caint (50+)
→
faiteach
Níor fhan focal ar bith cainte aige ar a dhul suas ar an "stage" dó. Bhí sé in a fhudar fadar. Tá sé ro-fhaiteach l'aghaidh na ceirde sin. Níorbh fhuláir do dhuine an-cheann a bheith air le seasamh in áit den tsórt sin. P. L. an buachaill!
+
→
faitíos
Ag iarraidh faitiais a chuir orm a bhí sé ach níor chuir sé faitíos ar bith ormsa, ná ní chuirfeadh dá mbeadh sé ag scillige cainte ó shoin
TUILLEADH (1) ▼
Is duine gan aon-fhaitíos é roimh Dhia ná Mhuire, agus caint mar sin a rá leis an sagart
+
Níl aon-mhaith dhuitse a bheith ag caint ar sraith. Is measa an aimsir anois ná fadó. Nach bhfeiceann tú chuile bliain dhá bhfuil ag teacht go bhfuil sí ag baint fearasbár dhá chéile
TUILLEADH (1) ▼
Ní shin é adúirt mise chor ar bith. An té a d'aistrigh mo chuid cainte (a d'innis do dhaoine eile í), chuir sé earasbar léithi. Sin é an chaoi igcomhnaí
+
→
fios
Cén ghnatha atá agamsa a dhul chun cainte leis? 'Ar ndú, ní fios mo labharha atá agamsa le dhul chun cainte le sagart = ní bheadh a fhios agam céard adéarfainn leis; níl mo sháith fólaime etc. orm
TUILLEADH (3) ▼
Ní thiúrfadh sé aon-fhios dom thairis sin, ach dúirt go mbeadh sé ag caint liom aríst gan morán achair
Ara cén chaint sin ort? Tá M. níos fearr a fhios ná sin. Ní chreidfinn go ndéanfadh sí a leithide de chleas
Ná habair tada. Níl a fhios go té sin (/ɡu t′ɛ̄/; don té?). B'fhéidir go mbainfeadh an scéal sin caint amach fós = níl a fhios ag aonduine cén chaoi a rachadh sé chun dochair duit
+
→
focal
Níor dhúirt mé dhá fhocal cainte leis ariamh; ní dheárna mé dhá fhocal cainte leis ariamh = ní raibh mé ag caint mórán leis
TUILLEADH (9) ▼
Dheamhan dhá fhocal cainte a bhí ann ar fad = áit a mbeadh troid in ainm agus a bheith ann
Níor fhan focal cainte aige. Shíl muid go raibh a chnaipe déanta
Níl focal den chaint le fáil uaidh = duine a bheadh dorcha leat, nach mbeadh aon-fhonn cainte air, nó a mbeadh rud aige in t'aghaidh
Bíodh an deagh-fhocal ag an té a bhíos ag caint. Deir siad nach mbriseann focla maithe fiacla
Níl aon-chaibhnsiléara istigh inGaillimh indon breith ar fhocal uirre siúd. Tá fios a labhartha agus deis a cainte aice
Dhá mba leis an sagart a bheadh sé sin ag caint ní thiúrfadh sé aon-lascainí dhó ach an oiread le fear den bhaile. Níl modh focail aige le aonduine. Is mór an t-íonadh nar mharuigh duine eicínt ariamh é, agus cho coiligneach agus a bhí an dream siúd timpeall air. Ach is le diabhal mar sin a rithfeadh sé!
