→
fág
marbh (50+)
→
foilsigh
Ba deacair dóibh an t-ádh a bheith orthu, go mba leo fhéin uainne é. Shíl siad go raibh siad ina rith seoil ceart críochnaithe anois. Bhí a dhá láimh timpeall ar an saol. Ach is ag Dia is fhearr a fhios. Foilsíonn Dia an chneámhaireacht agus an míscrupall i gcónaí. Is fada ar an saol mé agus níl aon lá ó tháinig cuimhne dhom nach amhlaidh a fheicim é. Chuala tú an scéal faoin bhfear a chonaic fear eile ag marú duine agus dhá chur i ngan fhios. Mhionnaigh sé agus mhóidigh sé mura bhfoilsíodh Dia é nach mbeadh aon aird aige fhéin ar Dhia níos mó. D'fhan mar sin. Chonaic sé go raibh an saol ag féithiú leis an té a rinne an marú … Sin é an chaoi a raibh sé. Bhí fear eile marbh cheana ag an té a maraíodh. Nach maith gur fhoilsigh Dia an choir sin!
→
foláir
Níorbh fholáir dó chomh láidir agus a bhí sé. Dar fia dhá n-airíodh an ceann eile buille marbh ar bith ann, thapódh sé é. Is buachaillín crua é an fear eile fhéin
Má bhí sé ar meisce muis, bhí na súile an-fhriochanta aige. Ní raibh siad marbh ina cheann mar a bhíos siad scaití eile
→
fág
'Níor fhága an marbh láthair,' adeir sé. 'Tá mo phíopa ag duine eicínt sa teach. Tóróidh mé a bhfuil istigh, agus an té a bhfaighidh mé aige é, ní leis a rachas' (fc. marbh)
→
calm
Má sheasann sé ina chalm mharbh mar seo i bhfad eile, caithfidh sibh a dhul ar na buillí — a dhul ag iomramh
→
colg
Chonaic mé gráinneog marbh ansin thíos ar an mbóthar agus na coilgní a bhí uirthi briste ar fad.
→
bealaigh
Ba cheart go mbeidís ag síolrú anois ar an bhfód bealtaithe sin amuigh san áit a bhfuil an linn mharbh (bradáin)
+
→
beo 2
Is cuma liom beo nó marbh, tá mé chomh dona sin.
TUILLEADH (29) ▼
Is cuma liom mo bheo nó mo mharbh, mura bhfaighe mé réidh an achair ón bpian seo.
Nach cuma dhó a bheo nó a mharbh anois má tá an bhail sin air — martraithe lena shaol aríst.
Is aon chás amháin dom é, beo nó marbh anois.
Dúirt sé gur chuma leis beo nó marbh, agus chreidfinn é freisin. Níl a fhios ag aon duine beo cén chaoi a 'bhfuil sé sin ag saothrú an tsaoil.
Is cuma liom mo bheo nó mo mharbh — rud ar bith a chuirfeadh as pian mé!
Nach é an cás céanna don duine bocht a bheo nó a mharbh. Cé fearr dhó beo!
Dheamhan an miste le saighdiúr a bheo nó a mharbh. Nach lena aghaidh sin atá sé ann?
Ní hé a bheo ná a mharbh atá ag cur imní ar siúd ach ól agus éirí in airde.
Is furasta a aithinte ort nach é do bheo ná do mharbh atá ag cur imní ort agus a dhul sa gcontúirt sin.
Dhá mba é a bheo nó a mharbh a bheadh ag déanamh imní dhó, is fada amach ó na hamhais sin a d'fhanódh sé — is fada sin.
An bhfuil suim ar bith agat in do bheo ná in do mharbh nó cén cat mara atá do do tharraingt siar ar an mbaile sin.
Fear ar bith a chuaigh isteach ina lár sin, déarfainn gur fear é gan mórán suim ina bheo ná ina mharbh.
A Thiarna, nach diabhlaí beag an tsuim atá ina bheo ná ina mharbh ag an ngasúr sin, a dhul ag marcaíocht ar an mbromach agus gan fhios aige nach tosaí ar gabháil dá tóin in airde a dhéanfadh sí agus é a chaitheamh anuas.
