→
domhan
saoghal (50+)
Cothú na h-uaire móire an camán luaithe sin a fheiceál sa teine muis. Má thagann mórán eile mar an aimsir seo, go bhfoire Dia ar a' saoghal. Ní bheidh duine ná beithidheach ann.
+
Tá canndáil ar fheamuinn dearg ar a' saoghal seo = tá fuadach uirre; tá faire uirre; tá go leor dhá h-iarraidh.
TUILLEADH (2) ▼
Seo é an saoghal a bhfuil a' channdáil ar a bpoitín, dheamhan deor a shroichfeadh duit, mara mbeadh sé i bhfocal agad mí roimh an am.
Dheamhan a raibh ag na h-iascairí ach cuid a' bheagáin, ach bhí canndáil ar a' méid sin fhéin. Sí'n eorna nuadh breac úr a fheiceál ar a' saoghal seo.
+
Shílfeá go mbadh chosamhail é, le fear a bheadh ar a chaomhamhaint. Dheamhan fonn a' bith a bhí air aon-duine a thaobhachtáil a's dhá bhfeiceadh sé aon-duine a' teacht, d'imtheochadh sé as a' mbealach. Duine é 'tháinic as cathadh eicínt dhá mbeadh a' saoghal a' cainnt.
TUILLEADH (2) ▼
Níor scéal é, le aon-chainnt a dheanamh di, mar 'mbeadh duine ann a choinneochadh caomhamhaint air go díreach. Ach inDomhnach, is duine sa gcéad é sin, ar a' saoghal seo, ar aon-nós.
Chonnaic mise an saoghal a's mara mbeadh caomhamhaint ionnad faoi'n rud a d'fheicfeá nó a d'innse(ochth)aidhe dhuit, nar dhóigh cleas a deanfaidhe leat, ná thú a cheangailt suas cois a' bhóthair, a's liúradh Chonáin a thabhairt dhuit. Badh shin é an saoghal nach ndéanfaí aon-scéala le na póilíos faoi tada a bheadh a' corruighe.
→
ceal 1
Níl cheal feola 'bith anois orrai(bh). Nach feoil atá le caitheamh amach ag na daoine ar a' saoghal seo!
Rinne sé clogán streille de'n oidhche a' ceartú dhom, faoi'n 'dole' a's faoi Debhelera a's faoi na 'Blue Shirts'. 'Sé atá indon an chaoi a chuir ar a' saoghal.
→
cinceach
Ní thiormóchadh an saoghal an chinnceach sin ar a' bhfaslach, mara dtagadh an-tsamhradh amach.
Nar thuga Dia dhi níos fhearr é muis má d'eitigh sí é, ingeall ar a' méidín sin claon-fheachainte 'bheith ann! Dheamhan a' sásóchadh a' saoghal cuid de na daoine.
→
cleite
Nach hé an saoghal a d'imthigh, a's a liachtaighe cleite comhrádha a tarraingeadh anuas ariamh istigh ann (idteach). Is fuar na ballaí atá ann anois.
+
M'anam nach f'leárr do na daoine a bheith cruadh a's coinneálach ar a saoghal atá ann, maran leo(b) a bheith d'uireasbha tighe.
TUILLEADH (1) ▼
Fear é a choinnigh crúb ar a chuid go cruadh coinneálach, 'chuile lá ariamh. Níor chaith sé le ól ná le dreabhlás é, ní h-ionann sin, a's tuille, atá a' casaoid a's a' clamhsán ar an saoghal anois.
Dhá choitchiannta dhá mbíonn sé idteach an ósta muis, tá'n saoghal a' féithiú leis. Daighean mise go bhfuil an oiread bruighshléacht ar a theach a's bhí ariamh.
+
→
comaoin
Má tá indán's gur caitheadh cumaoin le aon-duine sa teach sin, muis, tá athrú mór ar a' saoghal.
TUILLEADH (1) ▼
Pádraig: goirim do shláinte anois, a's saoghal fada go bhfagha tú; Maitias: an chumaoin céadna ort! = aghaidh do shaoghail a's do shlainte leat!
Leabharsa is gearr go n-eirighe siad amach a's go rubála siad na daoine i gcoimhfhios. Dheamhan gnaoidheamhlacht a' bith a' fanacht sa saoghal anois — níl sin.
Mara dtuga sé aire dhó fhéin, de dhruim tighe a bheidheas sé. Tá 'fhios ag an saoghal fódlach, nach hé a mhalrait de chosamhlacht atá air.
+
Má tá Comhar na gComharsan as gnás, tá Cothromacan Síne na h-Aimsire fós ann, a's beidh go dteighe an saoghal ar suidheachan. Níl aon-duine indon an aimsir a athrú ach Dia, moladh go deo Leis."
TUILLEADH (2) ▼
Tá marach eicínt ar a' saoghal nó ar na daoine, a's an chaoi 'bhfuil an uair. B'iongantas é anois, dhá dteagadh lá breagh. Ba mhór i gceist ag sean-daoine cothromacan síne na h-aimsire, ach inDomhnach d'fhéadfaí sneachta a chaitheamh ar a lorg anois.
