Foclóir Mháirtín Uí Chadhain

as (100+)

+
abair
Abraídís leo é, ach ní fhéadfaidh siad an fhírinne a chur as a riocht
TUILLEADH (9) ▼
Mac maith atá agam, ní as ucht mise dhá rá é — tá sé go maith agus ní ag déanamh gaisce as atá mise más mé a athair féin
Ón lá ar phós mé an bhean sin, ní raibh easpa punt ná scilling orm, ní as ucht mise a bheith dhá rá é
Mar adéarfas tú. Ní miste liomsa. Tá mise chomh sásta a dhul ann le fanacht as
D'fhéadfá a rá muis! Diabhal bréag ar bith nach mbeidh púir as a bhéal nó is cinniúint críochnaithe air é
Deir tú le A. atá ar meath ó mhaidin, agus láithreachán móna ansiúd thuas aige agus í gan tógáil as a scaradh fós i mbliana!
Is mór adéarfá le duine nach mbeadh aon fhód móna aige féin a dhul ag tabhairt mála as cruach na comharsan, ach iadsan agus a gcuid móna féin buailte orthu
Ní abróinn nach é J. Mór atá as an mbealach freisin, ach d'imigh an diabhal ar an gceann eile féin
Deirimse gurb é a bhí as bealach
Bhí sé slata ann, mar adéarfá, dá mbeadh sé uileag as fad a chéile — cion sé slat a bhí ann
+
Níl neart agam cor ar bith a bhaint asam féin nach dteagann pian chráite isteach faoi mo chaoldroim. Brath mhór atá agam a dhul chuig an dochtúr léithe, ach dheamhan is móide meabhair a bhainfeadh sé sin aisti ach an oiread liom féin. Is minic nach mbaineann
TUILLEADH (3) ▼
Tá caol an droma an-lag aige. Ar chuala tú ariamh é: "Is minic fear fada lag as a lár"
Ansin, slán an tsamhail, i gcaol an droma a sádh é. Dhá dtéadh sé ionga eile isteach, bhí sé thrína chuid aobha agus leagha na bhFiann ní leigheasfadh é. Is maith a chuaigh sé as
Is diabhlaí ligthe atá sí as caol an droma. Ba mhaith í ag baint choirlí. Bheadh an síneadh fada aici
+
Ar ndóigh más fíor do na seandaoine, ghnídís uachtaí fadó sna céadéaga. Is beag na céadéaga atá ann anois, ach thú fuadaithe ag an séipéal chomh luath agus a aireofar an anáil imithe asat. Ní fhéadfaidís gan rud eicínt a theacht orthu an uair sin. Nach gcoinnídís seachtain dhá dtórramh iad
TUILLEADH (1) ▼
Chuaigh sé sin, nuair a bhí sé ina pháiste bheag, sna céadéaga le convaidhlsiuns (convulsions). Ba mhinic nach raibh a fhios a imeacht nó a theacht dó. Chuir mé trí thuras air ag tobar Cholm Cille dhá dtugadh Dia biseach dó. Thug, míle buíochas leis féin. Shrian sé as théis liostachais fhada. Sílim dheamhan aird ar na turais aige ina dhiaidh sin, ainneoin go mbíonn muid ag stróiceadh leis ag iarraidh air a gcur dó (dhe)
 
Chuir an gabha an t-iarann sa teallach agus ba ghairid go raibh sé dubhdhearg agus ansin cródhearg aige. Thosaigh sé dhá lascadh ar an inneoin ansin agus murar bhain sé dreas as ní lá go maidin é
+
Tá an-fhiuchadh aige sin. Ní mór dhá fhiuchadh a bhaint as — a fhiuchadh faoi dhó
TUILLEADH (3) ▼
Deir siad go bhfuil an dá leathpharóiste sin le cur ina chéile agus paróiste nua le déanamh astu
Tá sé ag iarraidh a bheith ag freastal do thalamh agus é leath na gcuarta imithe ag cruinneáil an rud eile sin. Sin é téanam an dá chailleach agus gan aon chailleach ag teacht. Ach 'sé an chaoi a mbeidh sé as a dheireadh, ní bheidh Murchadh ná Mánas aige
Cén chaoi a bhféadfaidh mise a dhul ann mura ndéana mé dhá leith dhíom féin? Nach bhfeiceann tú nach bhfuil aon ghair agam corraí as seo
 
