maraigh (50+)
→
faiteach
Ná bac le cur ar a shon fhéin a bheith in Seán. Tá sé rófhaiteach. Dhá ndeirtheá leis gur mharaigh sé duine, ní ligfeadh an faitíos dó a rá nár mharaigh
→
fara
Ó díbríodh as an gcoill iad, níl fara ar bith ag na héanachaí anseo anois. D'fheicfeá cluichí acu ag filleadh ón gcoill chuile thráthnóna. Tá siad líonraithe ag na hurchair. Mharaíodh cleitheadóirí an saol brách acu ansin fadó
→
fearacht
Bhí cearc eile anseo agus a fhearacht siúd, mharaigh muid í (fearacht an scéil ar ball) — ní raibh againn a marú; ba den dímheabhair dúinn a marú; dhá mbreathnaíodh muid romhainn ní mharódh muid í chor ar bith
Mharaigh muide breac eicínt ansin thíos an bhliain cheana. Ba ghroí feithideach é. Bhí sé an-chosúil le ceann cruacháin ach ní ceann cruacháin a bhí ann
Níor mhór dhuit agat d'fhear fobhairne an lá sin. Bhí do chnaipe déanta murach go ndearna sé tarrtháil ort. Mharódh na Peaitseachaí thú
+
→
focal
Dhá mba leis an sagart a bheadh sé sin ag caint ní thabharfadh sé aon lascainí dhó ach an oiread le fear den bhaile. Níl modh focail aige le aon duine. Is mór an t-ionadh nár mharaigh duine eicínt ariamh é, agus chomh coilgneach agus a bhí an dream siúd timpeall air. Ach is le diabhal mar sin a rithfeadh sé!
TUILLEADH (1) ▼
Shíl mé go sceanfaí é. Dhá gcloistheá é ag caint le na hamhais sin thiar. Níl modh focail ar bith aige. Mharóidís an té a bheadh tláth leo, ach diabhal araoid ar bith a chuir siad airsean théis nach raibh sé ag tabhairt sásaimh ar bith faoin domhan dóibh
+
→
foilsigh
Foilsíonn Dia an drochní i gcónaí dhá fhada go dtí é. Deir siad go bhfuil muilte Dé mall ach go meileann siad mín … Féacha an fear sin thiar. Mharaigh sé comrádaí leis ar an sliabh. Dheamhan a fhios agam ar mharaigh nós murar mharaigh — diúltaímid dhó — ach go raibh sé ráite leis. Nach maith a tháinig sé sa saol gur tharlaigh an cleas céanna dhá mhac fhéin. Thug an t-athair an eang leis. Ar an mac a hídíodh é
TUILLEADH (1) ▼
Ba deacair dóibh an t-ádh a bheith orthu, go mba leo fhéin uainne é. Shíl siad go raibh siad ina rith seoil ceart críochnaithe anois. Bhí a dhá láimh timpeall ar an saol. Ach is ag Dia is fhearr a fhios. Foilsíonn Dia an chneámhaireacht agus an míscrupall i gcónaí. Is fada ar an saol mé agus níl aon lá ó tháinig cuimhne dhom nach amhlaidh a fheicim é. Chuala tú an scéal faoin bhfear a chonaic fear eile ag marú duine agus dhá chur i ngan fhios. Mhionnaigh sé agus mhóidigh sé mura bhfoilsíodh Dia é nach mbeadh aon aird aige fhéin ar Dhia níos mó. D'fhan mar sin. Chonaic sé go raibh an saol ag féithiú leis an té a rinne an marú … Sin é an chaoi a raibh sé. Bhí fear eile marbh cheana ag an té a maraíodh. Nach maith gur fhoilsigh Dia an choir sin!
