Foclóir Mháirtín Uí Chadhain

Comhla (11)

+
beart
Ní bhíodh dorsa (doirse) 'bith ar na tighthe fadó. Beart slat nó rud eicínt mar sin a chuirtí in áit na comhla.
TUILLEADH (1) ▼
Is fada a chaith bráicín thuas annsin thuas ag M. Ph. Mh. Mh. a's gan de chomhla doiris (doruis) air, ach beart.
 
Chonnaic mé solas an lae ag fionnú i gcomhlaí na fuinneóige = ní bheadh ann ach go dtiocfadh sé thrídh na siuntaí ar éigin
 
Bhí lonta dubha ag imeacht ag fátall (fáiteall) annsin amuigh ó mhaidin. Má chuireann sib comhla nó cliabhán éanachaí amach ní bheidh sib gan annlann
 
Séard a theastódh an tóchar siúd a leagan agus a aithdéanamh as éadan, agus comhla a chur leis. Níl aon-uair dhá mbíonn rabharta ann nach mbíonn an súiteán aníos faoi, agus ní fhéadann sé a dhul síos aríst, agus déanann sé fuarloch amach ar an ngarraí
 
damba
Ní comhla ar bith a theastuigheas thíos annsin ach damba a dhéanamh treasna béal na cuisle údan le taoille mhór a chasadh soir. 'Sé an chaoi nar mhór é mar atá an lagpholl atá annsiúd thuas agamsa: stanadh a chur ann ar an gcaoi céadna. Ionntuigheann sé an brúisc uisce ar fad soir ins an lag-pholl. Maidir le do chuid comhlaí a chur thíos annsin, níl ann ach dícéille. Réabfadh an chéad taoille mhór a thiocfadh as a lúdrachaí iad
 
deis
Dhá mbeadh deis ar an tóchar atá ann, tá an chuid is fhearr de'n talamh cuir atá againn ann. Tá muid ag tuineadh leo le chúig bhliana ag iarraidh comhla a chur leis a bhacfadh an taoille, ach bhí sé cho maith dhuinn a bheith in a(r) gcomhnaí, scáth ar thug siad de thoradh orainn. Tháinic seilbhéara ann agus mapaí aige, ach mo léan géar!
 
docht 1
Tá docht uisce 'sa tóchar siúd. An súighteán a tháinic aníos leis an rabharta agus leis an taoille mhór, tá sé coinnighthe i bhfus, in áit ar leag sí béal an tóchair amuigh sa dúrlinn. Tá an tóchar ar fad calcuighthe anois. Ní dhéanfaidh sé siúd aon-mhaith go gcuirtear comhla amuigh leis
 
doras
Tá sé in am doras nuadh a dhul air, agus a liachtaighe lá ó a rinneadh an tsean-chomhla sin
 
Tá Tóchar na Dúrlinne tachttha aríst, agus an garrdha báithte. Shnámhfadh bád mór anois ann. Ní dhéanfaidh sé siúd aon-mhaith go dteighidh comhla taobh amuigh ins an dúrlinn
 
Níl aon-lá le mo chuímne nach bhfuil an fharraige ag déanamh díobhála annsin thíos, ach diabhal comhla a chuirfidís na dheidh sin ann, th'éis go bhfuil mo theanga caithte agam dhá iarraidh orra. An deá-ghealladh, agus an droch-choimhlíonadh, d'eile