Más ag tnúthán le seandádach mar í sin atá sé, beidh sé as pósadh déarfainn. Ach diabhal mé go n-éireoidh suaróigín eicínt leis as a dheireadh ina dhiaidh sin fhéin
 
Fuair mé daibéad de scraith aniar ar an gcúl agus fhóbair gur bhain sí an mhothú asam. M'anam gur bhain faoi láthair
+
Beidh daidhce air nó go bhfaighe sé daite é; agus gheobhaidh as a dheireadh. B'fhearr dhuit ag gabháil de chlocha ar do cheirteacha ná a bheith i gcleithiúnas a dhul ag baint aon cheart dó. Is fada atá sé ag rith leis, ach nuair a gheobhas sé é, gheobhaidh sé in éineacht é, agus is fada dhá thuaradh dó féin é
TUILLEADH (1) ▼
Is fhearr duit ligean de do chuid daidhce anois agus a dhul a chodladh as réiteach, nó má éirímse agat (chugat), cuimhneoidh tú air. Níl aon oíche san aer nach ar an gceird chéanna a bhíos tú, mura bhfaighe tú cead do chomhairle féin faoi chuile rud. Nach gránna an chaoi do do leithide de stócach a bheith ar an gceird sin feasta choíchin
+
Is daidhciúil an mhaise dhuit é. Mise i mbannaí dhuit dhá bhfaighteá neart slaite gur maith gasta a d'éireofá as an bhfaisean sin. Chonaic muid do mhacasamhail cheana, agus smachtaíodh iad
TUILLEADH (1) ▼
Measaim go bhfuil an capall sin aige sách daidhciúil. Bhí siad thíos ansin an lá faoi dheireadh agus chaith siad uair an chloig léithe, ach dheamhan isteach ná amach a bhí aici, ach ina staic i lár an gheata. Seacht gcatha na Féinne ní bhainfeadh feanc aisti gur thogair sí fhéin corraí. Is diabhlaí contráilte thar a chéile a bhíos cuid de na capaill
 
