Foclóir Mháirtín Uí Chadhain: gabhfaidh

→ dáil

Gabhfaidh sí soir i ndáil leis an deirfiúr eile anois. Tá áiteacha maithe soir ansiúd i gCoill an Bhogaigh

→ dáiríre

Dháiríre píre an bhfuil rún agat a dhul ann. Dar mo chúis gabhfaidh mé in éindí leat muran ag magadh atá tú

→ dán

Mura bhfuil i ndán is go gcoinneoidh sé a chuid beithíoch de mo chuid talúnasa, théis a bhfuagairt, gabhfaidh mé isteach de mo shiúl ionsaí ag turnae, agus cuirfidh mé leota de nútice (notice) amach aige, agus mura stopa sin é, seirbheálfaidh mé é

→ deacracht

Gabhfaidh sé isteach gan deacracht ar bith ach an eanga sin a choinneáil síos sa scoilteadh

→ déan 1

An té a dhéanfas aithrí ní baol dó. Gabhfaidh sé go flaithis

+

→ deifir

Mura dté tú a chodladh as réiteach, gabhfaidh tú a chodladh agus deifir ort ar ball

TUILLEADH (1) ▼

A dhailtín bhradaigh, mura dté tú amach ag an scoil, gabhfaidh tú amach agus deifir ort!

→ déin

Ná bac thusa le dhul faoi dhéint na mbeathach anocht. Gabhfaidh mé féin ann

+

→ deireadh 1

Gabhfaidh deireadh le Haw Haw anois má tá sé i ngreim

TUILLEADH (1) ▼

Níl rása ar bith dhá shaol is fhearr an fear ná an darna rása, ach ó bheas sé sin bailithe aige, gabhfaidh sé chun deiridh

+

→ deis

Má fhaigheann tú deis ar bith an tseachtain seo, bioraigh na claíochaí ar Gharraí an Chl. Má fhágtar chomh maolscríobach siúd iad, gabhfaidh an drochrath ar ár gcuid féir ar fad

TUILLEADH (3) ▼

Má fhaigheann na póilíos deis tógála ort, gabhfaidh tú isteach. Mar sin, bí san airdeall — deis ghafa

Níl aon chall duit a dhul suas an oiread sin staighrí chor ar bith. Tá deis ansiúd le thú a thabhairt suas. Níl ort ach seasamh istigh ann agus gabhfaidh sé suas uaidh féin

Gabhfaidh mé don Ch. R. amárach má fhaighim deis ar bith. Tá bicycle aige seo thíos, ach fear a mbeadh beann mhór aige air a gheobhadh uaidh é. Is dóigh nach mbeidh aon bhus ag dul ann

→ deisigh

Deisigh suas an tslat iascach agus gabhfaidh muid síos lá eicínt go gcaithe muid cupla urchar ar an gcarraig

→ deoraí

Ná bíodh a fhios ag deoraí an bhéil bheo anois cá'il tú ag gabháil. Má bhíonn a fhios, déanfar scéala ort agus gabhfaidh sé daor ort. Fainic a gcainteofá air le B. Sh. Sin fear gan foscadh

→ dia 2

Má bhíonn an Mháirt in araíocht, gabhfaidh muid chun farraige

→ dícheall

Théis mo dhíchill, gabhfaidh sé rite liom a bheith críochnaithe an tseachtain seo. B'fhéidir dhá mbeadh freastal agam i gcónaí go mbeadh iarracht mhaith air, ach nuair a chaithim fhéin chaon dara súileoig a scaradh, is deacair dhom mórán dúchain a dhéanamh. Tá an cúl siúd leis an gclaí thiar sách buan freisin

+

→ díle 1

Tá an lá inniu sa gclaí aríst, ní ag ceasacht ar Dhia é. Chuile lá anois ag baint farasbarr dá chéile. Gabhfaidh an Díle thar an Domhan mura bhfuil ag Dia

TUILLEADH (2) ▼

Dheamhan aiteall ná aiteall ná cosúlacht ar bith air. Tá ceann faoi ar an lá ar fad. Má sheasann sí ar an táirm sin, gabhfaidh an Díle thar an Domhan ach grásta Dé. Is furasta a aithinte. Bíonn an Aoine in aghaidh na seachtaine i gcónaí

