→
téigh
gabhfaidh (50+)
→
faiteach
Airíonn an girria sin nach bhfuil aon-chú agamsa. Deirimse leat dhá mbeadh go mbeadh sé faiteach thairis sin. Agus deir tú liom go raibh sé amuigh i nGarraí na h-Iothlann. Sách gar do na tithe a mhaisce. Gabhfaidh scaol annsin gan mórán achair muis má mhairimse.
Nuair a bhéas barr ar an gcruach seo gabhfaidh sé rite leis (an móin, féar, arúr etc.) earasbár ar bith a bheith ann = tada (den fhéar, den mhóin etc.) a bheith d'fhuílleach
Ag líonadh feánach móna ar an asal a bhí mé nuair a bhuail sé chugam aníos. "Tá 'fire' agus gríosach dhá dhéanamh ar mo chuid móna-sa", adeir sé. "Dheamhan fód dhá fhágáil agam. Beidh a shliocht orra muis. Gabhfaidh mise ag faire, agus an té a mbéarfaidh mé istigh air i mbéal na cruaiche, sin ní fhágfaidh sé".
→
fiar
Tá an-fhiar ó thuaidh le tabhairt don bhóthar ag an ngleann. Gabhfaidh sé isteach cúig nó sé de throithe ar chuid T. Mh. Nach hé a bhéas goilliúnach má chailleann sé mórán talúna. Ach céard atá ann ach leac?
+
→
fios
Gabhfaidh mé ag iarraidh fios m'fhortúin = rachaidh mé indiaidh mo chinn romham, go bhfeice mé céard atá ag an saol indán dom; buailfidh mé faoin saol; imeóidh mé go dtí áit eicínt eile ag obair etc. (seoraí sna scéalta é, ach tá sé san gcaint thairis sin)
TUILLEADH (1) ▼
Mara bhfuil fios an bhealaigh agad, gabhfaidh mise ag déanamh treóir duit
→
fliuch 2
Seachain an leagfá méirín fhliuch air. Má leagann, sin é a bhuac. Gabhfaidh sé go dtí na póilíos ar an bpuinnte le "summon"sachaí a tharraint
→
focal
Ná hinnis do scéal d'aonduine. Má innsíonn gabhfaidh cor an fhocail air. Nach air sin atá daoine ag faire. Beannacht Dé dhuit! Feacha a gcloiseann tú de luaidreáin chuile lá
→
fothair
Thiomáil muid an dá chaora aniar romhainn, agus muid ag stríocáil na maidí ar an mbóthar le neart lagair. Ag teacht aniar ag tí Ph. Ph. ní raibh a sheasamh againn ní b'fhuide. "Gabhfaidh mise isteach annseo ag iarraidh cannda aráin", adeir S. Ní raibh mise indon a dhul isteach ann. Bhí tuitim feóir ionam leis an ocras.
Gabhfaidh mé ag leagan bruachannaí san ngarraí seo thiar go ham dínnéir. Sé is freagraí dhom ó a bhéas orm aistear portaigh a dhéanamh in a dhiaidh sin
Tá sé freochanta inniu thar mar a bhí sé inné. D'aithneóchthá ar a shúile é. Ní raibh spleódar ar bith inné ann. Ach diabhal mé go mbeadh an-mheas agam air inniu. Má tá fhéin, gabhfaidh sé rite leis aon-mhaith a dhéanamh. Droch-ghalra é sin
+
→
fáideog
Má fhaghann tú fáideóg ghiúsaí gabhfaidh muid ar an abhainn oíche eicínt! Ní féidir nó eireóidh béilí éisc linn
TUILLEADH (1) ▼
Déan bráideóg fhíógaí agus gabhfaidh muid ag coinnleóireacht. Tá na crícheannaí sin siar beó beitheach le smólaigh agus lonta dubha
+
→
fálach
Gabhfaidh mé ag iarraidh na hola (lampa) amáireach faitíos na fálach. Mara mbeidh t'ainm istigh agad Dé Céadaoin, dheamhan sdriog a gheobhas tú = ar fhaitíos go dtárlódh tada idir sin agus an Chéadaoin nach mbeadh sé indon a dhul chuig an mbeairic len a ainm a chlárú
TUILLEADH (2) ▼
Ná cuir an glas ar an doras sin faitíos na fálach. Fanfaidh mé scaithín annseo ar an teallach, agus má airím aon-ghéim ón mbudóig sin, gabhfaidh mé amach aríst. Ní fuláir do bhó ar a céadlaogh áirdeall maith
Ní chuirfidh muid níos mó sprae (spray) ar an ngarraí siúd faitíos na fálach thuas. Gabhfaidh sé rite linn an oiread a bheith againn agus a riarfas uiliog é (an cur ar fad). M'anam muise nach ndéanfadh ceobáinín beag eile aon-dochar don gharraí siúd féin, mar go bhfuil muid gann
+
→
féar
Gabhfaidh mé ag baint fhéir sílim
TUILLEADH (1) ▼
Dar diagaí ní scarfaidh mé leis an móin sin ar chúig phunt an leoraí. Is maith an féar tirm dom fhéin í. Gabhfaidh sí seacht nó hocht do phunt amach annseo san Earrach nuair a theannfas fuacht leo (le lucht éilithe móna) = is maith an éadáil dom fhéin í le coinneál
→
fíbín
Níl ort ach na seólta a dhéanamh agus gabhfaidh an bád ann uaithe fhéin le teann fíbín. Tá an t-an-chóir soir inniu
→
fabhall
Má fhaghann siad (gliomadóirí) fáfall ar bith gabhfaidh siad amach. Dar príosta muise is deacair dóibh an droch-chreatalach seo a bharraíocht = lagann san ngaoith; é ag leigean faoi
→
fiannaí
Chuala mé P. Gh. ag rádh go raibh a athair agus sean-fhear eicínt eile ag siúl amach as Gaillimh oíche. Thosaigh a athair ar an scéal i mbéal B. na T. D'ól siad pionnta i mB.; péire ag an S.; ceann tigh Bh.; tigh Ph.; tigh J; tigh W. Uí Fh. Níor tháinig iadadh air ar an bhfad sin ach ag innseacht an scéil! "An bhfuil aon-bhaol ort fós", adeir an fear eile leis ag bóthar Ch. "Níl" adeir sé. "Gabhfaidh muid an timpeall mar sin Bóthar an T. agus síos D. Fh." adeir an ceann eile. Chuaigh. Ag Bóithrín Ch. a bhí siad ag scaradh ó chéile. "Ceadh nach bhfuil sé gar dhá bheith críochnuithe feasta", adeir an fear a bhí in éindigh leis. "Níl mé ach cur éadain air" adeir sé. "Tá triúr de na fathachaí marbh, agus bhí seachtar ann". Ba shin é an Fiannaí!