Tharraing se anuas daigéad mór de leabhar agus d'ionsaigh air ag léamh dom féin aisti. Níl a fhios agamsa beirthe beo ná baistithe céard a bhí sé a léamh aisti. Ba é m'aird air é ar aon chor!
+
daigh
Bhuail daigh mé isteach i m'imleacán agus shíl mé go raibh mé caillte. Céard a bheadh orm ach an tsnaidhm eile sin. Bhain sí trí lá asam. Chuirfeá amach thrí chró snáthaide mé nuair a lig sí dhom
TUILLEADH (2) ▼
Tháinig dó (daigh) bhoilg ar an T. agus b'éigean éirí as an gcéilí agus gan é nach (ach) uair ar siúl. Ní hé a (ár) mbeannacht a thug muid do bholg an T. an oíche sin ar chaoi ar bith! (daigh bhoilg — pian bhoilg)
Tá an dó ghoile sin orm le seachtain, agus má tá féin is olc an éadáil í. Níl aon lá ó tháinig an caifí bradach sin nach mbaineann sí cupla lá sa tseachtain asam. Is furasta a aithinte dhom an lá a dtiocfaidh sí: an lá a n-ólaim an caifí
+
dáil
Doirt i ndáil léithe agus bain fáscadh aisti
TUILLEADH (2) ▼
Tá tú i ndáil le aisti. Cluiche eile agus beidh sí glan (scilling in imirt)
Bhí sé i ndáil le as an mbean sin muis, murach a fheabhas agus a thapaigh sé í
+
dáimh
Dáimheannaí as éadan iad sin. Tá siad fite fuaite le chuile dhuine sa tír, de réir gaol is cleamhnais. Ní maith dhuit aon cheo a rá le aon duine os a gcomhair ar chaoi ar bith. Bíodh a fhios ag chuile dhuine cá mbeidh sé ag caint
TUILLEADH (2) ▼
Is dual dáimhe agus daoine di cúl a cainte a bheith léithe. Níor lig a máthair aon duine thairti ariamh gan sclamh a bhaint as
Níl gaol dáimhe ná dúchais ag an dá rud le chéile. Is féidir fear a chur amach as lóistín nó as seomra thíos i nGaillimh dhá mbeadh a chíos íoctha aige faoi chéad. Níl i lucht seomraí mar sin ach pailitéaraí. Ach má tá fear pósta agus clann air amuigh faoin tír, is deacair é a chur amach. Níl mé ag rá nach féidir é a chur amach, ach is deacair leis an Land Commission é a dhéanamh ina dhiaidh sin
+
Tá sé i ngreamús ann sách daingean ar chuma ar bith le nach mbainfidh buille fánach mar sin as greim é
TUILLEADH (5) ▼
Tá na Ghiúdaigh sin chomh daingean anois sa tír seo agus nach féidir a mbaint as greim.
Sin gaotaireacht, creid mé dhuit ann. Tá sé siúd anois chomh daingean istigh sa talamh sin, agus go gcaithfidís lán laidhre lena chur as seilbh, más féidir a chur as seilbh. D'fhéachfadh sé a bhfuil istigh is amuigh acu cailleadh leis an dlí
Is maith daingean atá tú istigh i gcreatlaigh an phísín (sé pínne) fós. Féach le fanacht ansin má fhéadann tú. Ná cuireadh tada aisti thú — páirtí ag maíochtáil lena chomhpháirtí i gcártaí
Tá cosa i dteannta air ansiúd chomh daingean agus nach gcuirfeadh tonna púdair — tada leis — as é
Ar chuala tú ariamh an scéal faoin sagart agus faoin mbuachaill. Tháinig an buachaill isteach agus é ina líbín. 'Tá sé ag báisteach go daingean,' adeir an sagart. 'Tá, agus deich míle taobh thiar de Dhaingean,' adeir an buachaill, 'mar tá mise théis a theacht as ar mo chapall anois' (Magadh focal atá sa scéal seo. Is áit i gConamara é an Daingean. Tá sé idir Eanach Mheáin agus Paróiste an Chillín. Tá eolas ar an scéal seo ar an Achréidh freisin ach daighean adeirtear i leaba daingean)
+
Daingneoidh dhá chor eile é. Aire dhuit! Bhain tú an iomarca corannaí as. Tá sé ródhocht ar fad anois
TUILLEADH (8) ▼
Ná bac lena bhun. Ní ansin atá an marach chor ar bith air. Daingnigh as a bharr é
Tá sé chomh daingnithe istigh anois sa dream sin, agus nach gcuirfeadh súiste Oscair amach astu é
Tá an Ghaeilge chomh daingnithe i gcuid againne, agus nach féidir í a chur asainn amach
Tá an dream sin anois chomh daingnithe istigh ar an mbaile againn, agus nach mbainfeadh seacht gcatha na bhFiannta Éireann feanc astu. Diabhal é muis. Ní gar a bheith leo
Ní fhéadfaidís éirí as anois. Tá an poitín daingnithe isteach iontu sin le fiche líne. Ní bhainfí amach é astu, mura dtigeadh V2 a chuirfeadh an baile uileag i dtigh diabhail in aer
Ná lig don tslaghdán sin daingniú istigh ionat nó beidh moill ort shula chuirfeas tú as do chrioslaigh é
Ó dhaingneos drochghalra mar sin in do chnámha, is obair a chur astu. Chaith casacht shlaghdáin ráithe fada ina leannán agamsa anuraidh
Tá mé chomh daingnithe istigh sa sé pínne sin, agus nach gcuirfidh do cheann fine as mé. Faoi dhó cheana a bhí sé ar na bacáin agam a bheith as, ach diabhal mé gur rith liom chuile thrip
 
Ba é an dainséar is mó é a raibh mise ariamh ann. Is maith a chuaigh mé as nár cniogadh mé
 
