Foclóir Mháirtín Uí Chadhain
Fuarú
Ainm Bhriathar.
+
Bruth allais a bhí orm ar ball, ach fuarú allais atá orm anois = allas téachtaithe, allas lagair. Allas "te" é an cineál eile
Bhuail fuarú allais mé, agus níor fhan lúd ná láthar ionam. Diabhal mé gur shíl mé go raibh mé criogha go sábhála Dia sinn!
TUILLEADH (2) ▼
Nach bhfuil a fhios agad go maith gur le teann donacht a theagas an fuarú allais sin orm! Deile? Marab ea, ní le maith é. Tá sé do mo chothú ar fad anois. Dheamhan agam ach siúl soir cho fada leis an doras nuair a bhéas an sruth liom
Chaith fuarú allais orm ar feadh saol agus aimsir thar éis an fhliú. Agus ní raibh spreacadh an éinín gé fhéin ionam

Fuarú in iontrálacha eile (50+)

 
fóir
Níl fuarú ná fóirínt aige inniu ach an oiread le aon-lá eile. Ag dul chun donacht atá sé, ach grásta dé. Is mór m'fhaitíos gur canncar atá air
 
farra
Níl aon-dochar in Johnny M. Dheamhan ann ach an farradh sin. Gan áird ar bith a thabhairt air, ach cead aige fuarú san gcraiceann céanna ar théigh sé ann cheana
+
Ag fuarú braiche a bhí sé
TUILLEADH (47) ▼
Coinnigh an láthair mhuirtéil sin fuaraithe go maith = uisce a scárdadh uirri
Má tá sé ro-the agad, fág ar fuarú annsin go fóill é = le go bfuaróidh sé; le go n-imí an teas as
Leag na fataí sin amach ar fuarú ar an tsráid. Ná bain as an bpota chor ar bith iad
Níor fhága tú sách fada ar fuarú é. Tabhair ionú dhó a dhuine. Tá tú ro-mhí-fhoighdeach
Ní fuláir don iarann sin a bheith ar fuarú seal shul a gcuire tú leó é
Ól é sin ar a theas. Ná leig dhó fuarú. Beidh an mhaith imithe as má leigeann
Tá an pórtar seo muláilte agam duit. B'fhéidir go mbainfeadh sé an slaghdán díot. Ná tabhair cead dó fuarú. I dteas bhainne na bó is fhearr a ól
Ní fuláir fuarú a bhaint as na turnapaí sin shul a dtuga tú don laogh iad
Tabhair fuarú beag ar an luaidh sin shul a gcuire tú ann í
Tabhair fuarú don "worm" (fuaraigh an worm; cuir fuarú ar an worm etc) = uisce a chur uirri
Is furasta aithinte nach bhfuair an worm fuarú ar bith uaidh. Dheamhan fuarú a rinne an ceann céanna uirri aon-lá ariamh. Sin é an fáth a mbíonn an braon scálta ag greamú dhó i gcomhnaí = bíonn a chuid poitín scalta i gcomhnaí cheal gan an worm a fhuarú
Fanadh sé annsiúd ag an doras dúinte anois más breá leis. Gheobhaidh sé cead fuarú ann, agus fuarú go maith freisin. D'iarr mé air a thiacht ag an tine faoi dhó nó trí huaire cheana, agus níor thug sé dhom ach cluais bhodhar
Bhí sé ag scárdadh uisce uirre agus bhí sí in a caor dhearg in a dheidh sin. Is diabhaltaí an fuarú atá ag engine mótair deirimse leat!
Má bhí na clocha sin deargha chor ar bith tá an-fhuarú aca aríst. Is deacair leo téamh ach is deacair leó fuarú ach oiread
Teirigh amach ar fuarú go fóilleach = ar an bhfionnuartas; le bruth allais, bruth saothair nó a leithide a bhaint díot féin
Siúil amach ag spaisteóireacht. Is fuarú dhuit é. Tá tú sacha istigh ag an tine sin ó mhaidin
Ar snámh a bhí againn a dhul. Ba mhór an fuarú é agus an meirbheadas atá san lá
Tá fuarú breá annseo chois na habhann. Nach íontach in a dheidh sin go mbíonn fionnórtas i gcomhnaí in aice an uisce
Ní mór dom fuarú a fháil. Oscail an fhuinneóig sin. Tá bruth pórtair orm
