→
airigh
sonnda (18)
→
fios
Dhá mbeadh fios mo labharha aghamsa i mBéarla — rud nach bhfuil — thiúrfainnse an teanga dhó, d'fheicfeadh sé féin air. Mara sonnda é!
+
Chonnaic mé an sonnda uaim agus é an-fhollasach. Ní fhéadfadh sé a bheith ní ba follasaí dá mbeadh mo láimh leagha air
TUILLEADH (1) ▼
Sonnda follasach a bhí ann
Chuir an dreolláinín beag sin ag T. Ph. coc achrainn ar Sh. L., ach má chuir agus gur chuir, thug S. L. na físeachaí agus na pínneachaí corra dhó. Bhí sé an-bhuailte ag dul abhaile. Nach sonnda an staicín anois é, a dhul ag dréim le "bullies"!
→
aer
Chonnaic sé an sonnda a' dul thairis; idir a' t-aer 'sa' talamh — a cheann ionann's buailte ar an aer aige, agus a cosa indáil le scríobadh na talmhana.
→
buail
Má bhuail scannradh fhéin í, bhí ceart aice air, a's sonnda (sonnradh) mar sin a fheiceál i mbéal a' bhealaigh roímpe.
→
airigh
→
léas 2
Chonnaic mé an sonnda (sonnradh) idir mé agus léas = chonnaic mé 'san oidhche toirt nó cumraidheacht eicín, idir mé agus an dorchadas.
→
fia
Chonnaic mé an sonnda i mbéal na cruaiche agus mé ag dul suas an cnocán. Comhraíocht duine a bhí ann. Ach níorbh fhéidir é a aithneachtáil san mbán-shoillse. Nuair a chuaigh mé cho fada leis an gcruaich, ní fhaca mé toirt fia ná fionnóige in aon-áit, ach bhí brúisc leagha go talamh. Leig an rógaire leis fhéin
→
forallas
Bhí an sonnda róm ar an mbóthar, agus leithead an bhealaigh uilig ann. Chlaon mé fhéin. Tháinig an fuar-allas thrí mo chraiceann. Bhí mé ag creathadh le faitíos
→
damnaigh
Damnú síorruidhe air, an dailtíneach bradach, is tú adubhairt lom-lán an chirt leis. Nach sonnda an mhaise dhó é! Dheamhan aithne air, nach duine é atá i riocht gníomh eicínt a dhéanamh!
→
dornáil
Má ghníonn tú sin aríst dornálfaidh mé thú, nó go dtugaidh mé dath dubh ort leis an mbail a chuirfeas mé ort. Mara sonnda an mhaise dhuit é a chleiteacháinín
→
déileáil
Ba shonnda an mhaise dhomsa a dhul ag iarraidh cáirde air, lá agus nach mbím ag déileáil chor ar bith aige. Dá mbeinn, ní bheadh cás ar bith orm an cháirde a iarraidh air
Leig mé ro-fhada orm féin é. 'Sé a raibh ann díogarnach lae agus mé ag fágáil L. Tá a fhios agad féin go maith (gur) deireannach é sin taca na Féile San Seáin. Anuas go díreach ag an bhF. M. a bhí mé an uair a tolladh an bicycle orm. Shanntuigh mé a dhul isteach tigh M. Dh. go bhfaghainn deis deasuighthe, ach dheamhan é. Chuimhnigh mé freisin sriogán (sreangán) a fháisceadh uirre, ach le chuile chamánuí bhí mé anuas ag na h-I. gan tada a dhéanamh, ach ag siubhal de réir mo choise. Ag cruach mhóna a d'airigh mé an rud. Nar leigidh Dia go ndéanfainn bréag, ach badh é an sonnda ab áibhéile é a chonnaic mé i gcaitheamh mo shaoghail …
→
díonmhar
Nach sonnda an mhaise dhó é a dhul ag tabhairt cine faoi chopóig ar aonduine — agus go mór-mhór ar an ngearrbhodach sin thar dhuine ar bith. Sílimse nach raibh macsamhail a "family" sin ins an tír scathamh. Bhí siad díonmhar deiseamhail, agus is mó an mhaith a rinne siad ar chuma ar bith ná an mhí-mhaith … A dhiabhail nach teann é ag caint, agus gurb iad díogha 'chuile dhíogha a mhuintir fhéin
+
→
dóigh 1
Má's dóigh mhagaidh atá sib a iarraidh, ionnsuigidh duine eicínt eile. Tá sib ag plé leis an gceann contráilte ar ala na h-uaire. M'anam ó'n diabhal gur sonnda an mhaise dhaoib é — grabairí mar sib!
TUILLEADH (1) ▼
Théaltuigh sé soir taobh istigh de chlaidhe nó gur bhailigh sé an t-árd. Amach leis annsin ar an mbóthar aríst, agus anoir, agus port feadghaile crochta aige, agus é cho sonnda agad, mar dhóigh dhe agus nach raibh sé ins an "mbulc" chor ar bith roimhe sin. Ach bhrath an sagart go maith é, agus d'ionnsuigh sé é ar bhall na h-áite