Thosaigh sé ina ghreann ach buaileadh mise as dáiríre — ní as greann a fuair mise an buille
+
dairt
Bhí siad ag caitheamh dairteachaí ar an bportach agus is beag nár bhain siad na súile as a chéile — ar phortaigh a bhíos caitheamh dairteacha go hiondúil
TUILLEADH (9) ▼
Ní sheasfadh aon duine beo thuas ann ach a dtosaíonn na dairteacha dhá gcaitheamh. Is contúirt é go mbainfidís an tsúil amach as do cheann
Tá a shúil sa meath chéanna anois le trí bliana ó buaileadh dairt air thuas ar an bportach. Ceann crua a bhí ann. Níor lig an té a chaith é, ná aon dhuine dhá chineál, tada as a láimh ariamh ach le gangaide. Dhún súil Ph. d'aon iarraidh. Chuaigh sí chun othrais. Chaith sé scaitheamh san easpaicil (ospidéal) léithe, ach dheamhan mórán maitheasa a rinne siad dó ansin ach gur fhuaraigh siad an phian air. Tá clúdach aige uirthi i gcónaí. Is maith an t-ádh atá air má bhíonn aon amharc aige aríst go brách inti. Dá leanadh sé amach mac Mh. fúithi thiocfadh sí daor air. Ach ní leanfadh. Tá sé ró-réchúiseach an duine bocht
Is deas iad do chuid dairteachaí. Nach gruáin de chlocha atá tú a chaitheamh. Ní spóirt ar bith an tsúil a bhaint as duine
Ní comórtas ar bith do bhuachaill óg a dhul ag caitheamh dairteachaí le malraigh nach bhfuil bliain as an gcliabhán fós — tada leis. Téadh sé dhá gcaitheamh lena chomhaoiseacha féin, is é is córa dhó
Bhí mé ag teacht anoir as an oíche cheana agus ní fhaca tú aon ghábh ariamh mura ndeachaigh mé ann. Bhí a raibh de ghasúir uileag ar an mbaile faoi réir faoi mo chomhair ag bóithrín na bF. agus bhí mé do mo chaidhleadh le dairteacha acu, as sin anoir go dtí an gleann. Níor caitheadh cloch na méaróig liom gan doubt. Ó fuair mise an gó sin tharm, tiocfaidh uisce le fána aríst shula fheicfear mise aríst i mbaile Bh.
Má bhíonn báirseach de bhean in t'éadan ó mhaidin go faoithin, b'fhearr go mór fada a dhul ag caitheamh dairteachaí leis an ngealaigh ná do shaol a chaitheamh ina bail. Tá caitheamh agus cáineadh ar an té a imeos uaithi. Bíonn sagairt ag cur dóibh agus mar sin, ach ní ag aon duine atá a fhios é ach ag an té atá in adhastar an anró é féin. Is gnaíúla go mór a fágáil ansin i dtigh tubaiste ná clann a thógáil ag éisteacht leis an ropaireacht sin i gcónaí. Mar cuimhnigh go bhfuil mise dhá rá leat, an ceann acu a thosaíos ar an gceird sin, go bhfuil sé de bheith uirthi gan éirí as dá dtugtaí an saol mór di
"Feac do ghlúin agus déan sléacht agus cuimhnigh cé a chuir iasc ar linn; Cuimhnigh gurb é Rí na nGrást a rug bua ar Fhiannta Fionn; Bhí sé chomh maith dhuit a bheith ag caitheamh dairteacha leis an ngealaigh siar; nó ag sníomh gadrachaí de ghaineamh trá; Ná aon anam amháin dá bhfuil in ifreann íochtair; A thabhairt as aríst go brách" (As Argóinteacht Oisín agus Phádraig. Ó m'athair a thóg mé é)
Ní raibh sa bpassáil(scrúdú) sin ach caitheamh dairteachaí más fíor dó fhéin, i gcomórtas an phassáil a chuaigh ar a mhac seisean. Bhí Laidin ann agus Gréigis agus rud eicínt eile a dtugann siad Pat Tommy air … Sin é é — Botany. Pat Tommy arsa mise! M'anam dhá gcloiseadh Pat Tommy é dhá bhaint as a ainm, go bhfaigheadh sé faoina foraí (fabhraí) é, hé brí (pé ar bith) céard a phassáil an mac
Bhí sé thíos anseo thíos oíche aonaigh agus braon maith sa gcoirice aige. Má bhí féin bhealaigh sé an teanga aige. Bhí ruibh na cainte ceart air. D'ionsaigh sé an fear thíos faoi nach raibh sé ag pósadh. 'Tá gabháltas maith go leor agat,' adeir sé, 'ach is gearr go mbí sé ina stopóig ort cheal a shaothraithe. Breá nach bpósann tú agus gan a bheith in do phlíoma ansin, isteach is amach ag cothú an dá splainc sin. Gheofá bean dhá mbeadh sé de ghus ionat fhéin í a iarraidh.' Níor labhair sé ar a inín féin, ach is ag baint dairteachaí aige sin a bhí sé. Bheadh sí le fáil ag an bhfear thíos ach a hiarraidh. Is beag nár thiomain sé air í. Ach ar ndóigh mo léan ní chorródh canta gelignite an fear thíos as an gcúinne
 