Tá fuarú beag gaoithe anois ann = beóchan; smeámh gaoithe lá bróthallach
Theastaigh an fuarú (gaoithe) sin. Bhí an lá an-mharfánta. Ní fhágfadh sé hump ná hamp i nduine
Eireóidh fuarú leis an gcomhtráth ar ball, agus gabhfamuid ag siúl annsin
Deir tú go raibh sé an-mheirbh inniu. Bhí fuarú breá gaoithe ar an bhfarraige. Sin é an áit nach mbainfeadh na cleabhair leat ar chaoi ar bith.
Ní hea ach aghaidh gaoithe agus cúl gréine a theastódh ó dhuine inniu. Dhá mbeadh áit ar bith a mbeadh fuarú gaoithe, is air a thriallfainnse. Tá mé leáite
Bhí scaoileadh orm an tseachtain seo caite ach tá mé fuaraithe aríst = tá seacadh bronn nó triomach orm, níl mé ag oibriú as mo cholainn
Sin é an chaoi a bhfuil mise: bogha agus fuaraithe gacha le seachtain. Is cuma céard a chaifeas mé, sé an cás céanna é
Ní raibh sé fuaraithe nuair a bhí siad ag troid faoin a chuid = ní raibh a cholainn strompha tharéis bháis; ní raibh sé fuar
Ní maith a bhíos siad (coirp) fuaraithe anois nuair a bhíos siad sciobha amach as an teach
Tá sé básaithe. Tá a ghuaillí, a chosa, agus a cheann fuaraithe faoi seo (is dóigh gur as an rann réamhráite a tháinig an leagan seo)
Ní mór daoibh crú a chur in a thosach agus é a leagan amach nó beidh an corp seacha. Tá sé fuaraithe le fada
Ní raibh an chéad-fhear fuaraithe as cionn cláir nuair a bhí an darna fear i bhfocal aice!
Shíl siad go raibh sé fuaraithe nuair a bhíog sé aniar chuca aríst sna céid-éaga. Labhair sé faoi dhó
Bhí sí (an bhruitíneach) amach maol dearg thríd le cupla lá, ach tá sí fuaraithe inniu = gan í a bheith cho dearg; é a bheith dhá sú; í ag dul ar gcúl
Bhí íth orm ach tá sí fuaraithe anois
An bhfuil an lot atá ar do chois fuaraithe fós? … Ceadh nach bhfuil? = gabhtha ar gcúl; an t-óthras a bheith imithe as, agus é a bheith i mbéal bisigh nó cneasaithe
An bhfuil na hoighreachaí fuaraithe ort inniu? Is gearr go mbeidh tú amuigh faoin bhfuacht aríst mar sin
Meastú a bhféadfadh sé fuarú ar bith a fháil ar an bpian atá air = réidh an achair; fóirínt (fc. fóirínt); bodhrú
Níor mhiste liom céard a dhéanfainn ach fuarú a fháil ar na doigheachaí (fiacal)
Tá fuarú breá aige (ón tinneas, pian etc.) ó thránóna
Bhí mé ag strócadh le pian ar feadh na hoíche ach tháinig fuarú beag dom teacht isteach an lae
An bhfuil aon-chosúlacht ar an mbruitíneach fuarú air sin? Tá sé in am sin aici feasta
Is deacair leis an ngrís sin fuarú. Is olc an éadáil atá ort muis. Beidh sí sin (an ghrís) in a lionnán agad go bhfeice tú tamall
Bhí an-chaint aige athrú na chéad-laethanta, ach tá sé fuaraithe as anois. B'fhéidir go bhfuil sé ar a sháimhín sógha san áit a bhfuil sé
Tá fearg air anois. Leig dó fuarú (as). Annsin teirigh chun cainte leis
Tá na sean-amhráin ag fuarú as agus amhráin nua ag teacht in a n-áit = ag imeacht; táthar ag eirí asta
Tá na sean-ghnásanna sin ag fuarú as anois. Meastú ar cuireadh aon-chrasóg Bhríde suas againne ó d'aistrigh muid go dtí an teach nua? Dheamhan é muis. Tá na daoine atá ann anois ro-fhaillíoch faoi bhealaigh den tsórt sin
Tá sé fuaraithe go mór san mbeannaíocht ó thug sé faoi deara a dhul ag cúirtéaracht = leighe aisti, lagha inti