→
frasach
Féadfaidh duine a bheith fial frasach nuair a thiocfas an ócáide air, agus is corruair é sin. Ní hé gach aon lá a maraíonn Páidín iasc adeir siad
→
froigisí
Tá an iomarca freigisí uilig ag an gceann céanna. Mharódh sé le cóirí catha thú — gaileamaisíocht; suimiúlacht; bealaí beaga corra a bheith leis
→
fág
Murach gur éirigh liom a theacht i láthair, sin ní fhágfá. Bhí tú réidh leis. Mharódh sé thú ar bhall na háite
→
fágtha
Níl rud ar bith a bhíos chomh fágtha leis an duine scaití. Tá beithígh eile in ann snámh nó imeacht san aer, nó rud eicínt a mharú, ach dheamhan treoraíocht ar bith sa duine
'Sé an chaoi ar sháigh mé na síolta ann, agus nuair a sháigh, chuir mé mám diúain síos sna fágálachaí ag cur farasbarr maitheasa orthu má b'fhíor dom fhéin. Ar ndóigh mo chreach mhaidne! Mharaigh mé le leasú iad. Róleasaithe a bhí siad roimhe sin fhéin
→
fáinneog
Ní raibh aon cheo air ach go raibh an fháinneoig uilig sníofa, ach chreidim nár bheag dó a dhonacht. Ba mhaith a chuaigh siad as nár maraíodh ar fad iad, sábhála Dia sinn
→
féar
Níl aon lá dar shiúil mé talamh agus féar nár chuala mé gurb é a athair sin a mharaigh C. Th.
Ná cuir araoid ar bith air sin. Sin é úll na haithne. Dar príosta má chuirinns (má chuireann tú) ní leat a ghabhfas. Tá marú duine air sin. Tabharfaidh sé na físeachaí agus an pínneachaí corra dhuit feicfidh tú fhéin air.
→
fíóg
Dhá mbeadh slám fíógaí againn ghabhfadh muid ag coinnleoireacht. Ba bhreá an rud glac smólachaí a mharú agus a róstadh. Rinne muid íospairt mhór orthu anuraidh
→
caidéis
Is furasta dhó a bheith imithe as a chranna cumhachta le ábhailleacht agus scabhaitéireacht. Dhá dtagadh sé isteach théis duine a mharú, dheamhan caidéis a chuirfeadh an t-athair ná an mháthair air. 'Sé an chaoi a bhfuil siad ag borradh leis.
+
Tháinig fear isteach anseo fadó, agus chaith sé oíche ann — oíche dheannachtach freisin! — fear a bhí ar a chaomhúint. Tiarna nó stíobhard a mharaigh sé thart síos agus b'éigean dó greadadh leis ar an toirt, nó dhá bhfaightí greim air, bhí a chosa nite. Soir i mbarr an chriathraigh go dtí L. a bhris sé as seo.
TUILLEADH (1) ▼
Chuaigh fear thart anseo an bhliain cheana agus é gléasta mar a bheadh tincéara ann. Ar a chaomhúint a bhí sé i ngeall ar bhean bhocht eicínt a robáil agus a mharú thart síos. Dheamhan duine beo nach gcuirfeadh sé dalladh púicín air. Siar faoi Chonamara in áit eicínt a rugthas air as a dheireadh agus cuireadh príosúntacht lena ló air. Má cuireadh fhéin, ba mhaith an oidhe sin air, ná ar aon duine eile a dhéanfadh a leithide de chleas.
→
ceasúil
Beidh feoil an-cheasúil air sin, arae tá go leor saille air. Ní thaitneodh sé liom le marú, ach bíodh do chomhairle fhéin agat.
Dhá mba agamsa a bheadh an chlann atá aige, chuirfinn cló stiúrtha eicínt orthu thar mar atá orthu: sin nó mharóinn iad. Tá an breathas críochnaithe orthu seachas putaí ar bith eile
Mharaigh mé céirseach agus sacán d'aon iarraidh amháin an oíche faoi dheireadh a raibh mé ag coinnleoireacht.
→
conán
Murach chomh sásta agus atá an conán eile, mharóchadh sé Seáinín ar bhall na háite, agus dá maraíodh fhéin, dheamhan leathcheart a dhéanfadh sé leis.
Dheamhan mórán díol trua í, má tá sí fhéin ag fáil cothromacan síne na huaire anois ó bhean a mic. Dheamhan leath an chirt a dhéanfadh sí léithe, dhá mhéad dhá ndéanadh sí uirthi, arae mharaigh sí fhéin an tseanbhean bhocht a fuair sí sa teach sin roimpi — máthair an fhir.
