→
dealg
tairnge (27)
→
bealach
Ní bhíonn siad mórán as bealach chor a' bith, má íocann tú ar a' tairnge iad, ach mara n-íoca, mise imbannaí, go leagfa siad ort.
+
→
beo 2
Chuir a' gabha tairnge i mbeo innte indiu.
TUILLEADH (9) ▼
Mara bhfana sí socair, tá faitchíos orm, go racha tairnge i mbeo innte.
An capall fhéin ba scionntaighe (badh cionntaighe). Ba mhaith a bheadh sé ar a mhaidí, nó chaithfeadh sé tairnge a chuir a imbeo innte.
Tá bacaighil uirre. Chaithfeadh sé go bhfuil tairnge sa mbeo innte.
Is beag le go bhfuil sí indon a cois deire a leagan ar a' talamh anois. Maran tairnge a cuireadh sa mbeo innte an lá faoi dheire, dheamhan fhios agham, céard é fhéin.
Meastú bhfuil a' tairnge sin imbeo?
Ba tairnge imbeo (sa mbeo) ionnam an chainnt a chaith sé = ghoill a chuid cainnte orm; chuir a chuid cainnte múisiam orm; ba gheall le puis de sciain thríom a chuid cainnte.
(d)Ar ndóigh, mo léan, ba tairnge imbeo sa gceann eile an méid sin a shamhlú léithe!
Is geall le tairnge imbeo ann, tada a rádh chor a' bith faoi'n oidhche sin. Ghoill sé an-mhór air.
Is furasta tairnge a chuir i mbeo 'sa gceann céadna. Tá sí íogmhar pusach, as beagán acmhúinn' aice ar thada a rádh léithe.
+
→
amach
Ní bhfaigh(fh)ear tada annsiúd gan a íoc amach ar a' tairnge = ar bhall na h-áite; airgead síos.
TUILLEADH (2) ▼
Íocann sé chuile shórt amach ar a' tairnge.
Ní bhfaightheá luach na cianóige in aon-siopa inGaillimh, gan 'íoc amach ar a' tairnge.
Dhá mhéad a chuid leigean amach, b'fhéidir gur beag a' mhaith é, dhá dteigheadh an crudh ar a' tairnge.
+
→
isteach
Chuaidh an tairnge isteach go cnáimh ionnam (isteach go feirc, go smior, go leathar etc)
TUILLEADH (1) ▼
Tá barr isteach ar an tairnge, agus lotfa sé mo chois
→
dealg
An uair a bhainfeá amach [dealg] ba cheart duit é a chaitheamh siar taobh cúl do chinn in aghaidh na tubaiste. Dá mbadh indán agus go mbadh tairnge a bheadh ann 'séard a bhí agad a dhéanamh leis é a chur isteach i bhfata fuar agus é a leagan ar an drisiúr. Dhéanfá an cleas céadna leis dá mbadh i gcrúib bó a bheadh sé
→
dochar
Ag iarraidh an dochair a bhaint as a chuir sé an t-agús sin ann. Thuig sé go raibh an anachain déanta aige, agus an tairnge ins an mbeo
Is beag de'n doicheall sin a bheadh romhainn aice sin dhá mbeadh dalladh airgid againn agus muid a bheith indon a h-íoc ar an tairnge. Cuirfidh mise geall leatsa gurb í a bheidheas meangach leis an té nach dteigheann chuice ach go h-annamh. Beidh mo léan, mar bíonn sí ag tnuthán len a mealladh ó na siopaí eile chuice féin
→
dris
Ní fhaca muid ariamh í nach in a dris-chosáin a bheadh sí an uair a thiocfadh an crudh ar an tairnge. Bhí sí thoir annsin an oíche sin — oíche chleamhnais — agus ní raibh sí sásta leis an bpósadh, agus ní raibh sí sásta an cleamhnas a chaitheamh in aer; agus ní bheadh a fhios ag aon-duine faoi na bruit céard ba chor di, nó céard a dhéanfadh sí
→
dóthain
Thug mé a dhóthain mhór airgid dó ag imeacht, má's é a chaitheamh nó a chailleadh a rinne sé. Pé'r bith cé'n bhail a chur sé air, ar aon-chor, ní raibh díol a fhreastail aige an uair a chuaidh an crudh ar an tairnge
→
téigh ag
Aindeoin cho mór agus atá sé léithe, ní chaithfeadh sé cianóig ruadh uirre. Bhí sé inG. annseo lá agus thug sé isteach i dteach bidh í. "Cé mhéad a thiocfas dhá dhinnéar orm" adeir sé leis an gcailín. "Coróin" adeir sí. "Agus dhá chupán tae" adeir sé, "leath-choróin" adeir sise. Shiubhail sé amach aríst. Ní leigfeadh an crádhas croidhe dhó dhá chupán tae féin a sheasamh. Nuair a chuaidh an crudh ar an tairnge, chuaidh ag an gcruas ar an ngrádh airsean. Is fada dhó a shaoghal ar chuma ar bith agus an cion atá ar an airgead aige