Luachair
—
féar láidir muinge.
·
Beinnsín luachra = beairtín luachra.
Féach freisin
→
nuachair
Luachair in iontrálacha eile (18)
→
féar
Féar ainleóige, féar airgead luachra etc. = bheadh go leór ainleóige agus airgead luachra etc. fé seach sna cineálachaí féir seo
→
coirt
Níor mhór dhuit an 'cetil' (kettle) sin a scalladh amach le airgead luachra mar tá a thóin uileag faoi chairt.
→
bealach
Níl sé ionrásta ag a' bhfiadh an bealach sin a shiubhal amach sa ngeimhreadh, nuair a bhío(nn)s dubh-luachair na bliadhna ann, a's an easca báithte.
+
→
beart
Tá beart luachra, féir, scolb, raithnighe, barrann etc. aige.
TUILLEADH (2) ▼
'A chailín bhig na luachra, suidh síos liom, a's fan go lá; nó scaipfidhear do bheairtín luachra, a's a bhfuair tú dhá easonóir'
'A chailín scoth na luachra, is truagh ghéar liom do bheart ar lár'.
→
beo 1
'Amuigh ar shliabh uaigneach, a' buachailleacht beithidheach a bhíodh buachaill bó Shliabh Luachra. Dheamhan's móide críostuidhe an bhéil bheo a d'fheiceadh sé ó bhliadhain go bliadhain. Annsin lá amháin, chonnaic sé seala ag dul thairis … etc. ("Buachaill Bó Shliabh Luachra").
+
→
binse
Gheall tú gine a's punt dom, a's bhí dúil agham cur in a cheann; Culaith ó bhonn go h-uachtar, a's gúna de'n síoda bán; Sin a's a theacht ar cuairt agham, gach neoin a's gach maidin bhreagh; Le luach mo bheinsín luachra a's a bhfuair mé dhá easonóir. ("An Bheinnsin Luachra").
TUILLEADH (2) ▼
Bhí binsín luachra aige a' teacht.
Bhí beinsín beag luachra bainte aige, a's é dhá thabhairt abhaile.
→
bruach
'Chuile bhliadhain nuair a thaga(nn)s dubh-luachair na bliadhna, eirigheann carra bhruachannaí ar a bhéal
→
faon-
Céard a rinne an fíonn-oscal sin san doras. Tá an gath gréine isteach ann. An clár atá imithe as? Duine eicínt a thug "pound" dó. Nach bhfuil a fhios agaibh go bhfuil adhmad an dorais sin cho lag leis an luachair?
→
fuacht
Tháinig an fuacht luath i mbliana. Diabhal mé go raibh laethantaí ann faoi Fhéil Michil agus sháraigh siad aimsir ar bith a thiocfadh amach i ndubh-luachair na bliana. Ó atá sé le caitheamh aige is fhearr é a chaitheamh (an fuacht a chaitheamh) luath san ngeimhreadh, ná a bheith dhá bhuachailleacht go dteaga earrach. Is mairg earrach an deagh-gheimhridh ar chuala tú ariamh é?
→
deatach
Ní hé baladh na deataighe a bhí air maidin Dé Luain … bhuel ní móide gurb é. B'fhéidir gur baladh airgead luachra nó baladh eicínt eile mar sin a bhí air
→
draoi
Tá an draoi talmhana aige agus é leigthe i léig cheal an té a shaothróchadh é. 'Ar ndú' ní fear talmhana é siúd. 'Bhfeiceann tú na bárrannaí sin suas ar fad atá faoi mhuing-luachair anois. Bhídís sin ar fad curtha le linn a shean-athar. B'fhiú dhó an talamh siúd uiliog a thabhairt do dhuine eicínt ar chuntar go gcoinneochadh sé curtha é, ach gan scaradh leis amach agus amach é féin … Duine eicínt nach mbeadh aon-talamh aige féin. S. N. nó a mhacsamhail
→
dual 1
'Ar ndú' is dual do'n aimsir a bheith fuar an tráth seo 'bhliain. Nach hí an dubh-luachair ceart anois í
Is díbeartha an áit a bhfuil sé ag cur a inghine: isteach ar an mbáinseoigín luachra sin idir dhá chíocra, agus nach síon dá séidfidh nach mbainfidh cleite aisti (fuadóchaidh sí an teach uirre)
→
dúradán
Má's dubhradán atá faoi do shúil, bheadh fear a chuimleochadh a theanga trí h-uaire in aghaidh stuif d'ath-luachra go maith aige. Is minic ariamh a chuala mé é. Tá daoine ann a ghníos é th'éis cho gránna agus atá an ath-luachra.