Mara dtige cothromacan síne na h-uaire ar sa saoghal seo, tá'n chéad saoghal eile roimhe, tús na breithe ag Mac Dé! Níorbh é cóir Dé é, mara gcuirtí peirfhiachaí eicínt air, a's an splíontaidheacht a's an spídeamhlacht a thug sé fhéin do thuille.
→
cuideáin
Sin gabhar coideáin, pé'r bith cé'rb as ar thriall sí. Ach ní bheadh a' saoghal suas le na gabhair sin. Deanann siad imirce 'chuile phuínnte, a's ní cheannsóchadh a bhfaca tú ariamh iad.
Ní mó ná dhá mbeadh Céadtach ar a' saoghal anois, go mbeadh sé indon deasú leis siúd. Tá sé dubh-láidir.
→
cóineas
Is mór a' cóimhneas iad na meaisíní buailte seo (treshing machines), seachas an sean-acra a's an capall. Nach h-iomdha cor a chuir a' saoghal de, ó nuair a bhíodh muid dhá bhualadh le súiste. Chreidim dheamhan súiste sa tír anois. Ar chlocha a's ar chléibh a buailtear tae(bh) siar de Ghaillimh fós é.
→
cóisir
Airigheann siad buille bog 'san oinseoigín bhoicht. Marach sin, ní bheadh an saoghal bruigheanach 'na diaidh. 'An áit a mbíonn an óinseach, bíonn a cóisir ann.
→
bannaí 1
Ba tútach sa saoghal a' cleas a rinne sé — glanadh leis — a's an méid sin airgid 'fhágáil len íoc ag na bannuidheachaí.
+
→
bealach
Dhá mbadh fear bóthair a's bealaigh é, ba chuma airgead aige ná uaidh, ní fheicfeadh sé aon an-shógh. Bhí sé chomh maith do'n strainséara nach bhfaca sé ariamh, a's bhí sé do'n chomhursa. A's bhí a shliocht air: tháinic a' saoghal bruigheanach ar a shochraide.
TUILLEADH (2) ▼
Is deacair bealach maith a fhaghail ar a' saoghal seo = is doiligh slighe-mhaith maireachtála a dheanamh amach.
Ní bheadh fhios ag duine cé'n bealach é, ná céard 'tá teacht ar a' saoghal chor a' bith.
→
bealadh
Ní dheanfadh bealadh na h-airí, aon-mhaith do'n bhall uirníse sin anois, arae tá sé caithte ó Dhia a's ó'n saoghal.
→
bealaigh
Tá béasaí a's bealaighe Sheáin Bhuidhe chomh bealthuighthe isteach i muinntir Chúige Uladh sin, a's nach dtiubhradh an saoghal Ádhaimhe ar slighe na Críostuidheachta iad.
→
beanna
'Sé atá indon a bheanna a thabhairt leis. 'Liomsa a's leatsa, a's liomsa aríst': sin é an chaoi a bhfuil sé sin = duine liom leat é, a's tá sé indon an saoghal a bharruidheacht a's a bhealach a dheanamh le 'chuile dhuine.
→
beartach
Níor mhór dhuit a bheith chomh beartach leis a' saoghal, leis a' mbuadhachtáil 'fhaghail air sin.
+
→
beart
Is cuma liomsa ach a bheith indon mo bheart a tharraingt sa saoghal. A's duine 'bith nach bhfuil indon sin a dhéanamh, ní fear chor a' bith é.
TUILLEADH (7) ▼
Tá sé ceart go leor fós, thálta (thárla) nach bhfuil aon-chúram air. Ach amach annseo, nuair a bhuailfeas sé faoi'n saoghal, mara mbí sé indon a bheart a tharraingt, beidh sé ar deire.
Dheamhan blas scrubaill in aon-duine sa saoghal seo, a's an té nach bhfuil in don a bheart a tharraingt, buailfear cois air.
Mara n-iomchruighe tú do bheart fhéin, seo é an saoghal nach n-iomchrócha aon-duine eile dhuit é.
Duine a' bith nach bhfuil [ag] iomchur a bheart fhéin ann, ar a' saoghal seo, sa ngearradh-dhíob a bheidheas sé.
Chonnaic mise an saoghal a raibh soighleas 'sna daoine, a's nar mhiste le comharsa, lá nó dhá lá a thabhairt isteach do dhuine aonraic, nuair a bheadh an chruadhóg ann. Ach a' té nach bhfuil indon a bheart fhéin a iomchur anois, beidh sé ar deire.
Chaith sí an lá a' dilleoireacht liom, a's ag iarraidh orm scathamh de lá a thabhairt di leis a' bhféar. Ach 'séard dubhairt mise léithe, nach dtiubhradh aon-duine aon-chongnamh dhom fhéin, dhá mbeidhinn in a chall. Tarraingeadh chuile dhuine a bheart fhéin ar a' saoghal seo.
Ní bheadh beart a' bith ab fhearr d'fhear bhocht a dheanamh ar a' saoghal atá ann, ná'n talamh a fhágáil annsin i dtigh an mhíádha, a's a dhul a' saothrú, in áit a' bith a bhfaighead sé saothrú.
→
crígh
Ba mhaith an dóigh a dhul a' coinnleoireacht anocht 'sna crícheannaí sin síos. Lonnuigheann a' saoghal bráthach éanachaí ionnta(b) anois.