Leas-ainm
—
ainm a bhaistfeadh na daoine ar dhuine.
+–
Níl de leas-ainm air ach 'Doll'.
Tá leas-ainm ar 'chuile dhuine i Seana-Ghurráin.
TUILLEADH (7) ▼
Chuirfeadh an leas-ainm sin le buile a's le báinidhe í.
Sciorr a' leas-ainm uaim, agus ní raibh an oiread de náire ariamh orm = thug sé an leas-ainm air, agus níor chuimhnigh sé air fhéin, gur dhubhairt sé é etc.
Fhobair dhá leas-ainm sciorradh uaim
Dheamhan ar chuímnigh mo chroidhe, gur leas-ainm a' bith é = dheamhan fios rúin ná broscair a bhí agam narb in é 'ainm ceart.
Má thugann tú áird ar leas-ainmneachaí, ní bheidh a dhath suímnis agad aon lá sa mbliadhain (suímnis = suaimhnis) = má ghlacann tú in olc é, leas-ainm a thabhairt ort, beidh síor-olc ort.
Ná tabhair aird' a' bith ar a gcuid leas-ainmneachaí — ná leig ort féin go gcloiseann tú chor a' bith iad.
Tabhair a' chluais bhodhar dhá gcuid leas-ainmneachaí = ná tabhair áirde 'bith air, pé'r bith cé'n leas-ainm a thiubhras sé ort.
+–
Bhain sciorradh focail dom, agus thug mé an leas-ainm air = níor chuimhnigh mé orm fhéin, gur thug mé a leas-ainm air.
Ná tabhair a' leas-ainm sin air, ar mhaith leat fhéin.
TUILLEADH (4) ▼
Thug sé leas-ainm orm, agus níor liomsa ab fhaillighe é, agus thug mé leas-ainm air.
Má thug sé leas-ainm orm, ní raibh aige ach maltraid = thug mise leas-ainm air fhéin.
Tugadh a' leas-ainm sin air, as greánn (as magadh, le frioth-mhaga, le ealadhain, le spóirt, le fánuidheacht etc) agus d'fhan sé air.
Má chloisimse go dtiubhra tú leas-ainmneachaí gránda ar aon-ghasúr feasta, roinnfe mé an tslat leat (tiubhra mé Túirne Mháire dhuit, liúradh etc.).
·
Bhíodar a' glaodhach leas-ainmneachaí orm (is minic adéarfadh páiste é, agus é ag iarraidh sásaimh a fhaghail ó na mháthair, nó ó dhuine eicínt eile)
Ní ceart do dhaoine a bheith a' glaodhach leas-ainmneachaí ar a chéile mar sin, mar is fánach a' chaoi a ngreamóchaidís dób (dóibh)
+–
Níl cinneamhaint a' bith leis a' baisteadh leas-ainmneachaí ar dhaoine = is maith uaidh leas-ainmneacha a thabhairt ar dhaoine.
Baistfe sé leas-ainm ort a ghreamó(ch)as duit le do shaoghal
TUILLEADH (1) ▼
Is fánach a' chaoi 'tugadh a' leas ainm sin air i dtosach, agus nach maith a ghreamuigh sé dhó (a d'fhan sé air) ó shoin.
·
Tá sé i gcomhnuidhe abuighthe leis a' leas-ainm; bíonn a' leas-ainm i gcomhnuidhe ar bhárr a' ghuib aige. (Bíonn sé tráthamhail leis a' leas-ainm is feiltighe).
Níl leas-ainm a' bith ag (dh)uil uaidh = tá leas-ainm dó féin, baistighe aige ar 'chuile dhuine.
Leas-ainm in iontrálacha eile (8)
+
→
ainm
Colm a' t-ainm baistighe 'bhí air, ach baisteadh leas-ainm air
TUILLEADH (1) ▼
Is deacair dhó a leas a dhéanamh agus a liachtaighe uair atá 'ainm tugtha síos le mná.
→
dochar
Thug sé leas-ainm ort a leinbh, ach níl dochar ann. Níl duine ar bith is fhearr an aghaidh leas-ainm ná é féin — an carracháinín bradach!
Chuaidh mé ag brughadh ar an doicheall agus tháinig an doicheall amach i m'aghaidh. Ní leas-ainm ar bith air siúd an doicheall a thabhairt air. Dhá bhfeictheá an chaoi ar tháinig sé aníos as an gclúid, an uair adubhairt muid go raibh muid ag cruinneál (cruinniú) airgid. 'Chuile bhall aige siúd ach an té a bhéas ag cruinneál airgid
→
díogha
Ní fheiceann muide brothtuinn ar bith ins an tír mar na D. Ní call gaisce ar bith dóibh sin. Díogha na ndaoine. 'Ar ndóigh ní raibh de leas-ainm orra sin ariamh thart annseo ach D. an bhacstaí. Ní raibh tada eile aca go dtí le goirid fhéin, ach an bacstaí. 'Sa saoghal a thainig sé go bhfuil tighthe móra aca anois. Tá na caisleáin ag tuitim agus na carn aoileachaí ag eirghe a stór
→
dóigh 3
Ní poll dóighte ar mo chóta-sa an leas-ainm sin a thabhairt orm = ní údar droch-mheasa dhom go dtugtar an leas-ainm sin orm