Áirdeallach
—aidiacht ó áirdeall
—
+–
Tá sé an-áirdeallach = faireach, aireach, áirdeall a bheith ann.
Mada an-áirdeallach é timcheall tighe 'san oidhche = an-aireach
TUILLEADH (10) ▼
Ní mór dhuit a bheith áirdeallach thairis sin ar do ghna(ithe).
Dhá mbeadh sib sáthach áirdeallach, ní raibh aon-ghoir aige a theacht ingan-fhios oraí(bh).
Is maith áirdeallach nach mór duit a bheith, a' siubhal ar na leacrachaí sin.
Ní raibh sé sáthach áirdeallach air fhéin an chéad uair, nó gur buaileadh síos aríst é = aireach
Ní bhíonn duine leath sáthach áirdeallach, nuair a bhío(nn)s a shláinte aige.
Mada an-áirdeallach é. Ní chorrochadh míoltóg ingan-fhios dó 'san oidhche.
Bí áirdeallach, faitchíos a n-ionnsóchadh sé thú ingan-fhios.
Tá na "peelers" chomh h-áirdeallach anois, a's nach féidir a' síleadh a dhéanamh ingan fhios dóib.
Dhá áirdeallaighe, dhá mbeidh tú, imreocha siad ort, cuirfe mise geall.
Tá agad a bheith áirdeallach thairis sin, a's gur fánach an chaoi a mbéar(f)aidhe thall ort.
Féach freisin
→
airdeall
Áirdeallach in iontrálacha eile (17)
→
beo 2
Dubhairt mé leat a bheith áirdeallach; a's gan a dhul in goireacht rud a' bith do bheo na crúibe.
→
fulaing
M'anam muise go bhfuair tú amach an ceann a chuireas é fhéin thar a fhulainn. Mise a bhí faoin mbara inné in éindigh leis. Dheamhan dhá mhéaróig uirre againn. Deir tú leis in a dheidh sin a chuireadh suas ar a cheathrú chuile uair í, le athghreim a bhreith. Sin é atá áirdeallach air fhéin!
→
danra
Is dan(d)ra an diabhal de rud an tiúb seo a bhaint amach anois agus an "puncture" a dheasú. Níl ann ach go bhfuil an "tyre" indiaidh a chéile agus mara gcuirtear isteach an tiúb go fíor-stuama aríst tiocfaidh sí amach agus pléascfaidh sí … Bí áirdeallach!
→
deara
Chuir sí faoi ndeara dhom mo bhróga a ghlanadh ag an dorus. Diabhal mé go sílfeá gur teach mór atá aice, tá sí cho h-áirdeallach sin faoi
→
deis
An bhfeiceann tú nach bhfuil deis bhainte ar bith ar an nglas sin ó'n taobh amuigh. Tá glas eile annseo le cur mara mbeidh aon-duine ins an teach. Is diabhlaí áirdeallach iad, ach is cosamhail nach mór dóib sin. Tá an áit seo faoi ghaduidhes (gaduidhthe) as éadan
→
deoin
Mara marbhuighidh sé S. ar chaoi ar bith ní dhá dheoin é. (tá rún a mharbhtha aige). Níl cruinneál ná oireachtas nach ag faire air atá sé go gcriogaidh sé é. Ach tá an fear eile féin sáthach áirdeallach. Is maith nach mór dhó a bheith ar a mhaidí muis, nó tiubharfaidh sé siúd faoi é uair eicínt
Shíl mé go raibh ní ba mhó drabhláis ná sin sa ngiota éadaigh sin, agus níor thug mé diomallú ar bith air. An-áirdeallach féin a bhí mé dhá ghearradh. Gheobhaidh sé cnáimh le crinneadh díol an dá ghúna a bheith ann
Thóig mé staic dheas de mhaide donn-réidhe thuas 'sa bportach anuiridh, agus chuir mé d'anró orm fhéin a thabhairt anuas abhaile annseo. Chaith mé annsin amuigh é, go dteighinn dhá shnoidheachan nuair a gheobhainn ionbhadh air. Dhá lá a bhí sé ann, nó gur scuabadh é de shiubhal oíche. Ar an mbaile soir a chuaidh sé freisin. Fuair mé lorgachaí na gcos, agus bearnaidheachaí leagtha go talamh amach go C. na gC. Ghoidfidís an tsúil amach as do cheann a dhearbhráthair mo chroidhe thú, mara mbeitheá dubh-áirdeallach
→
drad
Níor mhór do dhuine a bheith an-áirdeallach nuair a bheadh sé ag cur na ndornán isteach innte sin, faitíos an draid
+
→
droim
Bí áirdeallach nó cuirfidh tú an buicéad sin druim ar ais. Má dhóirteann tú an t-uisce sin ar fud an urláir, beidh rud ar a shon agad
TUILLEADH (1) ▼
Fear an-áirdeallach a bhí annsin ag tiomáilt mótair. Ní óladh sé deoir ná snig. Agus feacha in a dheidh sin gur cuireadh de dhruím seoil é. Cuireadh agus i lár an lae ghléigil freisin. Dheamhan carr a chuaidh ariamh cheana ins an áit ar cuireadh é. Deir siad nach leithne an t-aer ná an timpiste. Is minic amhlaidh é, inDomhnach
→
drámh
Tá tú ag ceilt drámhasaí i gcaitheamh na h-oíche, agus níl a fhios agam nach bhfuil tú ag ceilt mhámhasaí freisin, dhá mbeadh na daoine sáthach áirdeallach
+
→
dóigh 1
An bhfuil a fhios agad an chruach atá ar leiceann thiar an bhóthair agamsa. Níl fód slán istigh in a corp. Tá sí in a bog-eibhinn fré chéile. Is maith an dóigh í, agus cho h-áirdeallach agus atá lucht na "lorries" i mbliana faoi mhóin thirm a fháil. Diabhal an raibh sí baoghal ar cho dona siúd an uair a rinneadh í. D'ól sí an t-uisce ar fad ó shoin
TUILLEADH (1) ▼
Má fhaghaimse an dóigh, bainfidh mé deatach as, ach is mór m'fhaitíos nach bhfuighead. Tá sé an-áirdeallach le goirid, agus leig sé faoi go mór ins an nglaodhmaireacht, thar agus mar a bhí sé. Measaim go mbraitheann sé nach bhfuil aon-iarracht fanta ag na daoine air, agus nach mór dó a bheith ar a shon féin feasta
→
dóirt
Tá sí ag dóirteadh le fánaidh anois is san ngaoith. Ní mór dóibh a bheith áirdeallach. Is fánach an chaoi a gcaithfí thart an seol. Tá an-ropadh ann. Is gearr a bhéas siad ag dul siar má mhaireann an chóir sin, ach níor dóighide rud dó, ná a theacht in a lagar as deireadh an lae