→
bocht 1
Béal bocht (25)
Chomh uain's a bhí an dá shean-fhear bhochta sin annsin ag béal a' doruis aige, chaith sé a shaoghal a' meabhrú do lucht cuarta chuile bhiorán dá bhféadfaidís a dhéanamh orra(b) a dhéanamh dhóib. Dheamhan duine sa tír anois, nach a' deanamh bioráin air fhéin atá. Níorbh é leath-chóir Dé é, mara dteagadh cothromacan síneadh na h-uaire ar ais air fhéin.
+
→
beo 1
Ní bhfuigheadh críostuidhe an bhéil bheo ina chlaonta a leithide de chleas a dhéanamh ar dhílleachta bhocht lag, ach níl scruball a' bith in a chroidhe siúd.
TUILLEADH (1) ▼
Is bocht a' rud do dhuine a shaoghal a chaitheamh mar sin, a's gan críostuidhe an bhéil bheo a fheiceál, ó mhaidin go faoithin ná ó oidhche go maidin.
+
→
bocht 1
Is beag a bhéarfadh orm imtheacht in m'fhear bocht indiaidh mo chinn romham, a's ag iarraidh mo chodach ó theach go teach. B'fhearr dhom sin fhéin, ná ag iarraidh a bheith a' baint cirt dhíbse, a's gur mór líb dom, an greím a chuirim ar mo bhéal.
TUILLEADH (9) ▼
Dhá mbeadh saidhbhreas Rí Seoirse aice, bheadh an béal bocht aice, in a dheidh sin.
Ní fhaca mé ariamh é, nach hé an béal bocht a bheadh air.
Níl sa mbéal bocht sin, ach imeartas, ar fhaitchios, a mbeithí ag iarratas tada uirre.
Tá sé 'deanamh airgid as éadan, a's in a dheidh sin fhéin, tá'n béal bocht air — tá sin.
Tá'n béal bocht air, mara bhféada sé a dhá láimh, a chuir tímcheall ar a' saoghal.
Dhá mbeadh sé dhá ionnfairt fhéin in airgead, sé'n cás céadna é — bheadh a' béal bocht air, in a dheidh sin.
Déanfa sé béal bocht, má iarrann tú tada air.
Is bocht a' chaoi do do chomhursa béil doruis, gan beannú dhuit sa mbóthar.
Nach bocht dó a bheith claoidhte fhéin — fear nar fhága an leaba, a's nach ndeacha greim ar a bhéal le chúig lá!
→
buille
Tá sé fánach ag créatúr bocht, nach bhfuil ag gabhail ar a bhéal, ó mhaidin go faoithin, ná ó Luan go Satharn, ach arán a's uisce, aon-bhuille sa mbéim a theacht ann. Ba scéal in aghaidh Nádúir é, dhá dteagadh.
Bhíodar feidheartha maoilscríobach (gan éadach, gan éadáil) chuile lá ariamh. Ach má bhí fhéin, diabhal go mba ghleóite iad. Níor chuala aon-duine ariamh an béal bocht aca, ní hé a fhearacht agus tuilleadh é
→
isteach
Má iarrann tú aon-cheo isteach uirre faoi'n Nodlaic, bíonn an béal bocht uirre i gcomhnuidhe.
→
faobhar
Ba chiotach a d'fhága sé í: a fágáil in a seasamh ar a faobhar taobh istigh de chlaidhe. Ní raibh fios na faillí ag an bpáiste bocht nó gur mhartruigh sé é féin léithe (speal). Nach bhféadfadh sé a cur ar a béal fúithe i gClaise eicínt = rud a bheith in a seasamh i gcaoi agus go mbeadh an lann nó an béal nó an chuid a mbeadh an faobhar air ag freagairt nó ag gobadh suas
Ara ab é an fear a bhuail dallach dubh ar shagart an pharáiste! Thug an sagart punt dó an uair a chuir sé an béal bocht air fhéin go raibh an bhean agus an chlann i ngéar-chall. D'imigh leis agus d'ól sé é
→
diaidh
Tá "dole" mór aige, agus pinsean sean-I.R.A. agus tá punt sean-phinsean ag teacht isteach ann 'chuile sheachtain, agus chúig leath-choróin (alúntais páistí), agus deich nó dó dhéag de phunta d'airgead na Gaedhilge sin, agus in a dheidh sin féin, tá an béal bocht air, agus bíonn an oiread fuasaoid' aige agus shílfeá nach dtáinig aon-tsaoghal ariamh is measa ná é
→
dochar
Rinne a mhéir braon. Leig sé í. Shílfeá go raibh cneasuighthe di. Bhí ainfheoil ag teacht i mbéal an ghearrtha taobh amuigh. Ach rinne sí seile in ath-uair. Droch-sheile. Leig sé aríst í. Má leig féin níl ag cneasú dhi. Is méir bhocht í. Tá ábhar i gcomhnuí innte, ach dair leat féin nach bracha é in a dheidh sin. Mar dteighidh sé roímpe gan mórán achair, fiachfaidh (féachfaidh) sí é, mar tá an dochar istigh innte fós
→
droim
Tá a bholg thiar in a dhruim. Is cosamhail nach bhfaghann an duine bocht a leath-dhíol le n-ithe. Nach bhfuil lán púirthín na h-átha de mhuirín air. Caithfidh fear na muiríne móire an greim a bhaint as a bhéal féin i gcomhnaí len a chur i mbéal na bpáistí. Deir siad nachar bhris cearc an áil a h-iogán ariamh
→
déanach
Casadh liom lá inG. í, agus í in ainriocht. Ní fhaca tú duine ar bith ariamh ba bhoichte béal ná í. Thug mé mo phunt deireannach déidheannach di, mar rinne mé truaighe di. Meastú arbh iongantaighe liom an sneachta dearg ná an lá aonaigh a bhí chugad, í a fheiceál ag ceannacht cuingir bhulán annsin thoir. Ní fhaca mise aon-amharc ar mo phunt ó shoin
→
díle 1
Rug an díle mhór a bhí an lá cheana ann ar an mbóthar air, agus ní raibh aon-snáth thuas ar a chraiceann nach sílfeá gurb as béal soithigh a tarraingeadh é. Bhí lán a chruite de shlaghdán lá ar na bháireach air, agus tá sé ag coinneál na leabthan ó shoin. Mara gcaithidh sé seal in a leannán anois ag an bhfear bocht, tá an t-ádh air
→
díol 2
Tá díol a freastail go maith aice. 'Tuige nach mbeadh. Agus aindeoin sin, tá an béal bocht uirre i gcomhnuí. Ag caitheamh in a dhiaidh atá sí anois, nach bhféadann sí an carr a chur ar na bóithrí ag saothrú. Ní mór le cuid de na daoine a dhá láimh a chur timcheall ar an saoghal ar fad
→
dúradán
Níl aon-duine faoi bhéal an aeir nach bhfuil tarraingthe anuas agus liobruighthe gearrtha aice. Tá 'chuile locht ar 'chuile dhuine eile, ach bainfidh sí a muintir féin as margadh igcomhnuí. An lá faoi dheire a raibh sí ag ithe agus ag gearradh ar an dílleachta bocht sin thiar tigh Sh., agus a raibh sí ag rádh nach bhfágann sí amach an teach ag P. Dh. chor ar bith, tháinig sé go dtí an béal agam a rádh léithe go bhfeicfeadh sí an dubhradán i súil duine eile go maith, ach nach bhfeicfeadh sí an tsail mhór in a súil féin chor ar bith. 'Sé a bhí agam a rádh léithe, ach leig mé tharm í in a dheidh sin, leisce clampar a tharraint