Bheadh sé flaithiúil faoin bhfuisce ansin, ach nuair a bhí bainis aige féin is beag a fuair aon bhrabach air. Tháinig siad abhaile as ag an haon déag san oíche, agus gan siúl an bhealaigh iontu le ocras agus tart. Ar chuala tú ariamh é: "Is cóir é Dáithí tigh Fhéilim agus gan maith ar bith ina theach féin leis"
+
dall 3
Cuirfidh mé dhá shlat go leith chuige agus ní bhfaighidh tú an oiread agus a dhallfadh do shúil as i ndiaidh treabhsar agus bheist — déanfaidh an méid éadaigh atá mé a chur ag an táilliúr treabhsar agus bheist ach ní bheidh caochadh do shúil d'fhuílleach ann
TUILLEADH (1) ▼
Dalladh as ort! Cuirfidh mé geall go bhfuil luach an ghamhain ólta agat. Muise má tá, dalladh gan aon léas ort agus dalladh Oisín ina dhiaidh sin, mura deas an chaoi orm é, luach mo ghamhain ólta ag stróirí
 
Níor shéid aon oíche as aer ba mheasa ná í. Bhíodh sé ag dallacar chlocha sneachta chuile phointe, agus gaoth ann a bhearrfadh tú. Ní bhfuair mé mo dhóthain le déanamh ariamh ach a theacht abhaile an oíche sin
 
Go bhféacha Dia ort a dhuine sin! Chuirfeadh sé sin dallach dubh ar Rí na Méaracán, ní hé amháin ortsa. Tá sé glanta leis anois i bpas eicínt siar go ndéana sé nead i gcluais duine eicínt eile. Níor chás duit é chor ar bith ó bhí sé chomh saor sin agat: coróin is punt. Deir siad gur thug fear as M. hocht bpunta dhéag dó ar an gcuntar céanna … fuair muis. Tugadh sé buíochas le Dia nach tuilleadh a thug sé dhó
 
