Foclóir Mháirtín Uí Chadhain

dlighte (9)

 
An deoruidhe féin as S. Gh. ní raibh ar an tsochraide, aindeoin go raibh sí dlighte dóib uiliog. Ní fhéadfaidís gan cloisteáil fúithe mara bhfuil an codladh céadtach orra ar fad
 
Bhí diomdha an domhain air má b'fhíor dó féin, nach bhfuair sé scéala faoi'n tsean-bhean, go dteagadh sé ar an tsochraide. Ach bhí sochraide dlighte dhó annseo cheana agus ba bheag an luadh a bhí aige a theacht ann. Dar príosta muise, ní ag amhdú an uilc é, ní thaobhóchaidh muid é má bhíonn an t-anshógh air fhéin
+
dligh
Sin sochraide muis a bhí glighte (dlighte) dhomsa ach dheamhan smid a chuala mé faoi go raibh sé i dtalamh, ná cuid de smid. Chonnaic mé M. ag dul siar an lá sin ach shíl mé gur ócáide eicínteacht eile a bhí air. Shílfeá go gcainteochadh sé air liom, agus a fhiosacht dó go raibh sí dlighte dhomsa cho maith leis. D'fhéadfainn scilling altóra a chur leis, mara bhféadainn féin sciorradh ann. Ach tá M. sin in a phúca
TUILLEADH (4) ▼
Má dhligheann siad sin aon-phighinn duit a mhic ó, is iad nach leigfidh thar an lá cáirde é. Níor íoc mé annseo an bhliain cheana, go raibh an lá caithte: an lá a bhí ar an bpáipéar. Deir tú le dhá nútice (notice) a bhí amach agam roimhe sheachtain. Agus gan dlighte acu ach leath-choróin! Sin iad atá puinteáilte. Ach tá neart cléirigh aca chreidim
M'anam má tá an t-airgead dlighte agad, nach bhfailleochaidh siad siúd in a ngnotha. Tiocfaidh maistín de nútice (notice) chugad agus an oiread stampaí air
Deir siad pighinn ar bith airgid dhá bhfuil dlighte ag S. M. — ndéanaidh Dia grásta air — go bhfuil dligheadóirí dhá éiliú anois, agus ar an gcóir chéadna pighinn ar bith dhá bhfuil dlighte ag aonduine air go bhfuil siad ag iarraidh fáirnéis faoi, roimh a leithide seo de lá. Dheamhan a fhios agam féin nach hé lá Fheile Peadar agus Pól é. Tá an áit le candáil uileag má's fíor. Is do-chreidthe an scéal nach bhfanfadh na h-ingheanachaí ann, ach tá sé ráidhte nach bhfuil aon-luighe aca leis, th'éis (taréis) gur áit bhreagh é.
Is mór de na gasúir seo thoir nar dligheadh an dá phunt dóibh, a fuair é. Ach ní fhaca mise aon-cheo ag teacht amach ariamh ins an saoghal nach mbeadh éagcóir in a bhun nó in a bharr. An bhfeiceann tú aos óg an bhaile sin. Ar chuala Dia ná duine aon-fhocal Gaedhilge aca ariamh. Dheamhan é muis le mo chuímne-sa ar chaoi ar bith, mara mbeadh focal a thóigfidís uaimse nó uaitse, agus leagan aca ar an bhfocal sin fhéin. Ní taise do na gasúir atá ann anois é ach oiread. Agus tá siad ag fáil dhá phunt na Gaedhilge in a dhiaidh sin. Meastú nach shin caimiléaracht. Ach má abruighim-se (má deirimse) nó thusa nach bhfuil sé dlighte dhóib is droch-dhaoine muid. M'anam nach h-eadh nach gur gearr gur bainte dhuinn (dhínn) féin a bheidheas sé. Tá an "power" aca a mhic ó!
 
Ní raibh deoraidhe ar an tsochraide ach an dlúth-mhuintir se'aige féin. D'eireochadh dó. Ní raibh sochraide dlighte d'aonduine ann. Ní sochraideach maith é
 
Bhí an bhean curtha shul má chuala muid é. Duine dúnárusach ceart é siúd. Níor innis sé d'aonduine go raibh donacht ar bith uirre nó go bhfuair sí bás. Nach raibh a fhios aige go bhfuighthí amach de'n bhuidheachas é. Ach níor mhiste leis. Ní thiubharfadh sé an oiread de do chroidhe dhuit in a dheidh sin agus go gcainteochadh sé air. Sochraide bheag a bhí ann i ngeall ar a chuid dúnáruis féin. Leath a raibh sé dlighte dóib, níor chuala siad smid fúithe go raibh an bhean bhocht curtha