Foclóir Mháirtín Uí Chadhain

cuileann (14)

 
Tá sí curtha ó chrích anois ar chuma ar bith. I nDomhnach chuaigh cuileann gan dó léithe, ní dhá roinnt léithe é!
 
bocht 2
Ní fhanóidh ceannús ceann ar bith air théis an méid sin, arae, mar adeir fear Mhaigh Cuilinn, nuair a théanns boc go hursain, is mian leis a dhul go gabháil éadain.
 
buail
Bhuail sé suas go Maigh Cuilinn inné, agus dheamhan amharc a chonaic muide air ó shin.
 
Buailteán coll, colpán cuilinn, urlár lom, agus gan aon phunann (seanrá)
 
buan
Is bóthar an-bhuan é Bóthar Mhaigh Cuilinn
 
buinne 1
Ní gan úidh gan óidh buinne a chur ar chiseán. Tá caoladóireacht mhór air. Más leat do théarma a chur isteach le ciseadóireacht téirigh Maigh Cuilinn. Sin iad atá in ann na ciseáin a dhéanamh.
 
'Is mise an fear ag amadáin,' adeir F. Ó C. nuair a chaith sé amach an bhaintreach i Maigh Cuilinn — nuair a chuir sé as seilbh í
 
anuas
Anuas as Maigh Cuilinn nó as Gnó Mhór é (Gnó Mhór — tugann muintir an chladaigh Gnó Mhór ar chuile áit — taobh ó thuaidh de Mhaigh Cuilinn. Fear anuas as Gnó Mhór = fear ón taobh ó thuaidh de Mhaigh Cuilinn, fc. Iar-Chonnacht (Roderick O'Flaherty) a chuir James Hardiman in eagar le míniú a fháil ar theorainneacha an tseancheantair seo)
 
farc
Giúsach agus cuileann an dá mhaide is faide go bhfarcfadh. Bhí siad thuas sa seanteach againn agus diabhal a bhfarcfadh siad go deo. An t-adhmad atá sa gcoill sin thuas d'fharcfadh sé. Dair í ar ndóigh agus farcann sí sin gan moill ar bith. Is iomaí maide giúsaí a chonaic mé ariamh agus ní fhaca mé oiread agus ceann acu ag farcadh. Ní mór an ghiúsach a choinneáil fliuch nó tirim
 
de
Bhí buidéal de fhuisce Mhaigh Cuilinn aige
 
Gaelach a rinneadh an tuirne sin, ach is fadó an lá é. Deileadóir a bhíodh thuas áit eicínt i Maigh Cuilinn a rinne í. Dheamhan deileadóir sa tír anois
 
dóigh 3
Cuireadh cuileann gan dó léithe (fc. cuileann)
 
Bhí muid ag coinnleoireacht oíche anuraidh thíos sna crígheannaí sin thíos agus dhúisigh muid éan aisteach eicínt sa sceich chuilinn
 
téigh
Théadh sé taobh Mhaigh Cuilinn go minic fadó, ach is beag a théas sé ann anois