Shíl mé go sceannfaí é. Dhá gcloistheá é ag caint le na hamhais sin thiar. Níl modh focail ar bith aige. Mharóidís an té a bheadh tláth leó, ach diabhal araoid ar bith a chuir siad airsean th'éis nach raibh sé ag tabhairt sásamh ar bith faoin domhan dóibh
Bhí a fhios agam go maith ar an gcaoi ar las sí suas gur sciorradh uaithe a rinne an focal. Ní thiúrfadh sí deoir fhola le náire. D'imigh an chaint uaithe uaidh sin amach
Dhá seasadh sé seo thíos ar a fhocal, chaithfinn J. san gcúirt. Dúirt sé seo thíos liom gur dhúirt J. leis fhéin … ach ní mhionnódh sé in a dheidh sin é. Chuaigh sé siar san gcaint
+
→
foirm
Dúirt sé é sin! Dúirt sé go bhféadfadh ceachtar againn atá fúithe an fheamainn pháirteach a bhaint agus nach mbeadh aon-mhaith aon-tréas a chur air, nach gcaithfí é san dlí. Thug sé a éitheach! Cén chiall nach gcaithfí? Déanadh sé mar sin é feiceamuist! Sin caint anois nach bhfuil i gclár ná i bhfoirm
TUILLEADH (3) ▼
Tá fólaim ortsa, bail ó Dhia agus ó Mhuire ort, ach má sin í do chuid cainte anois go raibh dhá Naomh Pádraig ann, ná bactar leat! Nach deas uait a dhul ag cumadóireacht … Eiriceach a bhí san té adúirt é sin. Níl an rud sin i gclár ná i bhfoirm, agus ná géill thusa do'n fhear sin. Nachar chuala muid ariamh nach raibh ann ach aon-Naomh Pádraig amháin, moladh go deó leis
Tá foirseadh mór cainte aige, ach nach bhfuil a leath i gclár ná i bhfoirm. Chuirfeadh sé dallach dubh ort mara mbeadh a fhios agad cé hé fhéin
Níl an chaint sin faoin gcogadh i gclár ná i bhfoirm. Má tá, cén chiall nachar chuala muid cheana í. Is gearr air sin a cumadh as a údarás féin. Sé atá deas air
+
Is follasach nach bhfuil aon-mhaith a bheith ag caint leis. Sí a chomhairle fhéin a dhéanfas sé dhá mbeadh an saol ag caint
TUILLEADH (1) ▼
Is follasach nach raibh tú ann ariamh th'éis a bhfuil de chaint agad faoi. Dhá mbeitheá, ní fhéadfá gan an áit atá mise a rá a thabhairt faoi deara. Tá sé sunntasach
Tá fudarnéis ar fud an bhaile seo ó tionnscluíodh an pósadh céanna. Má siad na putaigh fhéin iad, níl siad leath-shásta a dhul chuig an scoil ach ag caint air, agus ag ceapadh go mbeidh oíche mhór aca.
→
fág ar
Ná habair thusa tada. Fágfaidh mise ar bheagán cainte é sin feicfidh tú fhéin air = cuirfidh mé in a shost é
→
fánach
Tá sé fánach aige a bheith ag caint anois. Breá nachar thapuigh sé a ghnatha in am? Ach ní bhíonn aon-chíos ar an gcaint 'ar ndú'
+
Gheobhaidh tú na físeachaí agus na pínneachaí corra má chloiseann t'athair thú ar an gcaint sin. Feicfidh tú fhéin air go dtiúrfaidh sé siúd luach do chuid gráiscínteacht duit
TUILLEADH (1) ▼
Is fhearr dhuit bleid nathaíocht a bhualadh ar dhuine eicínt eile ná ar T. Mh. Ní bheidh tada dhá bharr sin agad, ach na físeachaí agus an pínneachaí corra ag imeacht duit. Síleann tú go bhfuil deá-chaint agad! Is beag an ghoir atá agad air siúd
+
Ní raibh mé mór-fhoclach ariamh, ach b'fhéidir dhá dteighinn ag déanamh gaisce go bhfuil an oiread údar gaisce agam le daoine a bhfuil caint mhór aca
TUILLEADH (1) ▼
Deir tusa go ndéanfá a ghníomh. Diabhal é go mbeirtí aríst thú! Níl maith ar bith do dhuine a bheith mór-fhoclach mara bhfuil an cur leis ann. 'Ar ndú' ní bhíonn aon-chíos ar an gcaint, adeir siad
Is fhearr uaidh scéal a cheartú dhuit ná ó mháighistir scoile. 'Sé atá indon an tslis mhín a chuir ar a' gcaint. Ach cá bhfágfadh sé é.
→
failic
Fuair tú dhá onsa tobac Dé hAoine, agus is duit is mó náire, má tá siad caite agad. Ní fhaca mé aon duine ariamh is mó failic ar thobac ná thú. Dheamhan caint ar bith agad cá bhfuighfear a luach
+
→
falrach
Bhuail falrach goil, gáire, casacht, plúchadh, cainte agus rl. é = nuair a bheadh falrach ar dhuine, ní go maith a thiocfadh a chuid cainte leis le teann goil agus rl.