Mo chreach muise a mbainfidh mise d'fhéar leis an miodachín speile sin atá ann ón Díle. B'fhéidir dhá bhfaighteá speal nua dhom go mbeinn in ann foghail eicínt a dhéanamh air … Má tá spealta chomh gann sin bainidh le corráin é. An bhfuil a fhios agat cá bhfaca mé fear ag sá speile isteach i móta: thíos ar an E. Mh. Mura bhfuil aon drogall ort, gabhfaidh muid síos anocht agus goidfidh muid í: síos trasna. Is beag an bhrí é: naoi nó deich de mhílte

→ dílis

Téirigh ann anois más breá leat. Gabhfaidh tú ann dom uireasa-sa ar chaoi ar bith. Fad dílis mo choise muise, ní ghabhfaidh mise in éindí leat. Nuair a thairg mise a dhul ann, ní raibh agat orm ach meas magaidh

+

→ díol 2

Gabhfaidh mé thríothu ó cheann go ceann go bhfaighe mé mo dhíol féin

TUILLEADH (1) ▼

Tá a thrí dhíol talúna saothraithe ansiúd agus é in ann freastal dó. Gabhfaidh sé i léig ar fad aríst cheal cúnta

→ diomdha

Má dhéanann tú é sin anois — ní ag cur aithne ort é — gabhfaidh sé chun diomdha dhuit féin

→ dlí

Mura leana tú an dlí feasta gabhfaidh do láimh i bpaca

→ doicheall

A muise a mhuirnín, má théann tú siar go R. Mh. gabhfaidh tú ag brú ar an doicheall. Thug an tincéara fhéin a mhallacht dó: ceathrú cloch fhataí a bhí aige théis soláthar trí lá, agus ina cheann sin, goideadh an sádar (solder) uaidh. Nach gann a chuaigh an saol orthu go mb'éigean dóibh a dhul ag fiachadh ar an tincéara. Ach cén neart a bhí acu air. Ar ndóigh níl ní dhár dhealbh an ghrian ann ach breaclachaí agus clochair

+

→ dóigh 1

Ní holc an dóigh poitín chor ar bith é tigh S. Mh. B'annamh leis a bheith folamh pé ar bith céard is cor dó ar an saol seo. Mura n-éirí aon bhraon leat ann, déarfainn leat do shúil a bhaint dhe. Gabhfaidh sé rite leat aon deoir a fháil ar a mhalrait

TUILLEADH (1) ▼

Meas tú a Sheáin, nár mhaith an dóigh do chaon duine againn bogadh amach ag tóraíocht mná an Inid seo. Dar príosta sílim féin nach mbeadh de chailleadh air. Gabhfaidh muid i dteach eicínt a mbeidh beirt deirfiúr ann, agus fágfaidh mé an ceann is óige agatsa ach cuid den spré a thabhairt dom

→ doineann

Más soininn nó doininn é amárach, gabhfaidh an ghlaicín féir sin isteach. Diabhal baol ormsa a bheith dhá bhuachailleacht amuigh sa móinéar sin níos faide. Aon chás amháin é ar aon chor. Níl aon athrú i ndán don uair

→ dólom

Ní fhaca mé aon fhear ariamh ag plé leis an gceird chéanna nach dólom a bheadh sé as a dheireadh. Breathnaigh thú féin orthu, agus bréagnaigh mé má fhéadann tú. Gabhfaidh sé rite leat

→ dona

Gabhfaidh an píopa sin go dona duit má chaitheann tú mórán dhe (fc. téigh do)

→ doras

Gabhfaidh mé ag baint ghiosadáin anseo amuigh go fóilleach: is gránna an rud iad i mbéal dorais

→ drad

Ná cuir an pota sin go drad anois, mar má chuirinns (chuireann tú), gabhfaidh cuid dhó thar maoil agus báfaidh sé an tine

→ draíocht

Ní mór dó draíocht anois ar chaoi ar bith, mar tá sé i ladhar an chasúir ceart, agus gabhfaidh sé go snaidhm na stothaí leis a theacht as

