→
ailím
scadán (20)
→
faitíos
Diabhal pléidh a bhéas agamsa le scadáin le mo ló aríst. Feacha an bhail a chuir siad cheana orm … Beannacht Dé dhuit a dhuine sin. Chuir siad go doras an bháis mé. Scadáin lofa a d'ith mé. Agus níor ghlac mé éiseall ná a dhath leo agus mé dhá n-ithe. Ach ní íosfaidh mé aríst díobh le cúnamh Dé. An té a bhuailtear san gceann bíonn faitíos air
→
fágtha
Ní raibh ionta ach scadáin. Bhí siad an-fhágtha (eagtha?). Ní ghabhfaidís sé-phunta dhéag an t-aonach cheana = muca suaite; muca a bheadh caolaithe, ídithe agus tarraingithe, go háirid siar sna ceathrúnaí nó sna másaí
→
fána
Bhí an-bháirí scadán annseo le cupla lá. Arú inné, bhí an fharraige salach leo. Ach tá siad gaibhte le fánaidh. Isteach faoi na sean-chladaigh se'agaibhse atá siad anois. Buailfidh siad annseo aríst gan mórán achair.
+
Sin é 'bhfuil agad 'nois muise le do shuipéar fataí cosnochtuighthe, a's cuir tú fhéin an fata beag leis a' bhfata mór. Bhí muid chomh cruadhógach ó mhaidin indiu, a's nar fhéad aon-duine sroicheachtáil chuig a' siopa i gcoinne cupla scadán.
TUILLEADH (1) ▼
Muise ba fataí cosnochtuighthe iad scáth a raibh in a n-aice — scadán caoch!
Is mór a' t-annlann é an scadán fhéin fharra's iad ithe tur, tar (fataí). Deir siad ariamh 'gur beag de'n bhealtuidheacht ab fhearr ná'n turaidheacht'.
→
bocht 1
Chuirfinn geall gur beag a' mheas a bheadh aige anois, ar bheatha an duine bhoicht. Is cam a bhreathnóchadh sé ort déarfainn dá dtairgtheá 'scadán caoch', a's fataí tura dhó.
→
bocht 2
Nach h-iad na caisleáin atá tuitim a's na carn aoileachaí ag eirghe! Badh buidhe bocht léithe fataí a's scadán caoch tamall, ach ní mór léithe gríscíní anois ar 'chuile bhéilí!
→
fínigh
Caith amach ag na cuit an drioball de scadán sin. Tá sé ag déanamh fíniú san drisiúr le dhá lá. Níorbh fhuláir do dhuine goile Mh. Mh. a d'ith an mhuic chaillte a bheith aige, le drannadh leis sin
→
fonsa
Fonnsaí saille iad sin atá air. D'eireódh dhó. Is maith é a ghreim sin. Ní fataí agus "scadán caoch" a bhíos aige fearacht cuid eile de na daoine
→
dabhach
Tá dabhach scadán thoir tigh J. indiu. Is fadó an lá cheana nach raibh aon-driobaillín [...]
→
daigh
Níl neart agamsa ruainnín feola ar bith a ithe nach mbuaileann dógh ghoile mé. Dhá bhfeictheá mé thuas Dia Domhnaigh agus an-"hate" (heat?) ag an gcuid eile ar leota caoirfheola, agus gan agamsa ach driobaillín de scadán agus mé dhá chrinneadh (creinneadh) liom sa gclúid.
Daoirsigheann an mhóin taca an ama seo 'chuile bhliain. An uair a theangmhuigheas cruadhas an Mhárta le na sean-ágóideacha níl déanamh d'fhuireasbhaidh an fhóidín móna aca. Is maith leo na luirgne a bhreacadh go maith — scadáin a chuir ionnta — le faitíos nach mbéarfaidís ar bhliain eile!
→
drad
Nár chuiridh Dia an t-ádh ar a dhrad scadáin le cleas a dhéanamh! = drad scadáin le droch-mheas
+
→
droim
"Druim an scadáin, bolg an bhradáin, agus cloigeann truisc — sin trí bheatha mhaithe do charraera" (sean-fhocal)
TUILLEADH (2) ▼
Ní hé figheachán chnáimh an scadáin a bhí uirre, ach figheachán dhruim an ronnaigh
Tá sé in áit eicínt ar dhruím na fairrge faoi seo. Sheol sé ar scadáin