→
daol
pian (50+)
+
→
faitíos
Má tá an phian ag cothú air fós, tá faitíos orm dó — is faitíos liom nach ndéanfaidh sé aon mhaith; go mbásóidh sé
TUILLEADH (1) ▼
Téirigh ag an dochtúr leis an taobh sin agat faitíos na timpiste. Deir tú go bhfuil an phian ag smearadh amach. Sin dea-chosúlacht. Deir siad má smearann an phian gur comhartha é nach bhfuil aon easna briste. Ach ní bheadh a fhios agat. Is fhearr a dhul roimhe in am
→
fág i
D'fhága mise i bpian anois é. Níl a fhios aige sa mí-ádh cá bhfuil mé ag dul — tá sé ag déanamh imní dhó fios a fháil cá'il mé ag dul
→
fág
Níor fhága an phian sin mo chrioslaigh ó shin. Tá sí smeartha amach ar fud mo chnámh ar fad anois
+
→
fóir
An buidéal sin a thug an dochtúr dom thug sé fuairínt (fóirithint) bhreá dhom ar an bpian — fuarú, réidh an achair; lag sé an phian orm
TUILLEADH (3) ▼
An bhfuil tú ag fáil fóirín ar bith ar an bpian … is mór is fiú dhuit a dhuine bhoicht gur bhodhraigh an phian ghártha siúd a bhí ort inné. B'fhéidir go dtéaltódh sí i leaba a chéile le cúnamh dé
Chuir sé snáthaid ann. Uaidh sin amach ní raibh an phian chomh cráite air. Sin é an fhóirithint a fuair sé ón dochtúr
"'An bhfuil fionnuartas ná fóirithint le fáil agam ar an bpian,' adeir Oisín le Pádraig. Agus aríst dúirt sé: 'Dhá mba é toil do Thiarna é beagán fóirithinte d'anamnacha na bhFianna ón bpéin'"
→
ceal 1
Ní airím pian ná tinneas. 'Sé a bhfuil orm, cheal gan aon mhisneach a bheith agam corraí isteach ná amach.
→
cleite
"Dhá mba páipéar é an talamh glas, cleitiúchaí na n-éan a bheith ina bpeann; Clann Aoibhinn uilig a bheith ina gcléir: dúshlán a n-iomlán; An drullán is lú de phianta ifrinn a chur i gcéill" (Pádraig adúirt le Oisín)
→
colg
"Tharraingeoidís thríd an tlú gairmid é (an líon) lena ghairmid nó a scoitheadh, nó leis an mbarrach agus an colg a bhaint dhe. 'Sé a mbeadh fágtha ansin, an chois, gan colg ná barrach, agus í an-mhín. Deiridís go mbíodh leigheas pian bhoilg sa mbarrach. Ní bhaistfeadh an sagart fadó gan an bharrach, mar sa gcolg a rugadh Mac Dé" (Sliocht ó Sh. Ó Ch. ag cur síos ar an líon)
+
→
beo 2
Is cuma liom mo bheo nó mo mharbh, mura bhfaighe mé réidh an achair ón bpian seo.
TUILLEADH (4) ▼
Is cuma liom mo bheo nó mo mharbh — rud ar bith a chuirfeadh as pian mé!
Ní beo liom mo bheo ó bhuail an phian ghártha seo mé.
Dar mo choinsias, shaothraigh mise an mhéir sin. Scoilt an ionga go dtí an beo agus dheamhan foras ná suaimhneas a fuair mé uaithi in imeacht coicíse le pian.
Chuaigh an phian go beo ionam.
→
bocht 1
Bíonn sé ag stróiceadh le pian ina láimh agus is suarach an t-ionadh dhó sin, arae is bocht an lot atá air.
'Sé an chaoi a mbuaileann an galra sin thú ina bhreoiteacht, agus neartóidh sé ina phian ansin ort. Deirimse leat, gur deacair é sin a chur as do chrioslaigh.
→
breoite
Is fada an lá meath-thinn é sin. Níl pian ná tinneas air ach go bhfuil sé breoite ina dhiaidh sin.
+
→
aiféala
Ní bhodhróidh do chuid aiféala mo phian — adúirt duine leis an té a bhuail cniogaide air
TUILLEADH (1) ▼
Ní fhuaróidh mo phian le do chuidse aiféala — in Iar Chonnacht agus in iarthar Chonamara déarfaí mo chuidse talún srl. ach i gCois Fharraige mo chuid talúnsa.
Tá mé buailte suas as na cosa ar fad le seal, ach dheamhan pian ná tinneas orm thairis sin — níl siúl an bhealaigh ionam ag mo chosa ach dheamhan mairg orm thairis sin.
Níl pian ná tinneas air ach go bhfuil sé ag fuasaoid a thaoibh beagáinín. Ach tá sé buailte síos mar sin fhéin.
+
→
buail
Bhuail daigh bhoilg Séamaisín agus mhaithfeá do Dhia gan a bheith ag éisteacht leis agus é ag síonaíl le pian.
TUILLEADH (1) ▼
Cár bhuail an phian thú?
→
ainneoin
Bhí pian ghártha orm, agus ainneoin sin (.i. thar éis sin), ní dhearna mé a dhath éagaoineadh.
+
→
airigh
Cá n-airíonn tú an phian?
TUILLEADH (3) ▼
Ní airíonn sé pian ná tinneas, agus níl sé ar fónamh ina dhiaidh sin
D'airigh mé mar a bheadh snáthadaí dhá sá in mo thaobh leis an bpian a bhuail mé.
Airím an bhróig seo do mo phianadh
→
amuigh
'Siad na daitheachaí an phian is measa amuigh, agus ní dhéantar trua ar bith don té a mbíonn siad air.
→
airdín
Airím pian in airdín mo chúil, ach tháinig mé as (.i. as an tromásc, nó an troid, nó an timpiste) saor go leor.
+
→
anam
Bhuail pian in mo thaobh mé agus chráigh sí go hanam mé.
TUILLEADH (1) ▼
Is cráite an rud iad na daitheachaí. Cuireann siad pian go hanam ar dhuine.
→
anuas
Mura raibh an céad sáraithe aige, bhí sé suas is anuas leis, agus dheamhan pian ná tinneas a bhí air gur bhuail tinneas an bháis é.
+
→
ardaigh
Tá an phian ardaithe air.
TUILLEADH (2) ▼
Is gearr ó d'ardaigh an phian air.
Má ardaíonn an phian tada eile, cuirfidh mé fios ar an dochtúr.
→
feac 2
Ní fhéadaim mo chois a fheacadh chor ar bith le pianta. Dúirt an dochtúr liom a bheith dhá haclú, ach tá a scéal breá go leor. Dhá mbeadh mo phiansa air, ba bheag an aclú a dhéanfadh sé deirimse leat.
Bhuail mé mo lorga faoi chois an bhoird agus chaith mé an lá ag fiodrince ar fud an urláir ler chuir sí de phian orm
+
Thug an méid sin fhéin fionnórtas dhó ón bpian — fóirithint, réidh an achair
TUILLEADH (1) ▼
Níl fionnuartas ná fóirithint le fáil ar an bpian in ifreann. Má théann tú ann, tá tú ann, agus as ní thiocfaidh tú
→
fuagra
Fuair sé a dhóthain d'fhuagra nuair a tháinig an phian ghártha sin ina thaobh. Ach bhí an iomarca sainte aige sa saol le luí. Tá aiféala anois air — fuair sé le n-inseacht go raibh an tinneas ag teacht