Teagann dallamullóg ar na caoirigh as béal éadain ann. Ach is suarach an t-ionadh sin. Tá sé an-fhliuch. Tá an cat mara ar an gcimín dúrabháin sin le dallamullóg, mura mbeidh sé an-tirim, agus sin caoi nach bhfuil an áit sin
+
Chonaic mé fataí anseo bliain — fataí Achréidh a cheannaigh mé le haghaidh síl — tháinig mé gann i bhfataí síl an bhliain chéanna. Ar an bhFaiche Bhig a cheannaigh mé iad ó fhear as áit eicínt taobh anoir. Dheamhan a gcuimhním anois cén áit, ach d'aithneoinn an fear agus dheamhan gaisce a bhí air le gnaíúlacht. Dheamhan thiomanta dallán dá raibh orthu nach raibh chomh mór le béal an bhuidéil sin. Chuir mé anseo thiar iad i ngarraí na hI. Bhí an-ghaisce agam astu. Togha fataí dar liom féin. 'speáin mé do T. iad agus mé dhá gcur. Ní mórán spleodair a bhí ag T. astu. Fuair sé caidéis do na dalláin — go raibh siad rómhór. Rinne siad thar cionn i dtús bliana. Bhí siad go hard os cionn talúna, agus gan das déanta ag fata ar bith eile ag gabháil liom. Bhí go maith go dtí amach sa mbliain. Bhuail an lobhadh bán iad as éadan. Ba mhór an carghas a bheith ag breathnú orthu. Dheamhan blas a bhí agam de bhláth bliana orthu ach grifisc — tabhair grifisc air. Chaith mé ag na beithígh iad leisce a bheith ag breathnú orthu. Sin é an chaoi a ndeachaigh dalláin mhóra an Achréidh domsa. Ná samhlaigh fataí Achréidh liomsa ariamh ó shin
TUILLEADH (8) ▼
Dalláin ag an diabhal ort. Cá'il na dalláin? An caoch atá tú? Tóraigh an méid atá gearrtha agat aríst agus togh na síolta caocha as. Is deas iad mo chuid síolta! Bhí sé chomh maith dhom imeacht ag gabháil Laddie O'Lee ar na cnocáin le dhul ag deargadh talúna lena n-aghaidh sin
Dar uacht an tseangáin duit, níl aon dallán ag gabháil leo. Á nach é an fhoghail é! Tá mé as síolta muis i mbliana. Mar a chéile uileag iad. Dheamhan ceann go tóin acu nach é an chaoi chéanna leis é
Nach bhfeiceann tú na dalláin bainte astu. Sin é an chosúlacht a chuir tú ort féin agus cead a thabhairt do na diabhlánaigh de ghasúir sin a dhul ag spochadh leo. Dar brí na mionn, agus bhainfinn an t-anam asaibh mura gcrapa sibh libh — agus crapadh libh go beo freisin! Nach raibh a fhios agat pé ar bith céard a mhillfidís sin in do thimpeall nach leasóidís tada. Tá an millteanas de bheith orthu. Ní millteanas go dtí é
Fásfaidh bíonglán (beangán) eile as an dallán sin agus dá réir sin suas. Faoi cheann chúig bhliana ó inniu an té a bheas beo, feicfidh tú gur maith caithrithe amach ar an mballa a bheas an buachaill sin. Ní bhíonn achar ar bith ar an gcineál sin
Tá dallán na sine calctha ar chuma eicínt — sin nó níl sí ag tál an bhainne. Tá an úth lán aici ar chaoi ar bith … Nach í an píopa agat í go mbeadh sí calctha. Diabhal aithne ort nach súlach a theagas as sine i leaba bainne. Cén chaoi a bhféadfadh sine calcadh. Bíodh unsa céille agat — bíodh sin
Chonaic mise bó thiar anseo ag N. Mh. Bhí an úth calctha aici. Chinn orthu aon deoir bhainne a fháil uaithi théis a ndíchill. Bhí fear beag ag obair anseo thoir ag C. — níl a fhios agam beirthe ná beo cérbh as é. Tháinig sé ag breathnú ar an mbó agus í cinnte ar C. agus ar chuile dhuine. Fuair sé ruainnín den wire beag sin a d'fheicfeá ar scloig na mbuidéil lemonade. Dhírigh sé amach é nó go raibh sé chomh díreach le dorú. Sháigh sé suas i chaon dallán den úth é i ndiaidh a chéile. Dheamhan cor na car a rinne sé lena láimh ach é a shá leis suas. B'iontas an chaoi a raibh sé in ann é a dhéanamh ach níorbh é a chéad uair é. Bhuel tháinig an bainne, gan bleán ar bith. Tháinig sé mar a bheadh Dia dhá rá leis. Bhí bleánach dhó (dhe) ar an talamh shular féadadh soitheach a fháil. Is diabhaltaí stuama a bhíos daoine thar a chéile
Bhí bó ansin thoir ar an aonach agus nuair a chuaigh siad dhá bleán, bhí an úth chomh rite lena bhfaca tú ariamh. Ach deoir féin ní raibh sí a thál ina dhiaidh sin. Chuaigh chuile dhuine di ach ba aon mhaith amháin é. Tháinig an fear seo — ceannaitheoir a bhí ann — agus chuaigh sé féin ag méirínteacht léithe. Chuir sé soipín tuí isteach sna dalláin aici, mar dhóigh dhe go raibh siad tachta … ach dheamhan tachtadh ná cuid de thachtadh. Ní ar na dalláin ná ar a cuid siniúchaí a bhí an diumar (marach, locht) chor ar bith. Fear sách simplí — bádóir as Conamara — a casadh timpeall ann sa deireadh agus é ar a ghlasmheisce. Ní thabharfá deich triuf air lena fheiceáil. Sách adhartha a bhí sé ag imeacht. D'fhiafraigh sé céard a bhí orthu, agus hinsíodh dó. Bhí an ceannaitheoir an uair seo in éadan na ndalláin aici. 'Lig do na dalláin,' adeir an bádóir. 'Tá na dalláin chomh freeáilte agus a bhíos mo pholláiríse agus an bád ag tabhairt leathbhord sa ngaoith thar an gCeann lá flichshneachta. Ach inseoidh mise dhaoibh céard a dhéanfas sibh. Stopainn an bhainne atá ar an mbó. Má tá bairille ann agus é lán uisce, ardaígí suas é ar áit ard eicínt. Tugaidh an bhó lena ais. Coinnígí ansin í. Scairdigí anuas an t-uisce as an mbairille de réir a chéile. Mura ndéana an bairille sin, líonaigí bairille eile, agus déanaigí an cleas céanna. Nach mairg gan galún taosctha an bháid agam, agus is gearr a bheinnse dhá cur ag tál.' Tugadh isteach i yard Sh. í. Tá a fhios agat an bairille ard siúd a raibh an teaip air a bhí thiar le balla. Thiomáil siad an bhó suas lena thaobh, agus chuir siad an teaip ag rith. Ligeadh chomh maith le trí bhuicéad uisce as. Ná raibh ann nár thosaigh an bhó ag tál an bhainne chomh briosc agus dhá mba as béal gloine a bheadh sé ag teacht. B'éigean buicéad a chur fúithi de léim. 'Anois,' adeir an bádóir 'ab iad na dalláin a bhí dúnta,' agus haway leis isteach i ndoras cúil Bh. gur chuir cáitheadh pórtair ar an smut aige féin. Cé a mb'fhearr é sin ná do wireínse ar ball?
Bhí bean as C. ansin thoir sa gcúirt agus í ag mionnú ar fhear. Ceist eicínt a chur an giúistís uirthi: 'Go deimhin a dhuine chóir,' adeir sí, 'tá sé sin chomh glan orm leis an sagart. Ní dheachaigh a shlat ní ba ghaire don dallán agam ná a chuaigh do shlatsa, bail ó Dhia ort.' Spréach an giúistís. Fhóbair gurb ise a chuirfí isteach agus ní hé an té a chiontaigh léithe
 