TUILLEADH (1) ▼
Bhí falrach ann a mhic ó ag teacht aníos an bóithrín. Dheamhan focal den chaint a thuigfeá uaidh. Bhí sé balbh ar fad. Shílfeá gurb í an taoille a bheadh ag teacht air
→
feidheal
Tá padhall mádraí timpeall mó thí chuile oíche do mo choinneál ó chodladh. Sé saol na madraí é, agus ná bíodh an saol ag caint. Sean-asal an tincéara atá dhá dtarraint ann sílim. Dar ndú sé bás an chapaill beatha an mhadaidh.
+
→
fianaise
Níor chaith sé aon-fhocal den chaint sin ariamh. A fhiainise sin ortsa a Sheáin. Bhí tusa ann cho maith liomsa = tá tú indon cruthú nar chaith sé an chaint
TUILLEADH (2) ▼
Comhuain agus a bhí sé ag tabhairt (ag déanamh) a fhiainise, chloisfeá biorán beag ag tuitim san gcúirt. Bhí a fhios ag chuile dhuine gur ar a chuid cainte a thiocfaí suas
Sin í fiainise ghiolla na bréige. Cuirim pearúl ort gan ceó ar bith a chreistiúint uaidh sin. Ní fhéadfadh sé mise a fheiceál ag caint ar an bportach le J. M. arae bhí mise san mbaile ón bportach, shul ar fhága J. M. an teach aige fhéin le dhul ann.
+
B'fhearr go mór a bheith ag fiannaíocht ná an cheird a bhíos i dtithe cuarta anois: ag ithe agus ag gearradh ar an gcomharsa. 'Ar ndú' ar chuala tú ariamh é, san áit a mbíonn fiannaíocht ní bhíonn diabhlaíocht = má bhíonn sean-scéalta dhá n-innseacht agus daoine ag éisteacht leó, ní bhíonn aon-droch-chaint, aon-bhiadán ná aon-tseamsánacht ann
TUILLEADH (1) ▼
An tóchar sin a dhéanamh! Sin scéal a mbeadh fiannaíocht air marach gur casadh an bhó mhór sin timpeall. B'ait a thapuigh mé é! Bhí sé in a shuí thíos ar cholbh an Characáinín théis a bheith ar snámh. Ag bailiú glaicín chuailleachaí shoir ar an Meath-Dhúirlinn a bhí mé fhéin. "Lá breá é" adeir sé … Bhain muid amach san seanchas. "Gaeilgeóir thú" adeirimse. "Ní hea" adeir sé. "Ag fámaireacht atá mé". D'fhiafraigh sé annsin tuige na cuailleachaí. D'innis mé fhéin dhó. Ach le scéal gearr a dhéanamh dhó, chaintigh mé ar an tóchar, agus go raibh an talamh báite cheal a dhéanta. "An 'sbáinfeá dhom é" adeir sé … = ní dhéanfaí go ceann fada é, agus bheadh a lán cainte agus scríbhneóireacht air
Spréach sé nuair a chaith an ceann eile an chaint sin, agus thosaigh sé ag fiodarinnce ar fud an sráide. "Dhá mbeadh an glamaire agamsa annseo", adeireadh sé, "chuirfinnse riocht air nach ndéarfadh sé é aríst"
→
flaisc
Bhí fear annseo le cuimhne na ndaoine agus "Mrucha Flaisc" a bhí de leasainm air. Bhíodh sé i gcomhnaí ag caint ar "fhlaisc"
→
foghail
Théis nach raibh focal cainte fágha ag Colm, bhí J. dhá shaghdadh le gleáradh eile a bhualadh air. Bhí an fhoghail in J., go ndéanaidh Dia grásta air = olc, faltanas, mísc
+
→
fonn
Bhí an chaint a bhí aige ag cur fonn orm é a mharú, ach d'éist mé leis in a dheidh sin
TUILLEADH (1) ▼
Tá tú ag cur fonn orm a dhul ag ól le do chuid cainte