Tá an dá leath-bhaile seo buailte d'uireasa feamainne

Má tá dalladh feamainne duibh' agaibhse, ní hé a dhálta sin againne annseo é. Ní leasóchadh a bhfuil d'fheamainn dubh againn dhá phíosa fataí agus bíodh muid taobh léithe. Caitheann muid lucht a cheannacht 'chuile bhliain, ach ó fuair muid an churrach, tá na muláin agus na brantraídheachaí dhá fháil (baintear iad)

Dhá gcuirtheá leasú ar an ngarrdha dubhrabháin sin thíos le cladach agad, ní raibh sé ar dhánta na talmhana ariamh aon-"swedes" mar bheadh ann. Ach is beag an mhaith an "dearg" (feamainn dearg.) B'fhearr duit daithín feamainn dubh ná ar thug tonn ar thráigh de'n "dearg"

Bail ó dhia ort féin agus ar do chuid feamainne! Chaith mé dhá eadarshuth ag tuineadh leis ó mhaidin, ag iarraidh é a thiomáilt (thiomáint) síos 'na chladaigh thar agus a chuid feamuinne a bheith sciobtha ag an tír. Ach bhí sé cho maith dhuit a bheith ag caint le dris le bheith ag caint leis. Ní chorróchadh geanntrachaí (uathaidh — ding) as siúd é.

Ní raibh de thráigh ann inniu ach go mbainfeá feamainn scine ar leicín na bportán

Tá deán siar ó Órán agus bhí mé ag cur aníos feamainne ionn, lá, agus chuaidh an capall dhá báthadh sa deán, agus b'éigin dom mo shean-bhéice a leigean ar Mh. Ó h-A. a bhí taebh thiar dhíom go dtóigeadh muid an capall

Tá feamainn dearg isteach (fc. feamainn)

Cá'il mo dheifir ag dul ab eadh? Nach bhfuil aoirde crann luinge d'fheamainn dearg sa gCaladh!

Ní bhfuair mise aon-tús ar an bhfeamainn. Bhí 'chuile dhuine ann rómham, ach b'fhéidir gur eirigh an oiread liom in a dheidh sin agus a d'eirigh le 'chuile dhuine. Níl a fhios ag duine cé's fhearr a thús ná a dheireadh

Seo é an malach deireannach de'n fheamainn anois

Tá deis mhaith ar an bhfeamainn dearg annsiúd aige agus é buailte ar an gcladach. Má tá féin, dar príosta ní leis a eirigheas sí igcomhnaí

Is mór an peacadh an deoruidhe beag sin de ghasúr atá ann a fheiceál thíos in éadan feamainne, agus an guróir bocht seacáilte. Cidh Dia gur mór an náire di a leigean amach leithide an lae indiu — lá a phréachfadh na gabhair

Nach hé an diabhlánach in a chraiceann anois é, a chuaigh in mo bhéal faoin bhfeamainn! Nach deacair bheith ag iarraidh comharsanacht air sin!

Déarfainn leis an gcaoi a bhfuil cois indiaidh na cois' eile aige nach lughar leis an sioc ná a dhul 'na chladaigh. Bíonn an-drugal aige roimh an gcladach i gcomhnaí. Guróir an-fhuar é. Dar príosta muis' níl an fheamainn an-te indiu

Cuirfidh sé go dtí do dhicheall tú an oiread feamainne a bhaint an rabharta seo agus a leasóchas an dá gharrdha siúd

Tá sé díocasach go leor chuig feamainn agus má tá féin, is beag a eirigheas leis di. Dheamhan leath an chirt leis

Is dóibh is furasta a bheith díogáilte. Ní comártas (comórtas) ar bith dhuitse máistirí scoile ná póilíos: dream a fhéadfas leath an lae a chaitheamh dhá ngléas féin. Ach an té a chaithfeas a bheith thíos i gC. an U. leis an dearg-mhaidin ag sciobadh feamainn dearg (ní bhíonn aon-tuiseal geineamhnach ar an gcuingir fhocal sin feamainn dearg), bíonn rud ar a aire thar agus a bheith dhá dhíogáil féin. Tá an obair sin ceart go leor Dé Domhnaigh, ach ní fheileann sí Domhnach agus dálach. Má fheileann, ní do'n talmhuidhe é

Ní leasóchaidh mé é, mar níl díol a leasuighthe agam. Shíl mé go raibh níos mó drabhláis ná sin ins an lucht feamainne

Is beag an díshláinte atá air ag goid mhóna nó an uair a bhéas snáth feamainne istigh