Is dallarán ceart é muis má chinn air an cheist sin a fhuascailt. Nach bhfuasclóinn fhéin í sin, más mé is measa ar bith. Éiríodh sé as a chuid scoile anois — éiríodh sin
 
Siar leat a chodladh as an mbealach agus ná bím ag breathnú ansin ort in do dhall dúda le codladh
 
Ní fiú puintín bioráin an méid sin a dhéanamh as bealach, a dhuine chroí. Ar ndóigh más peaca é bheith buí, nach bhfuil na mílte damanta mar adeir an ceann eile
 
damba
Ní comhla ar bith a theastaíos thíos ansin ach damba a dhéanamh trasna béal na cuisle údan le taoille mhór a chasadh soir. 'Sé an chaoi nár mhór é mar atá an lagpholl atá ansiúd thuas agamsa: stanna a chur ann ar an gcaoi céanna. Iontaíonn sé an brúisc uisce ar fad soir sa lagpholl. Maidir le do chuid comhlaí a chur thíos ansin, níl ann ach díth céille. Réabfadh an chéad taoille mhór a thiocfadh as a lúdrachaí iad
 
Más libh imeacht cuirigí crú ina thosach nó beidh sé an damhadh réag san oíche shula mbeidh sibh ar ais. Is buan an t-aistir as seo é go G.
 