Tá an bheo agus an marbh chomh maith le chéile tarraingthe thrína fhiacla aige — bíonn sé ag coiriúint ar an té atá ar shlí na fírinne chomh maith leis an té atá ar shlí na bréige.
Is aon chás amháin leis an beo agus an marbh nuair a bhuailfeas fonn béadáin é.
Hé brí céard a dhéanfas tú leis an mbeo, lig de na mairbh; abair do rogha rud leis an mbeo, ach fág na mairbh lena n-anó féin.
An té nach dtabharfaidh modh don bheo, ní thabharfaidh sé modh do na mairbh (ag caint dó)
Ar do bheo ná do mharbh, ná teara anseo aríst — ná teara ar chuntar ar bith; ná teara ar mhaithe leat fhéin, nó má tá do leas ar Dhia.
Ar do bheo ná ar do mharbh, fainic a labhrófá air sin le duine ar bith.
Ná taobhaigh an teach sin aríst ar do bheo ná ar do mharbh.
Ná cloisimse an focal sin as do bhéal aríst ar do bheo ná ar do mharbh, nó má chloisim, giorróidh mé leat.
Ní dhéanfadh sé ar a bheo ná ar a mharbh é — ní dhéanfadh sé ar luach saothair ar bith é
Dheamhan anoir a fheicfeas tú aríst é lena bheo ná lena mharbh — ní thiocfaidh sé anoir aríst é le linn an tsaoil seo, ná an chéad saol eile (am atá i gceist ann)
Ní thaobhóidh mise B. U. aríst le mo bheo, hé brí céard a dhéanfas mé le mo mharbh — chomhuain is a bheas mé beo aríst, ní rachaidh mé B. U., ach níl a fhios agam céard is cor dhom théis mo bháis
Ní bheannóidh mé dó le mo bheo ná mo mharbh théis an chleas a rinne sé orm.
Dheamhan deoir a ólfas sé aríst adeir sé, lena bheo ná a mharbh.
Dheamhan gair agam an baile a thaobhachtáil aríst le mo bheo ná mo mharbh má éiríonn aon cheo do bhicycle Sheáinín.
Ná feicimse ar mo shráid aríst é le mo bheo ná mo mharbh, nó daighean mé má fheiceann, go n-íocfaidh sé ann.
Má chloisimse go gcaithfidh tú an chaint sin le do bheo ná le do mharbh aríst, gheobhaidh tú faoi na foraí é, feicfidh tú fhéin.
→
binse
Faigh an láí agus glan amach an scraith mharbh sin den bhinse. Ní dheachaigh tú sách domhain leis dhá scrathadh.
Dheamhan a dhath ariamh a rinne sé ach snaidhm den bhuailteán a thabhairt aniar ó mhaol na gualann dhó, agus é a shíneadh mín marbh san easair.
+
→
buille
Níor lig sé aon bhuille marbh ina chuid oibre ó mhaidin — tá sé ar aon táirm amháin ag obair ó mhaidin; thug sé aire dhá chuid oibre
TUILLEADH (7) ▼
Siúd é an ceann céanna nach ligfidh aon bhuille marbh ina ghnaithe ach ar a tháirm i gcónaí.
Is crua an cás é má ligeann sé siúd aon bhuille marbh ina chuid oibre.
Lig sé buille marbh san iomramh — chlaochmaigh sé beagán san iomramh
Ní mór dhuit coinneáil uirthi (bád), agus gan aon bhuille marbh a scaoileadh san iomramh
Níor fhéad mé aon bhuille marbh a ligean in mo chuid oibre inniu, arae bhí féar ligthe amach agam agus dheamhan a raibh a fhios agam cén pointe a dtiocfadh an múr.
Níl gair agaibh aon bhuille marbh a ligean ionaibh fhéin aríst go mbí an t-earrach curtha.
Ní fhéadann fear na háite seo aon bhuille marbh a ligean ina chuid oibre aon uair. Ní túisce obair críochnaithe ná a bheas cruóg eicínt eile ag breith air.