Dhá dteigheadh muid síos ar dhíthráigh, d'fhéadfá a rádh go mbeadh feamainn aige

(Rópa dlaoiníní = rópa tuighe cáithteach) "rópa a dhlaoidhfeá de bhruibh. Na bruibh a fháil suas annsin isna bárra. Bruibh mhóra láidre: fidheogaí. A dtarraint as an bhfréimh. A gcrochadh suas ar phionna nó ar an gcragadán cupla lá nó go dtriomuighidís. Ní mórán triomach a d'iarrfaidís. Iad a shnoigheachan annsin: a ndlaoithiú. Bhéarfá ar an dlaoinín le t'fhiacail. 'Sé an dlaoinín an craiceann atá taobh amuigh ar an mbrobh. B'fhearr t'fhiacail ná t'ionga leis an dlaoinín a tharraint anuas de na bruibh. Mara mbeirtheá mar sin air, dhéanfadh an rud bog atá istigh 'sa bhfidheoig mionús. Níl maith ar bith leis an rud bog sin ach a chaitheamh uait. De na dlaoiníní a dhéanfá an rópa. Le corrán nó le corr-shúgáin a dhéanfá é. Dhá mbeadh fear maith dhá dhéanamh, bheadh sé cho maith le rópa rúinne (róinne) — rópa ruadh. Trí duail a chur ann. Chuirfeá ar chocaí féir é. Nuair a chuirfeá ar chocaí é, ní iarrfá é a fhigheachan chor ar bith. Dhéanfadh dual amháin thú; agus ar chruacha coirce freisin. Chuirfeá ar mhuic é ag dul ar an aonach agus ar ghádrachaí maoil asail ag tarraint malaigh feamainne. Dhéanfadh fear maith an-chaol é, agus bheadh sé go maith in a dheidh sin. Dhá mbeitheá ag déanamh rópa muc dhó (dhe), chaithfeá trí rópa a dhéanamh agus na trí rópa a fhigheachan suas in a chéile: trí duail … Slata: nuair a bheadh slata bliain istigh chaithfidís a mbáthadh len a mbogadh, má ba leat cléibh, scoilb nó eile a dhéanamh dhíob. Bheidís mí ar bogadh i gclaise shul a n-oibrighthí iad. Bhruithfeá slata l'aghaidh cléibhín ime. A ndlaoithiú annsin, agus dhéanfadh na dlaoiníní rópa, ach ní bheadh sé cho maith leis an rópa dlaoinín bruibh. D'fheicfeá mná ag cur dlaoiníní na mbruibh nó na slat igcluasa an túirne (dlaoinín nó fiadhtaighil an dá rópa is fhearr) mar is ann istigh a bhíos an fearsad, agus an tsreang ag imeacht ar an bhfearsaid … Solus: dhlaoidhfidís anuas na fidheogaí agus d'fhágaidís stríoc bheag de'n dlaoinín ar an mbrobh, igcruth agus nach dtuitfeadh a mbeadh istigh ann amach in a mhionús. Chuiridís bealadh annsin orra: ola faidhtín nó ola runnaigh, agus a leaghadh ar cham agus a dtumadh ann. Mara bhfágthá dlaoi bheag síos ar fhad an dlaoinín, leaghfadh a mbeadh istigh ann. Bhíodh faidhtíní agus runnaigh in a snáth mara annseo an uair sin. Na h-aobha a leaghadh ar an teine, agus nuair a bheadh lochán agad na bruibh a thumadh uiliog ann, nuair a bheidís dlaoithte: an dlaoinín bainte dhíob. A gcrochadh suas ar stálú 'sa simléar nó go mbeidís tirm … " (Sliocht as cuntas faoi rópaí, dlaoithiú agus eile ó Mháirtín Ó Chadhain, Cnocán Glas, Spidéal)

Níl dlí ar bith ar fheamainn dearg = féadfaidh 'chuile dhuine a tógáil; ní le duine ar bith go h-áirid í

Mara gcuiridh sib dlúthas leis an bhfeamainn, ní eireochaidh aon-tsop lib imbliana = mara gcuiridh sib bruid ionnaibh féin ag dul dá tóraidheacht

Ní bheadh a fhios ag duine cé's dlúthasamhla an fheamainn dearg ná an mhóin. Mara mbaintear an mhóin, beidh na daoine in a mbambairne ag iarraidh a bheith dhá triomú amach annseo agus an ghrian maoluighthe; agus mara dtapuigheamuid an fheamainn dearg, dheamhan agus móide sop a thiocfadh aríst imbliana. Tá duine idir ord agus inneoin i gcomhnaí

Ná teirigh 'na phortaigh leis an tsrathair sin, nó go gcuiridh tú scoirnín innte. 'Nuair a bhí malach feamainne agam uirre an lá faoi dheire, bhí mé i bhfaitíos 'chuile phuinte go dtiubharfadh sé uaidh. Tá sé scoiltthe thíos ag an gcoirb