→ draíodóir

Bíonn sé ag imeacht ina dhraíodóirín mar sin síos faoi chladaí i gcónaí, agus gabhfaidh sé i bhfolach má fheiceann sé aon duine ag déanamh air. Shílfeá gur fear luibheannaí é an deis a bhíos air

→ drann

Ní ligfidh an faitíos dhó drannadh leat, mar chuaigh bannaí air ag an gcúirt seo caite, agus má bhriseann sé an bannaí, gabhfaidh bliain air de ghorta gharta

→ drithlín

Gabhfaidh drithlíní faitís ann ach a gcloise sé an scéal sin déarfainn, agus go dté cheana! Dheamhan mórán scéil an ceann céanna

→ dual 2

An fíodóir seo thíos, ní mar sin a ghníos sé chor ar bith é. Fágann sé an uige a bhíos fite sa seol, agus ansin tógann sé an bréidín atá ar an ngarmain agus greamaíonn sé ina chéile iad. Tógfaidh sé dual de chaon bhréidín ina leathláimh — ina chiotóig: dual den gharmain agus dual ón seol. Caithfidh sé na criosannaí ansin a scaoileadh agus a ngreamú leis an láimh atá ina cónaí. Beidh sé dhá ngreamú sa gciotóig ó dhual go dual, agus é ag cur chaon snáth le chéile, nó go mbeidh sé ina chéile uileag. Ansin gabhfaidh sé san uaim agus sa slinn

→ dubh 3

Tá an spéir sin ó dheas ag dubhadh (dubhú) aríst. Ráig eile atá air. Chomh luath agus a gheobhas muid fáfall gabhfaidh muid abhaile. Níl gnaithe ar bith againn dhá(r) gcailleadh féin anseo

+

→ dubh- 5

Gabhfaidh sé an dubhaois. Ní raibh duine ar an bhfeadhain acu sin nach bhfuair an-tsaol — gheobhaidh sé saol fada

TUILLEADH (1) ▼

Tá dubhchruach (mhóna) amuigh aige. Gabhfaidh sí siúd an leathchéad gan stró ar bith

+

→ dubhliathach

Níl leabharachaí (nó liúrachaí) ar bith sa bpas siúd. An dubhliathach sin atá ann, agus bheifeá meata dhá baint le hais a bheith in éadan na sraoilleogaí móra. Bí réidh agus gabhfaidh foireann againn ar an oileán an chéad lá den rabharta … Bíodh an diabhal ag an té ar mór leis dúinn í. Nach feamainn pháirteach í, agus nach bhfuil baint ag chuile dhuine di chomh maith le chéile. Tá sí ansiúd acu chomh maith linne agus bainidís í más breá leo í. Níl muide ag dul ina mbéal uirthi. Ach tá an iomarca leadaíocht orthu …

TUILLEADH (1) ▼

Níl a dhath ariamh soir ar an tanaí sin ach dubhliathach … Dheamhan an miste liomsa. Gabhfaidh muid dhá sceanadh má thograíonn tú. Ní fearr liomsa ceird dhá mbeidh orm

+

→ dubhoighir

Tá sé ag séideadh dubhoighre. Gabhfaidh sé thrí chlár daraí anocht

TUILLEADH (2) ▼

Is maith í an dubhoighir seo ag meaingeals … Ag ceapadh nach ngabhfaidh sé chomh fada leo! Go dtuga Dia ciall duit! Gabhfaidh sé sin go talamh íochtair agus faoi

Gabhfaidh sé ar dhubhoighir as an ngaoith seo. Deirim leat go dtiocfaidh. An bhfaca tú an chaoi a ndeachaigh sí suas i ndiaidh a tóna aréir. Chuaigh scuaine de na géabha fiáine ó dheas anocht. Ní dea-chosúlacht ar bith é sin

→ dúchas

Má chloiseann sé é sin gabhfaidh sé le dúchas. Mo choinsias íosfaidh sé beo beithíoch é

→ dúid

Séard atá agat a dhéanamh, an tsáil a ghearradh ón dúid amach. Ní gabhfaidh aon chaoi rathúil go deo mar sin uirthi. Diabhal a bhféadfá

→ duirling

Rugthas glanoscartha thoir ar dhuirling na habhann air agus an chamóig aige in éadan na mbradáin. Ní raibh aon cheann aige sílim, ach is cuma sin. Gabhfaidh sé daor air agus breith ar an gcamóig aige

+

→ téigh

Gabhfaidh mise an t-eolas. Téadh a rogha duine a rogha taobh

TUILLEADH (5) ▼

Dhá airde dhá ngabhfaidh tú, gabhfaidh mise an chúig bhairr ina dhiaidh sin. Bí siúráilte dhó sin

Gabhfaidh móin naoi bpunt an lorry amach anseo. Foighid ort!