Éadaí nua riu! Breathnaigh suas ansin sna cúinní féint a bhfeicfeá aon damhán alla ag snámh iontu. 'Sé a chuirfeas na héadaí nua chugat. Tá tú astu dhá uireasa
+
Damnú síoraí air! Bleitheach eicínt aníos as Contae an Diabhail Bhuí nach dtuigfeá aon cheo den lapaireacht atá aige ach an oiread is a thuigfeá lochán lachan, ag rá nach raibh Gaeilge ar bith ag muintir na háite seo! Mura bhfuil, chí Dia muis, nach mórán slacht atá ar an nGaeilge atá aigesean!
TUILLEADH (1) ▼
Ní fhéadaim a dhul soir i mbéalbhachaí an bhaile seo thoir beag ná mór nach bhfuil mé damnaithe aige ag cur comaoine orm agus do mo tharraingt isteach i dtithe ósta as cosa i dtaca. Ach is maith atá a fhios agamsa céard atá ag goilliúint ar an mbuachaill sin
+
dán
Tiocfaidh fear eicínt fós a chailín ó, agus fáiscfidh sé dán ort, agus éireoidh tú as an gceird sin an uair sin, mar beidh do dhóthain ar t'aire dhá uireasa
TUILLEADH (7) ▼
Ní ligfidh mise do bhean ar bith dán a chur orm, ach mo spealóg a bhaint as chuile chúilín chomh uain is a sheasfas an óige dom. Deir siad nach dteagann an óige faoi dhó choíchin. Tá sé sách luath ag duine pósadh ach a mbailí sé na deich mbliana fichead
Ní raibh i ndán an forc a bhaint aisti go deo go dteagadh an fear seo lena bhaint aisti, agus nach maith a tháinig ina dhiaidh sin
Ní raibh i ndán é a chur amach as an teach nó go dteagadh an mac ba shine as Meiriceá
Níl i ndán glanta dhóibh. 'Sé a chosúlacht é ar chuma ar bith, agus deir siad go mbíonn an chosúlacht ann. Chuile lá beo a dtéim amach le soipín a bhaint astu (fataí i gcall a nglanta), teagann rud eicínt a chuireas as mo bhuille mé
Níl aon dán maitheasa di tá faitíos orm. Duine ar bith a dteangmhóidh an eitinn sin leis, ní féidir í a chur as a chrioslaigh
Níl aon dán briseadh don leic seo. Chuaigh dhá gheábh dynamite inti agus má chuaigh féin, níor bhain siad aisti ach cupla fleasc
Mura bhfuil i ndán is go bhfeicfidh mé thú as seo go ceann seachtaine, téirigh ann agus abair an rud sin leo, agus cuir scéal agamsa cén toradh a fuair tú
+
dána
Labhair an mháthair go dána drochmhúinte leo, agus chuir sí aithne orthu fanacht as, ach mo léan géar, dheamhan lá aird acu sin ar a máthair. Dhá n-abraíodh an t-athair focal amháin, b'fhearr é ná dhá gcaitheadh an mháthair a teanga leo
TUILLEADH (1) ▼
Buaileadh an loing ar chladach dána seanfharraige, agus chaith sí ansin go ceann fada sular féadadh a tabhairt as
+
Gheobhaidh tú luach do chuid dánachta as a dheireadh. Má spadhrann sé siúd agat lá eicínt, agus spadharfaidh, ní fhágfaidh sé deoir ionat
TUILLEADH (1) ▼
Rinneamar chuile mhíle ní leis an dánacht a bhaint amach as a chraiceann, ach ba bheag an mhaith sin. Tá sí ann go smior
 
danra
Sin é an fear is danra a chonaic mise i gcaitheamh an tsaoil ariamh. Bhíomar thíos ansin oíche — mé féin agus S. — agus muid ag ól. Tháinig seisean ann. Gluigheadh (glaodh) deoch agus deoch agus deoch eile, nó go raibh an triúr againn sách tomhaiste. Bhí sé domhain go leor san oíche an tráth sin, agus barr ar an diabhal mura raibh na F. bheaga bhreaca sin ag cur achrainn orainn. Brat acu ann agus gan againne ach an triúr againn féin. D'iarr muid míle uair air a theacht abhaile. Bhí muid ag tuineadh agus ag achainí air a theacht linn, ach dheamhan filleadh ná feacadh a d'fhéadfadh muid a bhaint as, ach ina sheasamh ansin chois an chuntair ag buachailleacht a phionta. Ba é an diabhal ba danra é a chonaic mé ó rugadh mé