→
dia 2
an Satharn (28)
→
focal
Chuir mé focal ar bheart slat le fear as an Taobh Mín Dé Sathairn seo caite, ach níor thug sé chugam inniu iad
→
fág ag
Fágaim an Satharn ag Muire Mháthair agus bím ag an aifreann Dé Domhnaigh — sin é an leithscéal a thug an leadaí fadó
'Sé an áit a bhfeicfeá anois chuile Shatharn é ag fáinneoireacht ar mhargadh na mbanbh ag tnúthán go gcaithfeadh duine eicínt pionta aige. Is suarach an tslí do dhuine ar bith a bheith ar a cheird
Meas tú tuige an coimhthíos atá sa mí seo chor ar bith? Ní fhaca mé an mhí seo ag teacht chomh dona ariamh cheana. Ach b'fhurasta a aithne é, agus an lá a dtáinig an ghealach. Gealach Sathairn agus í a theacht sa bhfómhar — uair sa seachtú bliain, is maith leis an mairnéalach í a fheiceáil.
+
→
bealach
"Murach an taoille sa mbealach, dhéanfainn eolas an bhaile a mbíonn tú; Rachainn do d'fhéachaint chaon Satharn, a stóirín, agus ar maidin Dé Luain" (as Neilí)
TUILLEADH (1) ▼
Má bhíonn do bhealach isteach tigh W. A., tabhair abhaile chugam an cléibhín a d'fhága mé ann i ndearmad Dé Sathairn seo chuaigh thart.
→
antlás
Murach a chuid antláis, ní bheadh sé ar an táirm chéanna ó mhaidin go faoithin agus ó Luan go Satharn — murach é bheith fíorshantach, ní bheadh sé ag obair síoraí.
+
→
fómhar
Gealach Shathairn agus í a theacht sa bhfómhar. Uair sa seachtú bliain ba mhaith leis an mairnéalach a feiceáil — tá geis ar an ngealach Shathairn a theagas sa bhfómhar. Tugann sí drochaimsir, feothan agus fearadh ghráin léithe
TUILLEADH (2) ▼
Gealach Shathairn í seo. Agus sa bhfómhar freisin. Is olc í sin. Ní mholfadh an mairnéalach í, adeir siad. Uair sa seachtú bliain a d'iarrfadh sé a feiceáil.
B'fhurasta a aithinte. Gealach Shathairn a bhí i ngealach bhreacachain an choirce an fómhar seo. Is cóir a tháinig an chaint isteach ina dhiaidh sin. Ar ndóigh ní raibh aon stoirm ann ó Oíche na Gaoithe Móire ba mheasa ná a bhí lena linn. Fuair an mairnéalachín bocht faoi na foraí uaithi é
→
foighid
Tá foighid aici agus a bheith in ann éisteacht leis an ruibhseach de sheanbhean siúd ag ithe agus ag gearradh uirthi ó mhaidin go faoithin agus ó Luan go Satharn
→
daigh
Sin í ansin an cailín a bhfuil na daitheachaí inti. Tá poll inti agus fearsaid eile ag dul anonn thríd an bpoll, agus feictear dhom gur thríd an bhfearsaid sin a theagas an driog i gcónaí. Beidh a shliocht uirthi: ní bheidh sí ann ach feadh is mise a dhul 'na bhaile mhóir Dia Sathairn
→
dealaigh
Níor dhealaigh na diabhail de dhaitheachaí seo liom fós. Tá an tseachtain saothraithe go maith agam [...]éid a shliocht orthu: tabharfaidh mise gaoth bhoird amach dóibh Dia Sathairn seo chugainn faoina bheith slán dúinn
+
→
dia 2
Tháinig an Satharn agus d'imigh sé, ach dheamhan cos Ph. a tháinig
TUILLEADH (7) ▼
Ní thabharfaidh sí an Satharn léithe go deo ─ ní mhairfidh sí go Satharn
Níl ag dul síos leis ó Luan go Satharn ach an cheird sin
Sin é an marú salach Sathairn! Ní thaitníodh sé le seanBh. chor ar bith go ndéana Dia grásta uirthi!
Más pisreog ná pisreog anois é, is gránna é an marú Sathairn. Marú salach Sathairn! Chuala muid caint chuile lá ariamh air!
Má fheiceann tú deireadh Sathairn ag teacht anuas, tá tú réidh le triomach a fháil an lá sin
Sin é boislín broghach an tSathairn ─ is iondúil an níochán a ghnítear Dé Sathairn go mbíonn fuíoll an fhoraithe air, mar gur le haghaidh an Domhnaigh a bhíos chugat é
Boislín broghach an tSathairn atá mise a dhéanamh. Dheamhan folach léine a bhí agam a chuirfinn le mo chraiceann amárach
Tá an-láíocht ann mar sin, ach ní fhágann sin nach bhfuil sé diongbháilte ina dhiaidh sin féin. Breathnaigh air Satharn ar bith i nG. Níor léir dhó duine, leis an dearcadh a bhíos aige, féint (féachaint) a bhfeicfeadh sé na boicíní. Cuirfidh mé geall leat nach bhfeicfidh tú ag bualadh aon bhleid ar fhear na tíre é. Mo chreach mhaidne ghéar thú!
→
Domhnach
Tús Aoine agus deireadh Sathairn. Tá an Aoine in aghaidh na seachtaine. Lomadh Luain agus bearradh Céadaoine. Biseach an Domhnaigh agus ardú na Céadaoine. Dé Luain soir agus Máirt siar, agus tá an Déardaoin sonaí soir nó siar: anois an bhfuil aon cheann eile acu agat. Bhí siad sin ann ar fad roimhe seo, ach tá siad caite in aer anois
→
droim
Dar diagaí, dhéanfadh an cráiteachán sin slí amach ar dhroim an diabhail, ní hé amháin a mhalrait. Bean ar bith a bhí ag cur trí scóir uibheacha go G. chuile Shatharn dhá n-éiríodh ar a súil an geimhreadh seo (gha)bh thart! Sin í an cailín nach ndrannann seascach na gcearc lena cuid cearc. Ní hé sin do chuid eile againn muis. Ní raibh ubh le cur ar a mbéal againn ó Lá Fhéil Míchil go Lá Fhéil Bríde
→
díle 1
Is gearr an tobar abhus déanta chor ar bith: ó rinneadh tigh J. Ach tobar Ch., sin seantobar ón Díle. Bhí tobar beannaithe sa ngarraí gleannach ó dheas agus dhún sé suas ar fad an áit a ndeachaigh bean — bean de na D. í — ag níochán éadaigh ann Satharn amháin. Nach gann a chuaigh an saol uirthi go gcaithfeadh sí a dhul dhá dhéanamh sin. Boislín broghach an tSathairn arsa tusa
→
dúnáras
Tá sí cuibhrithe istigh sa mbráicín údan anois agus gan mac an aoin bheo dhá taobhachtáil ó Luan go Satharn. Ach is beag an mhaith d'aon duine í a thaobhachtáil. Tá an oiread den dúnáras inti agus nach n-inseodh sí dhuit é, dhá mbeadh cruóg an tsagairt uirthi. Mura bhfuil ag Dia, sin é an chaoi a mbeidh sí maidin eicínt: básaithe gan ola gan aithrí