→
fiacail
fiacal (24)
→
bollaire
Chaith muid an oíche ag iarraidh foighid a chur sa mbollaire mór sin thiar ag S. Sh. Ba mhór an t-ár é, ag blaoch agus ag blaidhriúch. Ag iarraidh T. Ph. a bhualadh bog te a bhí sé, agus nuair nach ligfí chuige é, bhí gearradh fiacal air.
→
buail
Ar an dá luath agus a mbuaileann an taghd é, tagann coinneal ina shúile agus ionsaíonn air ag gearradh fiacal.
+
→
bualadh
Nuair a ghlacaim col le rud ar bith, tagann bualadh fiacal orm, hé brí cén t-údar é.
TUILLEADH (2) ▼
Bhí sé ag séideadh dubhoighre agus ag bualadh fiacal orm fhéin le teann fuaicht.
Tá sé ina bhualadh fiacal ormsa — tá sin
→
fiacha
"Ní bhriseann dea-ghlór fiacal agus tugann an fear sleamhain fiacha leis"; "tugann an fear sleamhain fiacha leis" — an fear atá spleách, agus fios a labhartha aige agus é glic, ritheann na fiacha leis; ní chuirtear i dteannta é faoi fhiacha mar a chuirfí duine eile
→
fulaing
Tá fiacal agam atá farctha ar fad, agus níl a fhios céard atá fulaingthe agam aici le coicís.
+
→
fiacail
An bhfuil Ortha na nDaitheachaí Fiacal agat? Chuir M. C. dhom cheana í, agus dar fia fuair mé biseach lena linn
TUILLEADH (3) ▼
Tá bualadh fiacal orm leis an bhfuacht (le faitíos srl.) — bualadh draidín; gíoscán fiacal
Bhain sé greim fiacal asam
'Inín Bhannóg na Méaracán, agus mac mic Mhíchil na nGreamannaí Fiacal,' adeir sé
+
→
daigh
Níl pian ar bith is boichte ná na daitheachaí fiacal, agus níl pian ar bith ina dhiaidh sin is lú a mbíonn trua do dhuine ná í
TUILLEADH (1) ▼
Tá a phluic uilig séidte ag na daitheachaí fiacal. Diabhal mórán trua é nach dtéann agus a dtarraingt agus gan a bheith dhá mbuachailleacht ansiúd
+
→
drad
Bhí an-drad fiacal aici ar chaoi ar bith — bó, capall, duine srl.
TUILLEADH (3) ▼
Tá drad deas fiacal aige
Is mór an slacht ar dhuine drad deas fiacal
Is mór an feall go gcaithfidh sí a cuid fiacal a tharraingt. Bhí drad an chnúdáin aici
→
driog
Fuair mé an-tsuaimhneas ó na daitheachaí (daitheacha fiacal) anois ó tharraing mé an dá chlárfhiacail, ach feictear dhom — ní ag tabhairt gutha orthu é — go bhfuil driog bheag ag spochadh liom aríst le seachtain. Sna cúlfhiacla a airím anois é. 'Sé an faitíos atá orm go siúlfaidh siad leo mo dhrad fré chéile agus nach bhfágfaidh siad fiacal in mo dhrandal. Shaothraigh mise leo cheana é: in mo shuí ó oíche go maidin agus mo chloigeann ligthe anuas ar an tine agam ag glaoch agus ag gárthaíl — nó gur tharraing mé iad
→
dualgas
Tá sé sa dualgas aici sin a bheith drochmhúinte. Bhí ruibh ar a máthair, agus maidir leis an athair, ar ndóigh ba show shaolta é. Bhíodh muid ag caitheamh corrmhéaróg leis fadó agus d'fheicfeá gearradh fiacal air ag teacht ina (ár) ndiaidh
Ní chuirfeadh aon bhean beo a mbeadh grá Dé ina croí an díthreabhachín de ghasúr siúd amach ag an scoil lá mar seo. Dar brí an leabhair, cruachúiseach go leor féin nárbh fholáir dóibh a bheith lena gcur ann inniu. Chonaic mé beirt bhromairí atá ag M. Mh. ansin thiar ag dul soir agus bualadh fiacal orthu leis an bhfuacht théis an aois atá acu, agus chomh mór láidir agus atá siad. Ní uair scoile í do ghasúir laga
→
dúil
Bhí mo chuid fiacal ag déanamh uisce le dúil sa bpíopa, ach dhá dtiteadh déidín agam, dheamhan thiomanta gail a thabharfadh sé dhom
→
téigh ar
Faigh leat anois! Cuirfidh mé geall leat go ngabhfaidh sé ar ghearradh fiacal le neart drochmhúineadh