In éadan na feamainne dólámh! Is mór an saothruidhe thú, ach cé l'aghaidh a bhfuil sí agad. Ní chuirfidh tú aon-chaoi ar a leath choidhchin ach a fágáil annsin nó go lobhaidh sí. Dar príosta is ort atá an t-uabhar indiaidh feamainne

Go bhféachaidh Dia ort! Ní mná talmhuidhthe iad sin, ach cailíní Domhnaigh. Dhá leagthá scatháin agus boscaí púdair aca, ba é a mbuac é. Is cam a bhreathnóchaidís ort déarfainn dhá n-iarrthá orra a dhul ag tarraint fheamainn dearg len a ndruim

"Ní ar dhosadáin na feamainne; Ná ar ghustaireacht na farraige; Ar cheilp ná ar bhaint an charraigín; A tóigeadh mé i dtús mo shaoil" (amhrán gearabalach é seo)

Níl dosán feamainne le baint againn imbliana. D'fheann muid a raibh againn anuiridh

Tháinic sé aníos trathnóna agus drad-ualach maith feamainne 'san gcarr aige

'Bhfeiceann tú na míola sin a bhíos ins an snáthmara. Sin iad na dreancaidí mara. Bhí an draoi breacach aca thíos annsin thíos imbliana ar an gconuas feamainn tirm a d'fhan d'fhuighleach ormsa.

Tá an cosamar feamainne siúd ionann agus lobhtha. Ní tada atá go fairsing innte ach dreancaidí mara. Tá sí druidthe leo

Droch-fhear feamainne = gan aon-tsaint i bhfeamainn, nó é go dona ar fháiteall na feamainne

Is beag de'n drugall trágha seo atá air ní hé t'fhearacht-sa é. Bhí sé thíos le "pound day" indiu agus a chliabh aige ag sracadh feamainne duibhe is an gclochairín

An len a dhruim atá sé dhá cur aníos. Má's eadh is meathta an obair í. B'fhearr liom rud ar bith faoi'n domhan a thabhairt liom ar mo dhruím ná feamainn

Tá an cladach druidthe le feamainn dearg. Tá aoirde crann báid di i gC. an U.

Is dual d'fheamainn a theacht ar an ngaoith seo: gaoth andeas

Ní mó ná dá ndúblaíodh sé an lúascáinín sin go mbeadh malach maith feamainne aige

Níl leabharachaí (nó liúrachaí) ar bith san bpas siúd. An dubhliathach sin atá ann, agus bheitheá meathta dhá baint, le h-ais a bheith in éadan na sraoilleógaí móra. Bí réidh agus gabhfaidh fuireann againn ar an oileán an chéad lá den rabharta … Bíodh an diabhal ag an té ar mór leis duinn í. Nach feamainn pháirteach í, agus nach bhfuil baint ag chuile dhuine di cho maith le chéile. Tá sí annsiúd aca cho maith linne agus bainidís í más breá leo í. Níl muide ag dul in a mbéal uirre. Ach tá an iomarca leadaíocht orra …

Caillfidh sé sin é féin amuigh faoi fhuacht agus faoi dhuifean ag faire ar an snáithín feamainne sin. Nach measa do dhuine a shláinte ná í. Gheobhar in a staic san gcladach é maidin eicínt

Maidir len a bhfuil d'fheamainn dubh againn imbliana, cáid le dhul í, má's linn na trí gharrdha sin thuas a chur

Beidh mé ag dul ar an bhfeamainn dearg ambáireach

Ní raibh curtha agam ach an dá chúl thoir nuair a chuaidh mé as feamainn. D'fhága sin an chuid eile gan cur

Tá sé ag dul 'un seacht mbliana anois — seacht mbliana go féil Pádraic seo chugainn ó a cuireadh í. Cuimnighim go maith go raibh muid thiar ins an roinnín ag déanamh na h-uaighe agus go ndeacha D. S. tharainn síos ag iarraidh mathlach feamainne.

Cá'id anois ag dul do'n fheamainn dearg thú = in a h-éadan; dhá tógáil

Bhí sé le cuthach nuair nach ngabhfainn faoi'n lucht feamainne in éindigh leis = i bpáirt leis

Tá feamainn dearg ag dul go barr-bachall ar an aimsir seo

Breagh nach dtóigeann sé í. Nach bhfuil feamainn an chladaigh faoi fhéin aige. Ní fheicimse go bhfuil duine ar bith ag dul in a béal air

Níl annsin ach feamainn atá ag dul le sruth

Tá an fheamainn dubh siúd — fás trí bliana — ag dul ó bhaint orainn, len a bhfuil ann di. Ní fhaca mé cho maith le fada cheana í