Gabhfaidh an méid sin cloch anois cuid mhaith ar an teach. Ní bheidh do dhíol ann, ach dheamhan mórán as a bheas tú

Gabhfaidh mé Baile Átha Cliath go gairid — go Baile Átha Cliath. Áiteacha a bhíos i gceist go minic i gcaint fágtar an go ar lár; fc. na samplaí seo síos. Ach tabhair faoi deara gur go Meiriceá adeirtear, agus ní Meiriceá d'uireasa an go

Gabhfaidh sí ó dheas go gairid (an ghaoth)

+

→ téigh amach

Gabhfaidh an chaint amach de t'ainneoin. Ní bheadh a dhath maitheasa dhuit a bheith ag iarraidh rud a cheilt. Faightear fios ar chuile shórt. Sin é a cheapaimse ar chaoi ar bith. Chuaigh seafóid eicínt amach anseo uair go raibh tithe nua le ligean amach ar phínn sa tseachtain, agus bhí tír is talamh ag an mbeairic ag cur boinn ar an scéal lá arna mhárach

TUILLEADH (2) ▼

Gabhfaidh an Chincís amach an-fhada sa samhradh, mar bhí an Inid deireanach

Gabhfaidh an rabharta seo amach sa Márta

+

→ téigh ar

Má leagann sibh ansin í gabhfaidh sí ar iarraidh

TUILLEADH (18) ▼

Gabhfaidh sé ar an ól anocht go siúráilte. Ansin atá sé ag dul anois

Gabhfaidh mé ar fuisce sílim. Ní fhaighim aon tsásamh ar an bpórtar sin. Tá sé rodta

Mura n-éirí leis ar an gcaoi sin, gabhfaidh sé ar ealaín agus meallfaidh sé uaidh é. Ní bheadh an diabhal suas leis sin

Gabhfaidh mise ar achrann leis má fhaighim aon fhocal uaidh

Gabhfaidh mé ar ghréasaíocht anois scaitheamh ó tháinig an lá fliuch. Tá cupla péire seanbhróg ansin a dteastódh caoi go géar uathu

Gabhfaidh sé ar triomach anois, agus cí Dia go bhfuil sé ina am sin aige — tiocfaidh triomach anois. Stopfaidh an drochuair

Is maith nach mór duit a bheith ar do mhaidí nó gabhfaidh an dream sin suas ort. Is cuma leo sin é ach bearradh a bhaint díot, agus cead an diabhail a bheith agat ansin. Tá seanaithne agamsa orthu sin

Gabhfaidh traíáil (trial) eile aríst air

Gabhfaidh príosún air go siúráilte, agus má théann féin, is beag an scéal é

Gabhfaidh luach an bhéilí anois air nó is cinniúint orainne é. Is beag a aireos sé é. Tá dalladh airgid aige

Má chaitheann tú an chloch sin, gabhfaidh sí daor ort

Gabhfaidh an locht ar fad ar Sheáinín. Tá a fhios acu go bhfuil sé an-ábhailleach

Gabhfaidh scanradh ar chapall Sh. má fheiceann sí an streachlán d'fhear bréige sin ar shúil an bhóithrín roimpi. Deasaigh isteach píosa eile sa ngort é

Gabhfaidh comaoin ort má théann tú isteach chuig T. Mhac C.

Gabhfaidh fairnéis ar na caoirigh sin, feicfidh tú féin — cuirfear a dtuairisc; tórófar iad

Gabhfaidh drochbhail air sa gcúirt mura socraí siad roimh ré é

Gabhfaidh droch-chríoch air sin, cuimhnigh go bhfuil mise dhá rá leat. Ní hé a mhalrait a thuilleas sé

Gabhfaidh fáilte roimhe sin go maith. Ach tuige nach ngabhfadh: fear ar fónamh. Go bhféacha Dia ar na scráibíní!