Gabhfaidh mé amach ar an bhfionnórtas. Tá an teach an-te = lá samhraidh nuair a bheadh an-bhruthaíl san áit istigh
→
fraigh
Gabhfaidh sé sna fraghachaí. Is fhearr dhuit gan treas ar bith a chur air. B'fhéidir gur thú a mharú a dhéanfadh sé. Siúd é úll na haithne
→
fuaim
"Éist le fuaim na habhann agus gheobhaidh tú breac: Seas ar an mbruach agus gabhfaidh sí thart" = an té a éistfeas le torann na habhann beidh a fhios aige cén uair a mbeidh marú ar an iasc; an té a chuireas cronaí cheart i gcúrsaí an tsaoil, tuigfidh sé go maith cén uair atá aige féin rud a thapú, le balachtáil a bheith aige dhá bharr; ach an té nach dtapóidh an fháill, ní móide go bhfuigheadh sé aríst í
→
fáiteall
Gabhfaidh sí sin ag tóraíocht áit ar bith a n-aireóidh sí an fáiteall. Nach maith a fuair sí amach anois go raibh sean-éadaigh cuileáilte ag an dochtúr. Ní bheadh an saol suas léithe
→
faobach
Déanfaidh na beithigh sin faobach san iothlainn, má theigheann siad i bhfoghail innte, agus gabhfaidh
→
foighid
Má theighim in a éadan chor ar bith gabhfaidh an fhoighid ó stuaim orm, agus buailfidh mé é
→
fód
Gabhfaidh sé siúd síos san bhfód beo le neart díocais. Gabhfaidh a mh'anam, go gaineamh nó go cloich
Cuirfidh an ridire comhairleach an ordóig faoin gcúilfhiacail thuas san teach anois, agus gabhfaidh siad ar "phleain" eicínt eile = mar dhóigh dhe, go ndéanfadh sé fios
Fuaraíocht atá ar an ngaoith ghreamannach seo. Tá sé dhá cothú ro-fhada. Gabhfaidh sé ar shioc cheapfainn. Ag tolgadh seaca atá na lionnscaí sin san spéir.
→
fáiméad
Is breá an fháiméad de chruach mhóna atá amuigh aige. Gabhfaidh sí cheithre scóir. Ní stró uirri é
Gabhfaidh sé isteach gan deacracht ar bith ach an eanga sin a choinneál síos 'san scoilteadh
+
→
deifir
Mara dteighidh tú 'chodladh as réidhteach, gabhfaidh tú chodladh agus deifir ort ar ball
TUILLEADH (1) ▼
A dhailtín bhradaigh mara dteighidh tú amach ag an scoil, gabhfaidh tú amach agus deifir ort!
+
Gabhfaidh deireadh le "Haw Haw" anois má tá sé ingreim
TUILLEADH (1) ▼
Níl rása ar bith dhá shaoghal is fhearr an fear ná an darna rása, ach ó a bhéas sé sin bailighthe aige, gabhfaidh sé 'un deireadh
+
→
deis
Má fhaghann tú deis ar bith an tseachtain seo biorruigh na claidheachaí ar Gharrdha an Chl. Má fhágtar cho maoilscríobach siúd iad, gabhfaidh an droch-rath ar ar gcuid féir ar fad
TUILLEADH (3) ▼
Má fhaghann na póilíos deis tóigeála ort gabhfaidh tú isteach. Mar sin bí ins an áirdeall = deis ghabhtha
Níl aon-chall duit a dhul suas an oiread sin staighrí chor ar bith. Tá deis annsiúd le thú a thabhairt suas. Níl ort ach seasamh istigh ann agus gabhfaidh sé suas uaidh féin
Gabhfaidh mé do'n Ch. R. ambáireach má fhaghaim deis ar bith. Tá "bicycle" aige seo thíos, ach fear a mbeadh beann mhór aige air a gheobhfadh uaidh é. Is dóigh nach mbeidh aon-bhus ag dul ann
→
deisigh
Deisigh suas an tslat iascach agus gabhfaidh muid síos lá eicínt go gcaitheamuid cupla urchar ar an gcarraig
→
deoraí
Ná bíodh a fhios ag deoruidhe an bhéil bheo anois cá'il tú ag gabhail. Má bhíonn a fhios, déanfaidhear scéala ort agus gabhfaidh sé daor ort. Fainic a gcainteochthá air le B. Sh. Sin fear gan fascadh.