Is air atá cosamhlacht a' gheimhridh!
Cosamhlacht uilc, feirge, báis, pósta, imtheachta, dúiseachta etc.
Tá sé in am aige cosamhlacht eicínt a chur air fhéin feasta = cuma pósta, oibre, imtheachta, nó pé'r bith rud a bheadh igceist.
M'anam má's leis pósadh imbliadhna, go bhfuil sé in am aige cosamhlacht a chuir air fhéin feasta. Beidh an Carghaos in a mhullach d'aon-iarraidh.
Breagh, má's leat a dhul ann, nach gcuireann tú cosamhlacht (imtheachta) eicínt ort fhéin feasta!
Dheamhan cosamhlacht corruighe fós air, ná cuid de chosamhlacht.
Dheamhan cosamhlacht (báis etc.) fós air.
Tiubharfa sé isteach í imbliadhna (pósfa sé). Tá sé 'cur cosamhlacht air fhéin.
Is beag a' cosamhlacht pósta atá air.
Déarfainn rud eicínt le Seán annseo, bail ó Dhia air, go bpósfad sé go goirid, mar 'sé is mó cosamhlacht.
'Sé is lugha cosamhlacht maitheasa dhá bhfaca mé ariamh. = níl cuma oibre ar bith air.
Tá, cosamhlacht na leisce! Sin í an chosamhlacht atá air, 'sí sin.
Cuir cosamhlacht eicínt oibre ort fhéin, a's ná bí ag imtheacht a' rámhóireacht mar sin.
Tá cosamhlacht bhuadhartha, dhona, mhaith, bhrónach, olc etc. air.
Tá cosamhlacht meisce air shílfeá.
'Sé 'chuir cosamhlacht an uilc air fhéin.
Dheamhan cosamhlacht óil a' bith a chonnaic muide air.
Dheamhan cosamhlacht de'n rath atá sé a chur air fhéin le aon-bhean 'fhaghail.
Is mór atá cosamhlacht na h-aoise a' teacht air.
M'anam gur maith uaidh cosamhlacht na h-óige a choinneál.
Is fear é sin atá láidir — sin nó tá sé fhéin a's a chosamhlacht in aghaidh a chéile; is fear é atá láidir, mara bhfuil sé ag dul in aghaidh' chosamhlacht'; tá cosamhlacht air a bheith láidir.
Déanfa sí sin an-rúisc mná, sin nó tá sí fhéin a's a cosamhlacht in aghaidh a chéile. 'Bhfeiceann tú an síneadh atá fúithe cheana fhéin, a's gan í ach trí déag nó ceathar déag.
Tá sí sin a's a cosamhlacht ag dul in aghaidh a chéile go mór. Shílfeá ar a buaic a's ar a slinneán gur togha capaill í, ach dhá bhfeicfeá faoi ualach í, dheamhan a dtiubharfá do sheacht mallacht uirre. Ach níl fhios agham nach bhfuil codaigheacht a' gabhail di freisin, arae mhill sé í an chéad am.
Shílfeá go mbeadh sé in am aice cosamhlacht eicínt a bheith ann feasta.
Is leis an athair is mó atá sé a' gabhail i gcosamhlacht. Níl mórán cosamhlacht' aige leis a' máthair chor a' bith.
'Sé is lugha cosamhlacht le na Céidigh; níl mórán cosamhlacht aige le na Céidigh chor a' bith (na Céidigh muinntir na máthar nó'n athar)
An té a chuirfeadh i gcosamhlacht é le sean-Ph. bheadh dul amudha mór air. Níl cosamhlacht a' bith eatorra(b).
B'éigean cosamhlacht an mhalraigh sin a chur go dtí N. go Meriocá. Bhí sí a' strócántacht dá iarraidh.
Shílfeá go raibh sé in am aghad eirghe as a' slaghdán sin feasta, ach dheamhan cosamhlacht fós ort a's thú a' céithireacht chasachta mar sin. Is deacair an slaghdán bradach céadna a chur as do chreatalaigh.
Má phósann sé an cráisiléad siúd, dar fiadh, ní mór dhó airgead le na tógáil. D'íosfad sí siúd an t-ádh Mhuimhneach, sé sin, mara bhfuil sí fhéin a's a cosamhlacht in aghaidh a chéile.
Fáisc do chuid éadaigh suas ort fhéin, a's ná bíodh cosamhlacht chomh briollach sin ort.
→
buan
Is buan a' stróic shléibhe í sin, in a dheidh sin. Tá sí fhéin a's a cosamhlacht in aghaidh a chéile.
Is fada an lá ag iarraidh ceart a bhaint amach sib, agus ní fheicim go bhfuil mórán cosamhlacht' oraí(bh) fós.
→
imigh as
Tá chuile chosamhlacht air, ach cosamhlacht imtheacht' as. = déarfa go raibh sé ag tuitim chun feola ó'n a ghothadh, ach ar aon-chor, ní raibh sé ag tanuidheachan a dhath.
→
dalba
Is dalba an aimsir í, agus gan cosamhlacht claochmhú ar bith air. Má mhaireann an sneachta seo i bhfad eile, beidh beithidhigh criogtha, an uair nach féidir a leigean amach. Ach diabhal mé go bhfuil na daoine féin in an-chaoi freisin
→
dealg
Dealg sceiche a thóig sé an chéad uair agus ní thiubharfadh sé cead d'aonduine a dhul in a goire nó go ndearna sí cois bhocht ins an deire. Chuir mé ceirín léithe le cupla oíche ag ceapadh go dtarraingeochadh sé an droch-adhbhar, ach dheamhan cosamhlacht air scaradh fós léithe. Níl ceirín ar bith adeir siad is fhearr ag dealg ná teanga an tsionnuigh dá mbeadh sí againn. Tharraingeochadh sí sin de ghort an gharta é, ach cá'il sí? Sin é an buille.
→
diaidh
Is maith atá an sean-bhicycle sin ag cruthachtáil agus é a bheith indiaidh a chéile fós. Is maith an t-achar agad é sin anois. Ní mheasaim go mbeidh sé i bhfad eile indiaidh a chéile muis. Tá cosamhlacht an-chraithte anois air
Ní bhfuair muid tada ann ach an doicheall. Dheamhan láimh féin a craitheadh linn ná fáilte a cuireadh romhainn. Bhí siad cho gruamánta, agus gan smid de'n chaint aca … Bail ó Dhia ort! Tae muis! Bhí cosamhlacht mhór orra siúd go deimhin, a dhul ag réidhteach dhuinn. D'imigh linn ar an dá luath agus a bhfuair muid an deis
→
doiligh
Ní raibh aon-bhanbh ar an margadh is lugha a raibh cosamhlacht údair air ná é. Déarfá len a fheiceál narbh fhiú deich triuf é. Ní cheannóchadh sé ar a bhfaca sé ariamh é, marach nach raibh sé indon ní b'fhearr a dhéanamh. Ach feacha in a dheidh sin gur maith a chruthuigh sé. Bhí moladh mór ar na bainbh ar tugadh an t-airgead mór orra. Ach bhuail an droch-cheann amach uiliog iad. An rud is doilighe le duine b'fhéidir gurb é a leas é.