Foclóir Mháirtín Uí Chadhain
iata
1.
dúnta.
·
An doras iata — dúnta
2.
dúnta, míghnaíúil; lámh iata: lámh nach mian léithe scarúint le tada.
·
Ní fhaigheann lámh iata ach dorn dúnta
3.
ramhar, rite, beathaithe nó an-bheathaithe (Íochtar Chonamara agus Cois Fharraige agus Achréidh; fiata adeirtear sa gcéill seo ar an Achréidh).
+
Tá tú iata le feoil bail ó Dhia agus ó Mhuire ort — tá tú tite i bhfeoil ar fad
Tá tú iata
TUILLEADH (1) ▼
Duine iata — duine an-ramhar

Féach freisin

iata in iontrálacha eile (10)

 
Ní féidir gurb in fothram gaoithe sa doras iata. Feamainn dearg! Nár ba slán ceoil dhuit anois mar ghaoith! Ní iarrfadh muid aon fheamainn dearg go ceann seachtain eile
 
Bhí carcair mhór de sheanfhear thiar ag an doras iata agus é ag gnúsacht aniar as an áit nach raibh sé ag fáil cead aon amhrán a rá. Ba é an drochpheata é, leabharsa!
 
Tá Seán Sh. in aon chorcán amháin — iata le feoil — anois. Is maith a chuaigh imirce dhó.
 
bior
Is gránna an rud bean a fheiceáil iata le feoil, ach is gránna an rud freisin í a fheiceáil gan bior eanga ar a corp.
 
Is beag an tsomhaoine dhó muise a bheith ag fosaíocht le M. Ph. Sh. Dheamhan brabach a bheas dhá bharr sin aige. Cat bradach a gheobhadh brabach air. Ní raibh aige ariamh ach an láimh iata.
 
fuaim
Bhí an-fhuaim ag an ngaoith sa doras iata
 
Déarfadh sé go maith anseo é, ach cuirfidh mé geall leat nach n-abróidh sé in mo láthairse é. Ní abróidh a mhaisce, mar tá faitíos air go dtógfainn é. Sin é a bhfuil aige, Laoi na Mná Móire, agus tá sé chomh práinneach as sin agus a bheadh cat as póca. Ní bheidh sé ag aon duine eile nó is cinniúint air é. Sin é an fear daoithiúil i gcónaí. Nach mbíodh L. ar an gcaoi chéanna le M. Ní abródh sé píosa Fiannaíochta a bhí aige in áit ar bith dá gcasfaí M. faitíos a dtógfadh M. é. Mheabhraigh M. do dhuine eicínt eile a dhul isteach agus é a chur dhá rá, agus sheas sé féin sa doras dúnta ag éisteacht. Chuaigh sé isteach de mhaoil a mhainge an oíche dhár gcionn agus dúirt sé chuile mhíle focal di do L. Nuair a chuala L. é, bhí sé i ndiaidh sásaimh ar chuma eicínt. 'Tá trí ceathrúnaí nár chuir mé ann,' arsa seisean. 'Bhí a fhios agam go raibh tú sa doras iata.' Bhraith sé é … Dheamhan ceathrú ná cuid de cheathrú a bhí ar iarraidh ach bhí air (aige) marach eicínt a fháil air …
+
doras
An doras dúnta nó an doras iata — an doras a bhíos dúnta
TUILLEADH (1) ▼
Bhí mé leis an doras iata ar feadh na hoíche agus an seoide isteach orm
 
dorn
"Ní fhaigheann láimh iata ach dorna dúnta" (fc. láimh)