+

→ téigh chun

Gabhfaidh sé chun drabhláis ar fad má ghníonn tú sin leis. Nach mb'fhearr dhuit cead a chinn a ligean leis faoi láthair go bhfeice tú leat

TUILLEADH (4) ▼

Gabhfaidh sí chun dodaíola má théann duine cuideáin dhá bleán

Má fhágann tú mar sin é, agus gan na clascannaí a thógáil, gabhfaidh an geadán talúna sin ar fad chun fiántais

Gabhfaidh sé chun báistí cheapfainn

Má fhágann tú ansin é faoin mbáistí gabhfaidh sé chun tibhe (chun tiúcht, chun tibheacht)

+

→ téigh do

Gabhfaidh sé sin dó anois ar chaoi nach bhféadfadh aon fhear faoi thalamh an domhain a eiteach. Cuirfidh mé geall leat, théis chomh danra agus chomh daoithiúil agus atá Sean S., go bhfaighidh sé breith a bhéil féin uaidh. Tá an tseamair Mhuire aige sin a mhic ó!

TUILLEADH (1) ▼

Má chinneann orainn a dhéanamh mar seo, gabhfaidh muid dó ar chaoi eicínt eile. Ní lia bealach 'na coille ná chun a fágála, adeir siad

+

→ téigh faoi

Gabhfaidh tower(túr) an tséipéil faoi ach a maolaí tú suas barr an chnoicín sin amuigh

TUILLEADH (5) ▼

Gabhfaidh an rud sin faoin tsróin aige, feadh is mise sroicheachtáil siar chomh fada leis. Is náireach an rud scéal mar sin a ligean leis

B'fhearr dhuit a dhul faoi ualach slat liom. Gabhfaidh an bheirt againn M. lá eicínt go mbaine muid iad

Gabhfaidh mé faoi bhó eile sílim — ceannóidh mé (gheobhaidh mé) bó eile

Gabhfaidh siad uileag faoin drochmheas chomh maith leatsa, agus ní call duitse a bheith in imní faoi dhá réir sin

Gabhfaidh mé faoi dhuit, má chastar an taobh seo é, nach dtabharfaidh a chosa féin abhaile slán é. Thug sé an eang leis an turn deiridh, ach ní bheidh sé chomh saor sin aige anois má chuireann sé a shrón aniar anseo

+

→ téigh go

Gabhfaidh sé go habhainn shula stopfas sé

TUILLEADH (4) ▼

Gabhfaidh sé go hard anois shula bhéarfas sé uirthi

Gabhfaidh sí go Contae Mhaigh Eo go gairid (go Baile Átha Cliath, go Luimneach, go Corcaigh, go Gaillimh, go Béal an Átha, go Balla, go Tuaim, go Gleann, go Mám Éan, go Carna srl.)

Gabhfaidh sé go Cúige Mumhan (go Cúige Laighean, go Cúige Chonnacht, go Connacht, go Contae thart síos, go Sionainn, go Loch Éirne, don Mhuimhneach, go Gnó Mhór, go Conamara, go hÁrainn, go Cois Fharraige, go Dúiche Sheoigheach, go hIar Chonnacht, go hIorras Aithneach, go Barr na Gaillimhe, do na Líbeirtí srl.)

Gabhfaidh an ola go lá — ní bheidh sí ídithe go déanamh lae

+

→ téigh i

Gabhfaidh sé sna fir mhóra anois ach a mbeidh an teach nua déanta aige. Is fada an lá é ag tnúthán le teach nua. Feicfidh tú féin nach mbeidh seasamh ar bith leis anois le a mbeidh de fhloscaí aige

TUILLEADH (3) ▼

Gabhfaidh sé san arm

Gabhfaidh do láimh i bpaca má dhéanann tú é sin aríst (fc. láimh)

Gabhfaidh tochas sa tóin agat má ghníonn tú sin aríst — cuirfear

gabhfaidh (100+)