→
cuideáin
Ní casfaí aon éan cuideáin síos ar do chuid cearc. D'imigh ceann den ál orm dhá lá ó shin, agus feictear dhom go raibh sí róchuisneach róneartaithe ag na francaigh lena marú.
→
cóipís
Murach an éisteacht a gheall Dia dhom, is fadó an lá a mharóinn thú. B'fhéidir go n-éireofá as do chuid cóipíse ansin!
→
abhaile
Deile céard a dhéanfadh mac an chait ach luch a mharú. Nár thug sé sin an chneámhaireacht abhaile leis!
+
→
bealach
Nuair a bhuaileanns an t-olc é, mharódh sé thú, ach dheamhan fear ar a dhá chois is feiliúnaí ná is soilíosaí ná é ina dhiaidh sin. Níl aon neart aige ar an taghd bheag sin. 'Sé a bhealach é.
TUILLEADH (1) ▼
Mharaigh a athair agus a mháthair iad fhéin leis an mbealach sin a thabhairt dó (posta, ceird srl.), ach ní raibh sé de rath air é a choinneáil ina dhiaidh sin.
Ba mhaith an oidhe air é a mharú. Is iomaí créatúlacht a rinne sé fhéin agus a liachtaí duine bocht a chuir sé de dhroim tí.
Ní mharódh an saol an cnádaí sin ina dhiaidh sin. Tá sé chomh crua chomh cuisneach lena bhfaca tú ariamh.
→
curásach
Shílfeá nach bhféadfadh an cúl sin curfhásach a dhéanamh mar a rinne sé agus a ndeachaigh de leasú air. Agus bhí sé seanleasaithe freisin. Ach 'sé an chaoi a bhfuil sé, tá an talamh maraithe ag feamainn dearg.
+
→
beo 1
Má mharaítear fhéin muid, cé fearr do na daoine beo.
TUILLEADH (4) ▼
Is fhearr do dhuine í a mharú (muc) dhá dheoin fhéin, ná cathachtáil í a mharú (le tinneas). Go méadaí Dia feoil bheo, agus daoine slána againn.
Ó tharla í bheith de bhiseach orainn, mharaigh muid caora do Mhártan (in ómós na Féile Mártan) i mbliana. 'Sé an ceart é má bhíonn do chuid ag éirí leat. Go méadaí Dia feoil bheo agus daoine slána againn fhéin, agus ag chuile dhuine eile.
Níor mharaigh sé muc ná mart ná caora ariamh nach roinnfeadh sé le chuile dhuine ar an mbaile í. Bhí sé an-chóir ar an mbealach in. Róchóir, go minic b'fhéidir, arae is iondúil go mbíodh sé fhéin ar deireadh. Go méadaí Dia feoil bheo agus daoine slána aige, arae is maith an oidhe sin air
Má mharaigh muid muc do Mhártan fhéin, tabharfaidh Dia muc eile dhúinn ina leaba le cúnamh dé. Go méadaí Dia feoil bheo agus daoine slána againn.
→
boigréis
Is deas an bhail atá fágtha ag bhur gcuid boigréise oraibh. Cén mhaith muc a mharú lena bronnadh ar an tír!
+
Chaithfeadh sé go raibh an-mharú ar iasc inniu agus an bhrachlainn a d'éirigh le N. Ph. Ní fhaca mé fós i mbliana aige, thar chupla blátháinín agus bod gorm.
TUILLEADH (1) ▼
Is mór an saothraí tú má mharaigh tú fhéin an bhrachlainn éisc sin fré chéile.
+
→
breoigh
"Ach siúd an rud a mharaigh agus a bhreoigh mo chiall; Agus a d'fhága mé ag osnaíl i ndiaidh mo Chaitlín Triall." (Caitlín Triall)
TUILLEADH (1) ▼
"Teachtain ón gceol dom, agus mé breoite lag tuirseach ón oíche; Sea dhearc mé mo stóirín, ar mhóinín lách geanúil ina suí.; A grua mar an rósa, 'sí a bhreoigh agus a mharaigh mo chroí; Agus an té a bhlaisfeadh dhá póigín, 'sé is dóigh liom, bheadh fad ar a shaol" ("Céad slán don Abhainn Mhóir")